Έρευνα για τα εσπερινά σχολεία

Συγκλονιστικά ήταν τα ευρήματα επιστημονικής έρευνας για το προφίλ των μαθητών των εσπερινών σχολείων, των σχολείων «δεύτερης ευκαιρίας», όπως αποκαλούνται.

Η έρευνα, την οποία εξασφάλισε το ΚΥΠΕ, έγινε από το Εσπερινό Σχολείο Λευκωσίας τον περασμένο Απρίλιο με συνεντεύξεις από 190 άτομα σε τρία σχολεία και συγκεκριμένα στο Εσπερινό Γυμνάσιο και Λύκειο Λευκωσίας, στην Εσπερινή Τεχνική Σχολή Λευκωσίας και στην Εσπερινή Τεχνική Σχολή Λεμεσού.

Οι συνεντεύξεις αυτές αποκάλυψαν δράματα όχι μόνο για τους ίδιους τους ανθρώπους, αλλά και για το ίδιο το σύστημα, το οποίο φαίνεται να είναι στρεβλό.

Ανάπηρο κορίτσι «εκδιώχθηκε» στην ουσία από τα πρωινά σχολεία και υποχρεώθηκε σε φοίτηση στο Εσπερινό. Σήμερα το κορίτσι διαπρέπει ως φοιτήτρια σε κυπριακό πανεπιστήμιο.

Εντυπωσιακά είναι και τα αποτελέσματα αλλοδαπών μαθητών και μαθητριών που φοίτησαν σε Εσπερινά Σχολεία, έμαθαν ελληνικά, κατάφεραν να ενταχθούν στην κυπριακή κοινωνία, σπούδασαν και διαπρέπουν σήμερα στον επαγγελματικό στίβο.

Οικογενειακά δράματα, απερισκεψία των τότε παιδιών, οικονομικοί, ψυχολογικοί και άλλοι λόγοι οδήγησαν πολλούς να εγκαταλείψουν την πρωινή φοίτηση.

Η έρευνα για το προφίλ των μαθητών στα εσπερινά σχολεία, η μεγαλύτερη και ίσως η πρώτη που διενεργήθηκε στην ιστορία των κυπριακών εσπερινών εκπαιδευτηρίων,πραγματοποιήθηκε από το Εσπερινό Γυμνάσιο και Λύκειο Λευκωσίας, υπό την εποπτεία του Καθηγητή Οικονομικών Χαράλαμπου Χαμπουρή και την εποπτεία της Διευθύντριας Κατερίνας Κολάνη.

Οι μαθητές απάντησαν ένα δομημένο ερωτηματολόγιο, αλλά είχαν την ευκαιρία να απαντήσουν και σε προσωπικές συνεντεύξεις.

Το 33% των μαθητών είναι γυναίκες και το 67% άντρες.

Το 65% είναι ελεύθεροι, το 26% παντρεμένοι, 6% διαζευγμένοι και το 2% είναι μονογονιοί.

Το 43% είναι άνεργοι, το 37% είναι πλήρους απασχόλησης και το 19% υποαπασχολούνται.

Σε Εσπερινά Γυμνάσια και Λύκεια φοιτούν το 56% των μαθητών. Το 44% στις Εσπερινές Τεχνικές Σχολές.

Η έρευνα παρουσιάστηκε σε εκδήλωση πρόσφατα στο Εσπερινό Γυμνάσιο και Λύκειο της Λευκωσίας.

Ομιλητές ήταν ο Δρ Γιώργος Δημοσθένους Πρύτανης του Πανεπιστημίου Frederick (πρώην Υπουργός Παιδείας), ο Δρ. Μάριος Βρυωνίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, ο Δρ. Τάσος Μενελάου Πρώτος Λειτουργός Εκπαίδευσης στο Υπουργείο Παιδείας και η Δρ. Αναστασία Αθανασούλα Ρέππα, Καθηγήτρια της Ανώτατης Σχολής Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης.

Την έρευνα παρουσίασε ο καθηγητής Χαράλαμπος Χαμπουρής. Συντονιστής ήταν ο δημοσιογράφος Παναγιώτης Καπαρής.

Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, εγκαινιάστηκε έκθεση με έργα μαθητών του Εσπερινού Σχολείου καθώς και έκθεση φωτογραφιών από τις δραστηριότητας των μαθητών.

“Άγνωστα” τα σχολεία- Τι κάνει η πολιτεία

Τα εσπερινά σχολεία, παραμένουν εν πολλοίς άγνωστα, ακόμη και σήμερα, αφού όπως κατέδειξε η έρευνα, η πλειοψηφία των μαθητών έμαθε για την ύπαρξη τους από φίλους και ελάχιστοι από την οργανωμένη πολιτεία.

Με βάση τα στοιχεία, 68% των μαθητών έμαθε για την ύπαρξη των εσπερινών από φίλους, το 21% από συγγενείς, μόνο το 8% από πληροφόρηση μέσω του πρωινού σχολείου, 2% από το διαδίκτυο και 1% από τα ΜΜΕ (εφημερίδες και τηλεόραση).

Ως λόγοι της εγκατάλειψης του σχολείου, το 35% τους αποδίδει σε προσωπική επιπολαιότητα, το 24% σε οικονομικές δυσκολίες και το 23% αναφέρει ότι έφυγε λόγω πολλών συσσωρευμένων απουσιών στο πρωινό σχολείο.

Άλλοι λόγοι είναι προβλήματα υγείας στην οικογένεια ή των ιδίων, εγκυμοσύνη, εκφοβισμός από συμμαθητές ή λόγω απώλειας δικών τους ανθρώπων.

Από τους ερωτηθέντες το 35% απαντά ότι επέλεξε να φοιτήσει στο εσπερινό γιατί θέλει να συνεχίσει τις σπουδές του, το 26% γιατί θέλει να πάρει απολυτήριο και το 18% για να βρει καλύτερη δουλειά. Υπάρχει όμως και ένα 10% που απαντά ότι το κάνει για ηθική ικανοποίηση.

Πολλοί ερωτηθέντες αντιμετωπίζουν προβλήματα στο εσπερινό σχολείο, κυρίως γιατί δύσκολα μπορεί να συνδυαστεί η πρωινή εργασία και οι πολλές οικογενειακές και άλλες υποχρεώσεις με την βραδινή φοίτηση.

Υπάρχουν όμως και προβλήματα που έχουν να κάνουν άμεσα με τη λειτουργία των εσπερινών, όπως για παράδειγμα το ωράριο, η προετοιμασία που απαιτείται για εξετάσεις και διαγωνίσματα, αλλά και η ενόχληση από νεαρότερους συμμαθητές.

Ένα ποσοστό 11% απαντά ότι δεν επιδεικνύεται το απαιτούμενο ενδιαφέρον από τους καθηγητές και ένα 8% θεωρεί ότι η διεύθυνση είναι υπερβολικά αυστηρή.

Συγκινητική στην πρόσφατη εκδήλωση ήταν η παρουσία μαθητών, οι οποίοι ομολογούσαν ότι τώρα που “έβαλαν μυαλό”, ήρθαν στο σχολείο, για να πάρουν ένα δίπλωμα και να μπορέσουν να εκπληρώσουν το όνειρο τους.

Ήταν εκπληκτική η χαρά στα πρόσωπα των ανθρώπων αυτών, αφού μπόρεσαν να ξανακαθίσουν στα θρανία και να γίνουν και πάλι μαθητές. Μερικοί είναι νεαροί, οι οποίοι θέλουν το δίπλωμα για βρουν δουλειά ή να πάρουν μια προαγωγή, κάποιοι είναι οικογενειάρχες με παιδιά, άλλοι, μεγαλύτεροι στην ηλικία, περίμεναν να παντρέψουν τα παιδιά τους, για να καθίσουν στα θρανία.

Πίσω όμως από τη χαρούμενη αυτή εικόνα, κρύβονται και πολλά και δύσκολα προβλήματα.

Ένας μαθητής, δεν έχει πάντα τα χρήματα για βενζίνη, ώστε να μεταβαίνει καθημερινώς στο σχολείο. Ένας άλλος έχει οικογενειακά προβλήματα και κάνει πολλές απουσίες. Και οι προσωπικές, δύσκολες ιστορίες, δεν έχουν τέλος. Είναι όμως ενθαρρυντικό και αισιόδοξο το μήνυμα που στέλλουν αυτοί οι άνθρωποι. Και το μήνυμα πρέπει πρωτίστως να το λάβουν οι αρμόδιοι.

Συγκλονιστικές οι μαρτυρίες των μαθητών/μαθητριών

“Φοιτούσα στην Α’ Λυκείου στο πρακτικό. Με φλέρταρε ένα αγόρι 21 χρονών. Όταν ζήτησε από τους δικούς μου να με αρραβωνιαστεί δεν έφερα αντίρρηση. Μου άρεσε κι’ εμένα. Μάλιστα χάρηκα που δε θα έδινα εξετάσεις στα Αγγλικά γιατί σίγουρα θα κοβόμουν…Δημιούργησα την οικογένεια μου. Μου άρεσε να ασχολούμαι με το σπίτι και τα τρία παιδιά μου. Όμως ονειρευόμουν να γίνω γιατρός ή δασκάλα. Όταν η μικρή μου κόρη έγινε 20 χρονών αποφάσισα να γραφτώ στο εσπερινό. Ο σύζυγος διαφωνούσε, γιατί και ο ίδιος μόνο το δημοτικό τέλειωσε. Δε διαμαρτύρεται, αλλά ούτε με στηρίζει. Στη δουλειά δεν είπα σε κανένα ότι δεν έχω απολυτήριο. Οι ώρες που βρίσκομαι στο σχολείο είναι γεμάτες ξεγνοιασιά. Σαν να ξαναγύρισα στα παιδικά χρόνια. Σκέφτομαι να συνεχίσω τις σπουδές μου. Ο σύζυγος μου ξέρει ότι θα κάνω αυτό που έβαλα σκοπό”.

“Φοίτησα μέχρι την Α΄ Γυμνασίου στην Τιφλίδα της Γεωργίας. Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης υπήρχε αρκετός ρατσισμός εναντίον των Ελλήνων. Όλοι έφευγαν. Όταν αποχαιρετούσα τους καθηγητές και τους συμμαθητές μου, όλοι έκλαιγαν. Όταν πήγαμε στη Ελλάδα δεν είχα την πολυτέλεια να φοιτήσω σε σχολείο. Δούλευα στα χωράφια, μάζευα ελιές. Κρυφό όνειρο ήταν να τελειώσω το σχολείο. Στα 20 ήρθα στην Κύπρο σε αναζήτηση νέας ζωής. Όταν ήμουν 28 χρονών, με παρότρυνση της συζύγου γράφτηκα στην Προπαρασκευαστική τάξη του Εσπερινού. Ήταν το καλύτερο δώρο που έκανα στον εαυτό μου. Μου έτυχαν καλοί συμμαθητές και καθηγητές. Έχουμε δεθεί πολύ με όλα τα παιδιά της τάξης. Αισθάνομαι ότι όλοι έχουμε “ψηθεί” μέσα σε αυτά τα 6 χρόνια”.

“Στη Β΄ Λυκείου, τον Μάρτη, αρρώστησε σοβαρά η μητέρα μου. Τη φρόντιζα και γι’ αυτό έκανα πολλές απουσίες. Απόκτησα και η ίδια ψυχολογικά προβλήματα. Με ειδοποίησαν ότι παραπέμπομαι σε εξετάσεις τον Σεπτέμβρη. Έσκισα την επιστολή. Μόνο εγώ μπορούσα να προσέχω τη μητέρα μου. Ένιωθα πολύ μόνη. Δεν πήγα να δώσω εξετάσεις. Τον Δεκέμβρη πέθανε η μητέρα μου. Τα ψυχολογικά προβλήματα έγιναν εντονότερα. Έκανα απόπειρα αυτοκτονίας, που ευτυχώς δεν πέτυχε. Στα 22 μου παντρεύτηκα, γιατί πάντα μου άρεσε η οικογένεια. Πρώτη φορά που συνειδητοποίησα το λάθος που έκανα ήταν όταν χώρισα και έψαχνα χωρίς επιτυχία να βρω δουλειά. Αποφάσισα ότι δεν είχα τελειώσει με το κεφάλαιο `μόρφωση`. Γράφτηκα πέρσι στο εσπερινό, όπου όλοι με αγκάλιασαν με αγάπη. Αντιμετωπίζω όμως πρόβλημα με το παιδί, παρόλο που το αφήνω σε καλά χέρια. Ζήτησα βοήθεια παιδοψυχολόγου. Στη νέα μου δουλειά κανένας δεν ξέρει ότι δεν έχω απολυτήριο”.

“Στο γυμνάσιο δυσκολευόμουν με τα μαθήματα γιατί δε διάβαζα. Γύριζα συνέχεια, δεν ήθελα να μπαίνω σπίτι γιατί οι γονείς μου είχαν προβλήματα και τσακωνόντουσαν. Όταν επανέλαβα την τάξη, ψυχολογικά ήμουν χάλια και για ενάμισι μήνα δεν πήγαινα σχολείο. Έτσι έμεινα από απουσίες. Στο εσπερινό ήρθα ένα χρόνο μετά τον στρατό μετά από παρότρυνση φίλου μου. Είναι μια πολύ καλή εμπειρία η φοίτηση εδώ, γιατί οι μαθητές είναι πιο ώριμοι”.

“Στη Β’ γυμνασίου χώρισαν οι δικοί μου. Ο πατέρας δεν έδινε χρήματα. Η μητέρα έτρεχε στα δικαστήρια. Είμαστε τρία παιδιά. Αναγκαζόμουν να δουλεύω, γι’ αυτό έκανα πολλές απουσίες. Την Α΄ Λυκείου την έκανα δύο φορές. Στη Δευτέρα Λυκείου αναγκάστηκα να εγκαταλείψω
τελείως το σχολείο για να δουλεύω περισσότερες ώρες. Τα ωράρια εργασίας ήταν απάνθρωπα. Φέτος γράφτηκα στην Α’ Λυκείου. Οι καθηγητές συμπαραστέκονται. Τα αγόρια στην τάξη μου είναι ανώριμα, αλλά οι εμπειρίες της ζωής με έχουν δυναμώσει και μπορώ να τους αντιμετωπίζω. Νιώθω ότι ανανεώθηκα. Ήρθα με ένα σκοπό: να πάρω απολυτήριο και να συνεχίσω τις σπουδές μου στην κτηνιατρική ή φαρμακευτική”.

“Πέρασα την Α’ Γυμνασίου και μετέφερα δύο μαθήματα. Οι φίλοι με επηρέαζαν να κάνω κοπάνες. Δεν είχα τους γονείς μου να με στηρίζουν και να με συμβουλεύουν. Η Διευθύντρια και οι καθηγητές ήθελαν να με διώξουν. Με έφταιγαν για ότι γινόταν στο σχολείο. Με έπαιρναν πειθαρχικό και μου έδιναν 8 μέρες αποβολή. Έτσι έμεινα στάσιμος στη Β’ Γυμνασίου. Γράφτηκα στο Εσπερινό πριν 3 χρόνια. Δυσκολεύομαι στα μαθήματα. Εδώ έμαθα να ανοίγω το βιβλίο και να διαβάζω. Αν `κατεβεί το μυαλό μου` ονειρεύομαι να σπουδάσω”.

“Φοιτούσα στη Α’ Λυκείου στον πρακτικό κλάδο. Είχα τρομερό άγχος για τα μαθήματα. Ένιωθα ότι οι ρυθμοί του σχολείου ήταν πολύ έντονοι. Παρόλο που ήμουν άριστη μαθήτρια, ένιωθα μειονεκτικά απέναντι στους υπόλοιπους συμμαθητές μου. Θεωρούσα ότι οι καθηγητές ευνοούσαν τους άλλους μαθητές. Δεν ήθελα να πηγαίνω σχολείο. Πάθαινα κρίσεις πανικού και βουλιμίας. Οι γονείς μου δεν καταλάβαιναν γιατί έκανα εμετούς και γενικά δεν ήμουν καλά. Είχαν τα δικά τους προβλήματα. Ο πατέρας έπινε και χτυπούσε τη μητέρα μου. Έμπαινα στη μέση να την γλιτώσω. Γνώρισα έναν στρατιώτη. Ο πατέρας δεν μου επέτρεπε να βγαίνω μαζί του κι’ έτσι αρραβωνιαστήκαμε. Αποκτήσαμε δύο παιδιά. Αυτός όμως ήταν βίαιος. Αργότερα κατάλαβα ότι χρειαζόταν βοήθεια. Αυτά τα πράγματα έμειναν ανεξίτηλα στη μνήμη μου. Είχαμε οδυνηρό διαζύγιο. Οι δυσκολίες με έχουν ωριμάσει, έγινα πιο δυνατή, πολέμησα, κέρδισα τα παιδιά μου. Ποτέ δε σταμάτησα να μαθαίνω. Όποτε μπορούσα παρακολουθούσα σεμινάρια ψυχολογίας για να κατανοήσω καλύτερα τους ανθρώπους. Διάβαζα και πολλά βιβλία. Πριν 4 χρόνια γράφτηκα στο εσπερινό. Θέλω να πάρω το απολυτήριο και να συνεχίσω”.

“Στο Γυμνάσιο ήμουν στο άγημα. Τέλειωσα την Α’ Λυκείου με γενικό βαθμό 18 χωρίς να διαβάζω. Μου άρεσε να βγαίνω με τους φίλους μου. Πιο πολύ βρισκόμουν με τους φίλους παρά με την οικογένειά μου. Όμως, στο τέλος της Α’ Λυκείου έγινε μια παρεξήγηση και οι φίλοι
μου απομακρύνθηκαν από μένα. Με κορόιδευαν μπροστά μου, ίσως γιατί ήμουν καλός μαθητής. Λάθος μου που δεν τους είπα ότι με ενοχλούσε. Θα μπορούσα να το αντιμετωπίσω και να κάνω άλλους φίλους. Το καλοκαίρι αποξενώθηκα τελείως. Ένας συγγενής κατάλαβε ότι
είχα κατάθλιψη και με πήρε σε ένα ειδικό κρυφά από τους γονείς μου. Γράφτηκα στο εσπερινό πριν 3 χρόνια. Στην αρχή δυσκολεύτηκα να προσαρμοστώ γιατί δεν ήξερα κανένα και σκεφτόμουν να σταματήσω. Όμως, όταν με γνώρισαν καλύτερα οι πιο μεγάλοι συμμαθητές και συμμαθήτριες με αγκάλιασαν με πολλή αγάπη και φροντίδα και με βοήθησαν να προσαρμοστώ.

“Ποτέ δεν τα πήγαινα καλά με τα μαθήματα. Ήμουν ήσυχη μαθήτρια, αλλά δε με ενδιέφεραν τα μαθήματα. Μόνο η γυμναστική μου άρεσε. Έμεινα στάσιμη στην Α’ Λυκείου. Η κολλητή μου που αποφοιτούσε, θα πήγαινε να μάθει κομμωτική. Ήθελα να διακόψω και να πάω μαζί της αλλά η μητέρα μου δε με άφησε. Για να της σπάσω τα νεύρα έμεινα και την επόμενη χρονιά από απουσίες. Έτσι, εγκατέλειψα το σχολείο. Γράφτηκα πέρσι στο εσπερινό. Εδώ μου αρέσουν όλα τα μαθήματα”.

“Ήμουν στην Α΄ Λυκείου. Μου άρεσαν όλα τα μαθήματα. Οι γονείς μου με είχαν πολύ αυστηρά. Δεν μου έδιναν χρήματα για να μην αγοράζω τσιγάρα. Εγώ όμως κάπνιζα. Με τα χρήματα που μου έδιναν αγόραζα τσιγάρα και έμενα νηστικός. Για να εξασφαλίζω περισσότερα χρήματα έφευγα κάποιες ώρες από το σχολείο και πήγαινα σε ένα γειτονικό κατάστημα και δούλευα μερικές ώρες. Όταν το ανακάλυψε ο πατέρας, σκοτωθήκαμε. Ήμουν πολύ αντιδραστικός και δεν υπέκυψα στις πιέσεις να συνεχίσω το σχολείο. Αποφάσισα πέρσι να επιστρέψω στα θρανία. Το κάνω για τον εαυτό μου”.