Έντεκα πηγές κινδύνου για την οικονομία

• Το ΥΠΟΙΚ εκτιμά ότι ένα νέο κύμα κρουσμάτων κορονοϊού ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο ακόμη και τη βιωσιμότητα του χρέους
• Αρχίζει τη Δευτέρα στη Βουλή η συζήτηση του κρατικού προϋπολογισμού για το 2021

Το Υπουργείο Οικονομικών βλέπει έντεκα πηγές κινδύνου για την οικονομία, με πιο σημαντική την εμφάνιση δεύτερου μεγάλου κύματος κρουσμάτων κορονοϊού.

Η πορεία της οικονομίας καθώς και ο κρατικός προϋπολογισμός, ο οποίος ετοιμάστηκε για το 2021, θα συζητηθούν στη συνεδρία της Επιτροπής Οικονομικών της Βουλής σήμερα. Στη συνεδρία κλήθηκαν να παραστούν ο Υπουργός Οικονομικών, Κωνσταντίνος Πετρίδης, ο οποίος αναμένεται να παρουσιάσει την κατάσταση η οποία επικρατεί στην οικονομία και τον προϋπολογισμό για το 2021, καθώς επίσης η Γενική Λογίστρια και ο Γενικός Διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης.

Ο προϋπολογισμός βασίζεται στο σενάριο ότι το 2020 η ύφεση θα περιοριστεί στο 5,5% και ότι το 2021 θα επανέλθει η ανάπτυξη με ρυθμό 4,5%. Προβλέπεται επίσης ότι το 2022 και το 2023 θα υπάρξει ανάπτυξη της τάξης του 3,5% και 2,8% αντίστοιχα. Σημειώνεται ότι με το πιο πάνω σενάριο αναμένεται ότι το ΑΕΠ θα μειωθεί φέτος κατά 1,4 δις ευρώ (από 21.9 δις ευρώ το 2019 σε 20.5 δις ευρώ το 2021), ενώ και το 2022 (21,7 δις ευρώ) θα παραμείνει σε πιο χαμηλά επίπεδα, σε σύγκριση με την προ κρίσης εποχή. Εκτιμάται επίσης ότι το 2020 η ανεργία θα αυξηθεί στο 8%, σε σύγκριση με 7,1% το προηγούμενο έτος, ενώ το 2021 θα μειωθεί στο 7%.

Σύμφωνα με έκθεση του Υπουργείου Οικονομικών, ο πιο σημαντικός κίνδυνος, τον οποίο αντιμετωπίζει η οικονομία, είναι η ενδεχόμενη έξαρση της πανδημίας του κορονοϊού. Αναφέρεται μάλιστα ότι «σε ένα δυσμενές σενάριο, τα πιο πάνω μπορούν να επηρεάσουν ακόμη και την πρόσβαση του κράτους στις αγορές και να θέσουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του χρέους». Αναφέρεται επίσης ότι υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις λόγω του πολύ υψηλού ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων, αλλά και τις υπέρμετρες δαπάνες που ενδέχεται να προκύψουν από τη μη εύρυθμη λειτουργία του Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ) και από την αυξημένη ροή μεταναστών.

Οι έντεκα πηγές κινδύνου για την οικονομία που βλέπει το Υπουργείο Οικονομικών είναι οι ακόλουθες:

• Απώλεια δημοσιονομικών εσόδων λόγω μείωσης στην οικονομική δραστηριότητα από την εξάπλωση της πανδημίας του κορονοϊού.

• Αύξηση δαπανών για στήριξη της οικονομίας σε περίπτωση επαναφοράς μέτρων συγκράτησης της εξάπλωσης του κορονοϊού (lock down).

• Δικαστικές αποφάσεις που είναι σε εκκρεμότητα εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας, κυρίως σε σχέση με τις αποφάσεις της πολιτείας για αποκοπές στις απολαβές των εργαζομένων και συνταξιούχων του δημοσίου και ευρύτερου δημοσίου τομέα.

• Αρνητικές μακροοικονομικές εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο με αρνητικές επιπτώσεις σε βασικούς παραγωγικούς τομείς της κυπριακής οικονομίας, που θα οδηγήσουν σε χαμηλότερο (από τον προβλεπόμενο) ρυθμό ανάπτυξης και, κατά συνέπεια, θα έχουν αρνητικό αντίκτυπο, κατά κύριο λόγο, στις επιδόσεις των δημοσίων οικονομικών.

• Καταβολή, εκ μέρους του κράτους, ποσών που αφορούν κυβερνητικές εγγυήσεις που δόθηκαν προς τρίτους.

• Κινδύνους που ελλοχεύουν στο τραπεζικό σύστημα, όπως υψηλός δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων και η περαιτέρω αύξηση του δείκτη, απόρροια των επιπτώσεων από τη συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας ελέω της πανδημίας.

• Αρνητικές οικονομικές επιδόσεις των Κρατικών Οργανισμών, των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα
• Προκλήσεις και υπέρμετρες δαπάνες που ενδέχεται να προκύψουν από τη μη εύρυθμη λειτουργία του Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ).

• Προκλήσεις και υπέρμετρες δαπάνες που ενδέχεται να προκύψουν από την αυξημένη ροή μεταναστών.

• Ενδεχόμενη σύναψη ανεπαρκούς εμπορικής συμφωνίας μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Ε.Ε. αναμένεται να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με πιθανές προεκτάσεις στην κυπριακή οικονομία (αποδυνάμωση της στερλίνας έναντι ευρώ, μείωση επενδύσεων από ΗΒ).

• Το οικονομικό περιβάλλον στις ΗΠΑ, ΕΕ και ευρωζώνη εξακολουθεί να είναι ασταθές λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, με την ύπαρξη αυξημένης αβεβαιότητας, με συνακόλουθες επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία. Αναφέρεται επίσης ο κίνδυνος της πολιτικής αστάθειας στην Ανατολική Μεσόγειο.

 

Ο προϋπολογισμός σε αριθμούς

Ο προϋπολογισμός του 2021 προβλέπει έσοδα ύψους 6,5 δισς ευρώ, σε σύγκριση με αναθεωρημένα έσοδα ύψους 5,9 δις ευρώ το 2020, παρουσιάζουν δηλαδή αύξηση της τάξης του 9,5%. Από την άλλη πλευρά προβλέπεται ότι οι δαπάνες θα ανέλθουν στα 8,1 δις ευρώ, σε σύγκριση με 7,5 δις ευρώ το 2020, παρουσιάζουν δηλαδή αύξηση της τάξης του 8% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο.

Οι σημαντικότερες κατηγορίες των εσόδων είναι οι άμεσοι και έμμεσοι φόροι, που συνολικά για το 2021 προϋπολογίζονται στα 6,5 δις ευρώ και αποτελούν το 79% των συνολικών εσόδων. Το υπόλοιπο 21% των εσόδων, εξαιρουμένων των εισπράξεων από δάνεια, αφορούν τα μη φορολογικά έσοδα, όπως πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών και μεταβιβάσεις/χορηγίες, που για το 2021 προϋπολογίζονται στο 1,4 δις ευρώ.

Τα έσοδα από την άμεση φορολογία το 2020 προβλέπονται σε απόλυτους αριθμούς να φθάσουν τα 2,2 δις ευρώ σε σύγκριση με αναθεωρημένα έσοδα ύψους 2,2 δις ευρώ το 2020, παρουσιάζοντας μείωση ύψους 2,8%, λόγω σταδιακής κατάργησης των μειώσεων στις απολαβές ή/και στις συντάξεις των δημοσίων υπαλλήλων.

Τα έσοδα από την έμμεση φορολογία το 2021 προβλέπονται σε απόλυτους αριθμούς, στα 2,9 δις ευρώ σε σύγκριση με αναθεωρημένα έσοδα ύψους 2,7 δις ευρώ το 2020, παρουσιάζουν δηλαδή αύξηση της τάξης του 8,6%.

Τα μη φορολογικά έσοδα προβλέπονται να αυξηθούν στα 1,4 δις ευρώ το 2021 σε σύγκριση με αναθεωρημένα έσοδα ύψους 981 εκατ. ευρώ το 2020, σημειώνοντας αύξηση 40,2%.

Από την άλλη πλευρά οι κυριότερες κατηγορίες δαπανών, κατά οικονομική δραστηριότητα, είναι οι ακόλουθες:
• Δαπάνες προσωπικού περιλαμβάνουν τις απολαβές του προσωπικού και τις συντάξεις και τα φιλοδωρήματα. Για το 2021 υπολογίζονται να αυξηθούν κατά 2,6% σε σχέση με το 2020 και να ανέλθουν στα 2,96 δις ευρώ σε σύγκριση με 2,89 δις ευρώ, λόγω της καταβολής της ΑΤΑ και των προσαυξήσεων, καθώς και της συμπλήρωσης κενών θέσεων.

• Λειτουργικές δαπάνες προβλέπονται να αυξηθούν κατά 15,6% το 2021 και να φτάσουν στα 900 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με 779 εκατ. ευρώ το 2020, κυρίως λόγω αυξημένης πρόνοιας για αμυντική θωράκιση, για αγορά φαρμάκων και ιατρικών προμηθειών, για έξοδα εκλογών, για συντηρήσεις (κυρίως του οδικού δικτύου και των βιολογικών συστημάτων), διεξαγωγή ερευνών κ.λπ.

• Μεταβιβαστικές πληρωμές αποτελούνται κυρίως από τις κοινωνικές παροχές, τις χορηγίες προς τους Ημικρατικούς Οργανισμούς και τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και τη συνεισφορά προς τα Ταμεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων και τον Προϋπολογισμό της ΕΕ. Το 2021 η εν λόγω κατηγορία προβλέπεται να αυξηθεί κατά 12,5% και να φτάσει τα 3 δις ευρώ σε σύγκριση με 2,7 δις ευρώ το 2020, κυρίως λόγω αύξησης των προνοιών για υγεία και στέγαση, αυξημένης χορηγίας στο Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας, αυξημένων συνεισφορών προς τα Ταμεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας και τον Προϋπολογισμό της ΕΕ, περίληψης πρόνοιας για την επιδότηση επιτοκίου για τα δύο σχέδια που εξήγγειλε η κυβέρνηση για επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα και του σχεδίου αναβάθμισης υποβαθμισμένων περιοχών.

• Κεφαλαιουχικές δαπάνες (πάγια, έργα υπό κατασκευή, συγχρηματοδοτούμενα έργα) αναμένεται να αυξηθούν το 2021 κατά 9,3% και να φτάσουν στα 755 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με 691 εκατ. ευρώ το 2020, λόγω ωρίμανσης αρκετών αναπτυξιακών έργων. Όπως αναφέρεται, η πρόνοια για τα συγχρηματοδοτούμενα έργα, των οποίων διαχειριστική Αρχή είναι η ΓΔ ΕΠΣΑ, συνεχίζει να περιλαμβάνεται σε συγκεντρωτικό κονδύλι της για μεγαλύτερη ευελιξία και για επίτευξη όσο το δυνατό μεγαλύτερης απορροφητικότητας ευρωπαϊκών κονδυλίων. Αναφέρεται επίσης ότι η ίδια πολιτική εφαρμόζεται και για τα συγχρηματοδοτούμενα έργα των Ταμείων Εσωτερικών Υποθέσεων, όπου διαχειριστική Αρχή είναι το Υπουργείο Εσωτερικών. Όπως αναφέρεται, η πρόνοια περιλήφθηκε σε συγκεντρωτικό κονδύλι στο Υπουργείο Εσωτερικών και μέρος της πρόνοιας κατανέμεται σε άλλα κεφάλαια του προϋπολογισμού. Αναφέρεται επίσης ότι για τα υπόλοιπα συγχρηματοδοτούμενα έργα που αφορούν το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, καθώς και διάφορα Ανταγωνιστικά Προγράμματα, η πρόνοια περιλήφθηκε στα αρμόδια υπουργεία.

 

• Εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους (τόκοι) προϋπολογίζεται για το 2021 να αυξηθεί κατά 1,9% και να φτάσει στα 530 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με 520 εκατ. ευρώ το 2020, λόγω αύξησης του δημοσίου χρέους.