Υποστελέχωση και δομή, τα δύο μεγάλα προβλήματα των ΥΚΕ

Δυστοκία και καθυστέρηση στην εφαρμογή «Σχεδίων Αναδιάρθρωσης»

Του  Ειρηναίου Πίττα

«Γνώριζαν την περίπτωση οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας αλλά…» Μια φράση που βλέπουμε και ακούμε, δυστυχώς σε ολοένα και περισσότερες περιπτώσεις που καταλήγουν σε τραγωδίες.

Πολλές φορές, δίκαια ή και άδικα, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας (ΥΚΕ) γίνονται ο «αποδιοπομπαίος τράγος», παρά το γεγονός ότι τέτοιου είδους ζητήματα είναι πολύπλοκα και οι ευθύνες συλλογικές. Είναι πάρα ταύτα κοινώς αποδεκτό ότι οι ΥΚΕ χρήζουν βελτίωσης και εκσυγχρονισμού, με συγκεκριμένα προβλήματα να είναι γνωστά και να χρονολογούνται. Έγιναν κάποιες μεμονωμένες προσπάθειες για την αναδιάρθρωση των Υπηρεσιών, όμως αυτές μέχρι στιγμής δεν αποδείχτηκαν ουσιαστικές για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που δυσχεραίνουν τη λειτουργία τους.

Η αναδιάρθρωση των ΥΚΕ δεν είναι κάτι καινούργιο. Ήδη από το 2013 έχουν γίνει σχετικές εξαγγελίες. Το 2019 επίσης είχε γίνει λόγος για «Σχέδιο Αναδιάρθρωσης». Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται ότι υπάρχει δυστοκία στην εφαρμογή των σχεδίων, καθώς οι πρόνοιές τους είτε δεν εφαρμόστηκαν καθόλου, είτε εφαρμόστηκαν ημιτελώς, είτε υπολογίζεται να εφαρμοστούν στο μέλλον, χωρίς όμως συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα.

Από τις πρώτες κινήσεις ήταν η αποφόρτιση των ΥΚΕ με τη μεταφορά των αρμοδιοτήτων για τη διαχείριση επιδομάτων στην Υπηρεσία Διαχείρισης Επιδομάτων. Παρ’ όλα αυτά η υποστελέχωση είναι, ακόμα και σήμερα, ένα από τα κύρια προβλήματα.

Περιλαμβάνονταν επίσης διάφορα «εργαλεία», τα οποία θα βοηθούσαν σε καλύτερη αντιμετώπιση περιστατικών, ωστόσο παρά το ότι εφαρμόστηκαν πιλοτικά για ένα διάστημα, με το πέρας του χρόνου φαίνεται να εγκαταλείφθηκαν.

 

Μαρία Κυρατζή: Οι αρμοδιότητες των ΥΚΕ συνεχώς αυξάνονται

Η διευθύντρια των ΥΚΕ, Μαρία Κυρατζή, σημείωσε στη «Χαραυγή» ότι το έργο της αναδιάρθρωσης αποτελεί ένα πλαίσιο εκσυγχρονισμού των Υπηρεσιών για την παροχή υπηρεσιών για ολιστική στήριξη του ατόμου και της οικογένειας, με ανθρωποκεντρικό, πολυθεματικό και αποτελεσματικό τρόπο. Επιβεβαίωσε ότι είναι ένα έργο που χρειάζονται χρόνια για να ολοκληρωθεί.

Όπως είπε, πρόκειται για ένα συγχρηματοδοτούμενο έργο για την τριετία 2021-2023, με μέχρι σήμερα προϋπολογισμό 7,5 εκ. ευρώ.

Η αναδιάρθρωση, συνέχισε, έχει ήδη ξεκινήσει και υλοποιείται σε φάσεις που η καθεμία θα έχει συγκεκριμένα αποτελέσματα.

Στα πλαίσια της πρώτης φάσης προωθήθηκε η εργοδότηση αριθμού προσωπικού ορισμένου χρόνου και η ενίσχυση της πολυθεματικότητας με την προώθηση της μίσθωσης υπηρεσιών επαγγελματιών διαφόρων ειδικοτήτων και τη θεσμοθέτηση Κεντρικής και Επαρχιακών Πολυθεματικών Ομάδων. Για ενίσχυση της στελέχωσης των Υπηρεσιών επεσήμανε ότι από το 2018 μέχρι σήμερα έχουν εργοδοτηθεί 148 λειτουργοί.

Περαιτέρω, στοχεύεται η επένδυση στο τοπικό επίπεδο και η ενδυνάμωση των συνεργειών με την τοπική κοινωνία. Όπως ανέφερε, είναι σε εξέλιξη ενέργειες για προώθηση αρχικά πιλοτικού προγράμματος σε 5 δήμους.

Η αναδιάρθρωση, κατέληξε, δίνει μεν ευκαιρίες και μαζί με τις υπόλοιπες ενέργειες δημιουργούνται προϋποθέσεις ανάπτυξης ενός νέου περιβάλλοντος, ωστόσο σίγουρα δεν μπορεί να εξαλείψει, αλλά ούτε και να προλάβει σε όλες τις περιπτώσεις τις πράξεις των ίδιων των ατόμων.

 

Δομικό το πρόβλημα των Υπηρεσιών

Το κυριότερο πρόβλημα των ΥΚΕ είναι δομικό παρά αριθμητικό. Η πιο πάνω διαπίστωση έγινε τόσο από βουλευτές, όσο και από την ίδια τη διευθύντρια των ΥΚΕ και τους ίδιους τους λειτουργούς.

Συγκεκριμένα, η διευθύντρια των ΥΚΕ ανέφερε ότι οι Υπηρεσίες μετρούν πολλά χρόνια λειτουργίας, χωρίς όμως ουσιαστικά, εκτός από κάποιες προσπάθειες, να είχε επιδιωχθεί ο ολοκληρωμένος εκσυγχρονισμός τους. Σημείωσε ότι οι προκλήσεις και απαιτήσεις της εποχής μας, αλλά και οι αλλαγές στην κοινωνικο-οικονομική κατάσταση έχουν μετεξελίξει τα κοινωνικά προβλήματα ως σοβαρά, επείγοντα και πολυσύνθετα. Αυταπόδεικτα όλα αυτά δημιουργούν πρόσθετες ανάγκες και απαιτήσεις από τις ΥΚΕ.

Τόνισε ότι στη βάση αυτή, αλλά και μέσω διαφόρων άλλων νομοθετημάτων, οι αρμοδιότητες των ΥΚΕ συνεχώς αυξάνονται. Αναφέροντας χαρακτηριστικές αρμοδιότητες και ρόλους των ΥΚΕ, σημείωσε πως εκτός από την αύξηση του αριθμού περιπτώσεων, ταυτόχρονα κατέστησαν μεγάλο αριθμό τους ως σοβαρές και ιδιαίτερα δύσκολες τόσο στη διάγνωση όσο και στο χειρισμό. Όπως είπε, η διαχρονική υποστελέχωση επέτεινε τις δυσκολίες, ωστόσο δεν θέλησε να χρησιμοποιήσει την υποστελέχωση ως δικαιολογία, λέγοντας ότι είναι μεν σοβαρό, αλλά δεν μπορούν να αποδοθούν σε αυτό όλα τα ζητήματα που έχουν προκύψει.

 

Να οριοθετηθεί ο ρόλος της κάθε υπηρεσίας στη διαδικασία διαχείρισης των περιστατικών

Ο πρόεδρος της Κλαδικής Λειτουργών Κοινωνικών Υπηρεσιών, Ιωσήφ Μιχαήλ και ο γραμματέας Κωνσταντίνος Καμπουράκος, μιλώντας στη «Χαραυγή», στάθηκαν ιδιαίτερα στην ανάγκη για αναδιοργάνωση των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας.

Σχετικά με την υποστελέχωση σημείωσαν ότι είναι σημαντικό, ωστόσο τόνισαν ότι παράλληλα σημαντικό πρόβλημα είναι και η έλλειψη δομών που θα παρέχουν λύσεις στη διαχείριση των περιπτώσεων. Χαρακτήρισαν απαραίτητη την αναδιοργάνωση των Υπηρεσιών και των ιδρυμάτων.

Σημείωσαν την ανάγκη να οριοθετηθεί ο ρόλος της κάθε υπηρεσίας στη διαδικασία διαχείρισης των περιστατικών.

Όσον αφορά την κατάρτιση των λειτουργών, τονίστηκε πως το ακαδημαϊκό επίπεδο είναι πολύ υψηλό. «Όσο οξύμωρο και αν ακούγεται, θεωρούμε ότι σήμερα το επίπεδο των υπηρεσιών που παρέχεται είναι υψηλότερο από ποτέ», ανέφεραν χαρακτηριστικά. Σε κάθε περίπτωση, η εκπαίδευση του προσωπικού είναι απαραίτητη, πρόσθεσαν.

 

Ευανθία Σάββα: Συχνές επισκέψεις και σωστή αξιολόγηση των κινδύνων

Η αναπληρώτρια πρόεδρος της Επιτροπής Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, βουλευτής του ΑΚΕΛ Ευανθία Σάββα, σημείωσε αρχικά ότι οι ΥΚΕ αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στελέχωσης. Αυτό, συνέχισε, έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις στην εξέταση των αιτήσεων, αλλά και στην παρακολούθηση των οικογενειών που χρειάζονται αρωγή από το Γραφείο Ευημερίας. Σε σχέση με την παρακολούθηση περιπτώσεων από λειτουργούς του Γραφείου, υπενθύμισε τις περιπτώσεις του Στυλιανού, της Έλενας και άλλες, για να καταλήξει στην πιο πρόσφατη τραγωδία στους Εργάτες, διερωτώμενη πόσο συχνά τις επισκεπτόταν κάποιος λειτουργός, αν έγινε σωστή αξιολόγηση των κινδύνων, αν υπήρχε αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ εμπλεκόμενων υπηρεσιών, αλλά κυρίως τι άλλαξε από τότε μέχρι σήμερα.

 

Μ. Μαυρίδης: Αγορά υπηρεσιών και επίβλεψη στη γειτονιά

Ο βουλευτής του ΔΗΣΥ, Μάριος Μαυρίδης, τόνισε ότι το πρόβλημα στις υπηρεσίες είναι δομικό. Όπως ανέφερε, η κοινωνία δεν παρακολουθείται όπως πρέπει. Ο ίδιος εξέφρασε την άποψη ότι πρέπει να υπάρχουν άνθρωποι εξουσιοδοτημένοι να παρακολουθούν και να έχουν επαφή με την κοινότητα, στο πρότυπο του αστυνομικού της γειτονιάς, να καταγράφουν και να αναφέρουν τα προβλήματα. Αυτό μπορεί να γίνει με αγορά υπηρεσιών, συνέχισε, ούτως ώστε οι λειτουργοί να είναι συνεχώς στο γραφείο και να μη χάνεται πολύτιμος χρόνος.

 

Στόχος του Υφυπουργείου ο εκσυγχρονισμός

Μέσω του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, που αναμένεται να συσταθεί, υπάρχει ελπίδα όπως επιτευχθεί επιτέλους ο εκσυγχρονισμός των ΥΚΕ, με απώτερο στόχο την καλύτερη και κυρίως αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των προβλημάτων.

Η διευθύντρια των Υπηρεσιών σημείωσε ότι η δημιουργία Υφυπουργείου καταδεικνύει την αναγνώριση της έκτασης και σοβαρότητας των θεμάτων που πραγματεύονται οι ΥΚΕ.

Η ολοκλήρωση του Υφυπουργείου θα γίνει μέσω μιας μεταβατικής περιόδου, στο πρώτο στάδιο θα είναι όλες οι αρμοδιότητες που αφορούν τις υπηρεσίες κοινωνικής ευημερίας και μετά την ολοκλήρωση της δομής θα μεταφερθούν και τα θέματα κοινωνικής πολιτικής, όπως τα επιδόματα. Σημειώνεται ότι με το Υφυπουργείο δεν θα πάψουν να υπάρχουν και αρμοδιότητες άλλων υπηρεσιών.

Η κα Σάββα εξέφρασε επιφυλάξεις σε σχέση με το Υφυπουργείο, όχι ως προς την ιδέα υλοποίησής του, αλλά ως προς τη λειτουργία και αποτελεσματικότητά του. «Δεν πρέπει να γίνει απλά για να γίνει», ανέφερε, για να προσθέσει πως πρέπει να τεθούν επί τάπητος τα προβλήματα και να αλλάξουν οι δομές. Συμπλήρωσε ότι δεν πρέπει να γίνει κάτι αντίστοιχο με την «Αναδιάρθρωση», κατά την οποία από το 2019 που εξαγγέλθηκε δεν έγινε κάτι με ουσιαστικό αντίκτυπο στην κοινωνία.

Ο κ. Μαυρίδης χαιρέτισε τη σύστασή του και σημείωσε ότι πρέπει να έχει αυξημένες ευθύνες και αρμοδιότητες για να μην υπάρχει η δικαιολογία της σύγκρουσης υπηρεσιών και η αλληλοεπίρριψη ευθυνών.

Σημειώνεται ότι το νομοσχέδιο για το Υφυπουργείο κατατέθηκε στη Βουλή στις 5 Φεβρουαρίου και αναμένεται, αφού συζητηθεί την αρμόδια Επιτροπή, να οδηγηθεί στην Ολομέλεια.

 

 

Η προκατάληψη δυσχεραίνει το έργο των ΥΚΕ

Τα μέλη της Κλαδικής Λειτουργών αλλά και η διευθύντρια στάθηκαν ιδιαίτερα στην εικόνα που έχει δημιουργηθεί για τις ΥΚΕ.

Η κα Κυρατζή σημείωσε ότι η εικόνα που έχει δημιουργηθεί στην πορεία των χρόνων δυσκολεύει σημαντικά τόσο την παράδοση των υπηρεσιών, όσο και το ίδιο το προσωπικό, ιδιαίτερα σε απειλητικές καταστάσεις ή σε αυτές που απαξιώνουν την όλη παρέμβαση.

Όπως είπε, οι ΥΚΕ, παρά τη δική τους επιβάρυνση, για σκοπούς δεοντολογίας και διαφύλαξης προσωπικών δεδομένων δεν θα προβάλουν δημόσια περιπτώσεις που έχουν καθημερινά με θετική έκβαση, γεγονός που αφήνει περιθώρια εντυπώσεων ότι μόνο ατελέσφορες καταλήξεις υπάρχουν, που σε καμία περίπτωση δεν είναι η πραγματικότητα.

Οι εκπρόσωποι των λειτουργών ανέφεραν σε σχέση με την κριτική προς τις ΥΚΕ γενικότερα, αλλά και τους λειτουργούς ειδικότερα, ότι όταν αυτή είναι καλόπιστη, είναι καλοδεχούμενη. Ωστόσο, πρόσθεσαν, όταν αυτή είναι προκατειλημμένη, βεβιασμένη και ατεκμηρίωτη και προέρχεται από άτομα που έχουν θεσμικό ρόλο, όπως έγινε πρόσφατα, τότε το μόνο που επιτυγχάνεται είναι η αναπαραγωγή του στερεότυπου ότι οι ΥΚΕ και οι λειτουργοί τους είναι τα «μαύρα πρόβατα». Αυτό δυσχεραίνει αφάνταστα το έργο τους στην παροχή ποιοτικών κοινωνικών υπηρεσιών στους πολίτες, συμπλήρωσαν.

Καταλήγοντας, ο πρόεδρος και ο γραμματέας της Κλαδικής εξέφρασαν τη βαθιά τους λύπη για όλες τις απώλειες ζωών και ταυτόχρονα συμπλήρωσαν πως δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι υπάρχουν αναρίθμητες περιπτώσεις που ζωές σώθηκαν από τις παρεμβάσεις των λειτουργών των ΥΚΕ.