Καταδικάζουν τις καταχρήσεις κατασκοπευτικού λογισμικού που αποσκοπούν στον εκφοβισμό της αντιπολίτευσης, στη φίμωση των επικριτικών μέσων ενημέρωσης και στη χειραγώγηση των εκλογών, Ευρωβουλευτές της Επιτροπής PEGA.

Ταυτόχρονα σημειώνουν ότι οι δομές διακυβέρνησης της ΕΕ δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τέτοιες επιθέσεις και δηλώνουν ότι απαιτούνται μεταρρυθμίσεις.

Οι Ευρωβουλευτές της εξεταστικής επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη διερεύνηση της χρήσης του λογισμικού Pegasus και του αντίστοιχου κατασκοπευτικού λογισμικού παρακολούθησης (PEGA) ενέκριναν το βράδυ της Δευτέρας την έκθεση στην οποία περιγράφονται λεπτομερώς τα πορίσματα της έρευνας που διήρκησε ένα χρόνο.

Η έκθεση ψηφίστηκε με 30 ψήφους υπέρ, 3 ψήφους κατά και 4 αποχές, καθώς και το κείμενο στο οποίο περιγράφονται οι συστάσεις για το μέλλον με 30 ψήφους υπέρ, 5 κατά και 2 αποχές. Το τελικό κείμενο αναμένεται να υποβληθεί σε ψηφοφορία στην ολομέλεια του Κοινοβουλίου κατά τη διάρκεια της συνόδου που θα αρχίσει στις 12 Ιουνίου.

Το απόγευμα της Τρίτης, στις 14:30 (15:30 ώρα Κύπρου) αναμένεται να πραγματοποιηθεί συνέντευξη Τύπου από τον Πρόεδρο της Επιτροπής, Γερούν Λενάερς (ΕΛΚ, Κάτω Χώρες) και την εισηγήτρια της έκθεσης Σοφία ιν ‘τ Βελντ (Φιλελεύθεροι, Κάτω Χώρες), όπου αναμένεται να γίνει ενημέρωση για το αποτέλεσμα των ψηφοφοριών.

Μετά την ψηφοφορία, ο Πρόεδρος της επιτροπής Γερούν Λενάερς (ΕΛΚ, Κάτω Χώρες) δήλωσε μεταξύ άλλων ότι η έρευνα κατέστησε σαφές ότι λογισμικό κατασκοπείας έχει χρησιμοποιηθεί για να παραβιάσει τα θεμελιώδη δικαιώματα και να θέσει σε κίνδυνο τη δημοκρατία σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ, με την Πολωνία και την Ουγγαρία να αποτελούν τις πιο κραυγαλέες περιπτώσεις, όπως είπε.

“Η χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού πρέπει πάντα να είναι αναλογική και εγκεκριμένη από ανεξάρτητο δικαστικό σώμα, κάτι που δυστυχώς δεν συμβαίνει σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης», ανέφερε.

Η εισηγήτρια Σοφία ιν ‘τ Βελντ (Φιλελεύθεροι, Κάτω Χώρες) από την πλευρά της σχολίασε ότι σήμερα, η εξεταστική επιτροπή ολοκληρώνει το έργο της και αυτό δε σημαίνει ότι το έργο του Κοινοβουλίου τελείωσε.

«Σε κανένα θύμα κατάχρησης spyware δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη. Καμία κυβέρνηση δεν έχει όντως λογοδοτήσει. Τα κράτη μέλη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δε θα πρέπει να εφησυχάσουν, γιατί σκοπεύω να επιμείνω στην υπόθεση αυτή μέχρι να αποδοθεί δικαιοσύνη», ανέφερε προσθέτοντας ότι «τα ψηφιακά εργαλεία μας έχουν ενδυναμώσει με πολλούς τρόπους, αλλά έχουν ενισχύσει πολύ παραπάνω τις κυβερνήσεις. Πρέπει να κλείσουμε αυτή την ψαλίδα», ανέφερε.

Εξάλλου, σύμφωνα και με ανακοίνωση του ΕΚ, οι Ευρωβουλευτές ζητούν, ανάμεσα σε άλλα, κανόνες της ΕΕ σχετικά με τη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού από τις αρχές επιβολής του νόμου, οι οποίοι θα πρέπει να εγκρίνονται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, για προκαθορισμένο σκοπό και περιορισμένο χρονικό διάστημα.

Σημειώνεται ακόμη ότι για να σταματήσουν αμέσως οι παράνομες πρακτικές κατασκοπικού λογισμικού, οι Ευρωβουλευτές επιθυμούν να επιτρέψουν τη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού μόνο σε κράτη μέλη όπου έχουν διερευνηθεί διεξοδικά οι καταγγελίες για κατάχρηση κατασκοπικού λογισμικού, όπου η εθνική νομοθεσία είναι σύμφωνη με τα πρότυπα της Επιτροπής της Βενετίας και της νομολογίας του Δικαστηρίου της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Επίσης σε κράτη- μέλη όπου η Europol συμμετέχει σε έρευνες και όπου οι άδειες εξαγωγής που δεν συνάδουν με τους κανόνες ελέγχου των εξαγωγών έχουν καταργηθεί. Έως τον Δεκέμβριο του 2023, η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει κατά πόσον οι εν λόγω προϋποθέσεις πληρούνται σε δημόσια έκθεση.

Αναφέρεται ακόμη ότι υποστηρίζουν ότι τα δεδομένα που εμπίπτουν στη σχέση δικηγόρου-πελάτη ή ανήκουν σε πολιτικούς, γιατρούς ή μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να προστατεύονται, εκτός εάν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία εγκληματικής δραστηριότητας.

Προστίθεται ότι οι Ευρωβουλευτές προτείνουν επίσης υποχρεωτικές κοινοποιήσεις για στοχευμένα άτομα και για μη στοχευμένα άτομα των οποίων τα δεδομένα ήταν προσβάσιμα στο πλαίσιο της παρακολούθησης κάποιου άλλου, ανεξάρτητη εποπτεία κατά τη χρήση τέτοιου είδους λογισμικού, ουσιαστικά ένδικα μέσα για τους στόχους και πρότυπα για το παραδεκτό των αποδεικτικών στοιχείων που συλλέγονται με τη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού.

Επισημαίνεται ακόμη ότι οι Ευρωβουλευτές ζητούν έναν κοινό νομικό ορισμό της εθνικής ασφάλειας ως λόγου επιτήρησης, ο οποίος θα απέτρεπε προσπάθειες να δικαιολογηθούν πρόδηλες καταχρήσεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι όσον αφορά τις τρίτες χώρες και τα μέσα εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, οι Ευρωβουλευτές θα ήθελαν να διερευνήσουν σε βάθος τις άδειες εξαγωγής κατασκοπευτικού λογισμικού, την αυστηρότερη επιβολή των κανόνων της ΕΕ για τον έλεγχο των εξαγωγών, μια κοινή στρατηγική κατασκοπικού λογισμικού ΕΕ-ΗΠΑ, συνομιλίες με το Ισραήλ και άλλες τρίτες χώρες για τη θέσπιση κανόνων σχετικά με την εμπορία και τις εξαγωγές κατασκοπευτικού λογισμικού και να διασφαλιστεί ότι η αναπτυξιακή βοήθεια της ΕΕ δεν στηρίζει την απόκτηση και τη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού.

Καταπελτικές οι συστάσεις – Να διερευνηθούν καταγγελίες που ενέπλεκαν και το κυβερνητικό κόμμα

Μεταξύ άλλων, ζητείται να διερευνηθούν καταγγελίες για παρακολουθήσεις κατά δημοσιογράφων, δικηγόρων, πολιτών, ακτιβιστών, οι οποίες ενέπλεκαν και το κυβερνητικό κόμμα.

Καταπελτικές αναφορές – συστάσεις αναφέρονται για την Κύπρο στην έκθεση της PEGA. Πρόκειται για συστάσεις που είναι κοινές και έχουν κατατεθεί από κοινού και με άλλες πολιτικές ομάδες και αναμένεται, σήμερα, να ψηφιστούν.

Σύμφωνα με τον ευρωβουλευτή του ΑΚΕΛ και μέλος της Επιτροπής, Γιώργο Γεωργίου, ο οποίος μίλησε στη Χαραυγή της Δευτέρας (08/05) καταγράφονται συγκεκριμένα τα εξής:

• Η Κ.Δ. με μεγάλη ευκολία έχει παραχωρήσει άδειες εξαγωγής σε εταιρείες που παράγουν τέτοιου είδους λογισμικά και συστήνεται άμεση επανεξέταση και ανάκληση των αδειών εκεί και όπου κριθεί σκόπιμα.

• Είναι ανάγκη να δοθεί στη δημοσιότητα το πόρισμα αναφορικά με το μαύρο βαν (κάτι για το οποίο η ίδια η Επιτροπή εισέπραξε άρνηση), επειδή υπήρξαν καταγγελίες για κακοδικία.

• Πρέπει να διερευνηθούν οι καταγγελίες για παρακολουθήσεις κατά δημοσιογράφων, δικηγόρων, πολιτών, ακτιβιστών, που ενέπλεκαν και το κυβερνητικό κόμμα.

• Ανάμεσα σε άλλες χώρες, η Κύπρος και η Βουλγαρία είναι κόμβοι εξαγωγής αυτών των λογισμικών και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες αλλά και σε χώρες με αυταρχικά καθεστώτα (π.χ. Σουδάν)

• Υπήρχαν παραβάσεις, κακοδιοίκηση αλλά και χαλαρός έλεγχος στα είδη διπλής χρήσης που περιλαμβάνονται αυτά τα λογισμικά.

• Υπήρχε στενή διασύνδεση της Κύπρου με την Ελλάδα μέσα από τη μεταφορά της Intellexa μετά την υπόθεση με το μαύρο βαν, με αναφορές στον Αβνί και τον Ντίλιαν, και την εγκαθίδρυσή της, μέσα από την οποία προέκυψε το Predator και η παρακολούθηση πολιτικών και δημοσιογράφων στην Ελλάδα.

• Πρέπει να διερευνηθούν οι πολύ στενές σχέσεις που έχει η Κύπρος με το Ισραήλ αναφορικά με τα λογισμικά παρακολούθησης.

Πάντως, ο ευρωβουλευτής επεσήμανε ότι η επιτροπή του Ευρωκοινοβουλίου αντιμετώπισε πολλά εμπόδια και ανασχετικούς παράγοντες για να μπορέσει να ολοκληρώσει τη δουλειά της και δεν απέκλεισε να υπάρξει σήμερα διελκυστίνδα και αντιπαλότητα κατά τη διαδικασία της έγκρισης της έκθεσης, στην προσπάθεια κάποιων ομάδων για να συγκρατήσουν αντιδράσεις και να καλύψουν ευθύνες φιλικών προς τούτες κυβερνήσεων (π.χ. Ελλάδα).

Όταν η Επιτροπή εντόπισε παραβίαση του ευρωπαϊκού δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην προστασία της ιδιωτικής ζωής, προκλήθηκε μεγάλη ανησυχία και στα κράτη που εμπλέκονταν και στην επιτροπή, η οποία απαξιώνοντας το έργο της PEGA διαμήνυσε στα μέλη της ότι «τα ζητήματα ασφάλειας αφορούν τα κράτη-μέλη και εμείς θα καθορίσουμε πώς θα γίνει η δουλειά». Η έκθεση τονίζει εμφαντικά ότι δεν μπορεί ούτε τα κράτη-μέλη ούτε η επιτροπή να κρύβονται πίσω από το θέμα της εθνικής ασφάλειας, το οποίο δεν είναι ορισμένο. «Ποιος θα ορίσει τι είναι εθνική ασφάλεια για να την επικαλείται όπως θέλει για να κάνει παρακολουθήσεις; Τα κράτη- μέλη ή η ίδια η επιτροπή;»

Στην έκθεση PEGA αποτυπώνονται τα αποτελέσματα των διερευνητικών αποστολών μελών της επιτροπής σε Ισραήλ, Πολωνία, Ελλάδα, Κύπρο, Ουγγαρία και Ισπανία, σε σχέση με καταγγελίες χρήσης κατασκοπευτικών λογισμικών αλλά και καταγγελίες για εξαγωγές τέτοιων υπηρεσιών από χώρες της Ε.Ε.

Επίσης, στην έκθεση αποτυπώνονται τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τις ακροάσεις, στις οποίες οι ευρωβουλευτές της επιτροπής συζήτησαν με θύματα παρακολούθησης, πανεπιστημιακούς, εκπροσώπους της βιομηχανίας της τεχνολογίας και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών.