Η κατάσταση στον Ακάμα στην Επιτροπή Αναφορών της Ευρωβουλής στις Βρυξέλλες

Ενώπιον της επιτροπής Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες θα συζητηθεί την Τετάρτη η κατάσταση στον Ακάμα, σε συνέχεια δύο συλλογών υπογραφών που αφορούν καταγγελίες για φερόμενη παραβίαση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ και για τα έργα ανάπτυξης στην περιοχή.

Σύμφωνα με το επίσημο πρόγραμμα της επιτροπής Αναφορών (PETI), οι δύο αναφορές θα συζητηθούν με τη διαδικτυακή παρουσία των πολιτών που κατέθεσαν τις αναφορές 0288/2022 για φερόμενες παραβιάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στον Ακάμα, και 0450/2022 που κατατίθεται εκ μέρους της Terra Cypria σε σχέση με τα έργα ανάπτυξης στη χερσόνησο. Και οι δύο αιτήσεις ζητούν μέτρα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για προστασία της βιοποικιλότητας της περιοχής.

Όπως υπενθυμίζεται στην απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο αίτημα της PETI για πληροφορίες, εκκρεμούν διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Κύπρου λόγω του ότι δεν όρισε περιοχές ειδικής προστασίας για τον Ακάμα και άλλες περιοχές, και συνεχίζει να παρακολουθεί τη συμμόρφωση των κυπριακών αρχών διατηρώντας ανοιχτή την επιλογή προσφυγής κατά της Κύπρου στο Δικαστήριο της ΕΕ. Όπως επίσης σημειώνεται, η σχετική οδηγία δεν αποκλείει την διενέργεια έργων στην περιοχή, ωστόσο αυτά θα πρέπει να γίνουν μόνο μετά από κατάλληλη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Ειδικότερα, σύμφωνα με το περιληπτικό έγγραφο ενημέρωσης των μελών της PETI, στην πρώτη αναφορά (0288/2022), η αναφέρουσα σημειώνει πως η περιοχή του Ακάμα «αντιμετωπίζει εδώ και δεκαετίες πιέσεις και απειλές για σημαντικούς οικοτόπους και απειλούμενα είδη που περιλαμβάνονται στα παραρτήματα της οδηγίας για τα πτηνά (79/409/ΕΟΚ) και της οδηγίας για τους οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ)».

Προσθέτει ότι «δεν υπάρχουν ακόμη αποτελεσματικά και νομικά δεσμευτικά μέτρα» για την προστασία της χερσονήσου, και πως τα πρόσφατα σχέδια της κυβέρνησης «αναμένεται να έχουν καταστροφικές επιπτώσεις στο οικοσύστημα, μέσα σε ένα γενικότερο πλαίσιο ανίκανων θεσμών, νομοθετικών κενών, αναποτελεσματικής διακυβέρνησης και έλλειψης διαφάνειας, κατά παράβαση της νομοθεσίας της ΕΕ και των θεμελιωδών δικαιωμάτων».

Η αναφέρουσα επισημαίνει ακόμα πως ότι «τα πραγματικά κείμενα των σχεδίων τοπικών μέτρων που θα ρυθμίζουν τη χωροθέτηση και την ανάπτυξη στην περιοχή δεν ήταν διαθέσιμα στο κοινό».

Στη δεύτερη αναφορά (0450/2022) ο αναφέρων σημειώνει ότι «τα έργα (καφετέριες, εστιατόρια, χώροι στάθμευσης, δρόμοι κ.λπ.) θα αυξήσουν την ανθρώπινη παρουσία, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο και διαταράσσοντας διάφορα προστατευόμενα είδη και οικοτόπους που απαριθμούνται στις οδηγίες 92/43/ΕΟΚ και 2009/147/ΕΕ, όπως θαλάσσιες χελώνες και πτηνά, και θα έχουν σοβαρές και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στην περιοχή Natura 2000».

Επιπλέον, επισημαίνει ότι «εστιατόρια και καφετέριες συνεχίζουν να λειτουργούν παράνομα σε ή δίπλα σε παραλίες που φιλοξενούν περιοχές ωοτοκίας θαλάσσιων χελωνών, παρά τις προειδοποιητικές επιστολές και τις αιτιολογημένες γνωμοδοτήσεις που έχουν ήδη εκδοθεί σχετικά με την εν λόγω περιοχή και σε απάντηση της μη λήψης επαρκών μέτρων προστασίας για ολόκληρο το δίκτυο Natura 2000, συμπεριλαμβανομένης της χερσονήσου του Ακάμα».

Η αναφορά 0288/2022 έγινε παραδεκτή από την PETI στις 24 Ιουνίου του 2022 και η αναφορά 0450/2022 έγινε παραδεκτή στις 22 Ιουλίου του ίδιου έτους.

Βάσει των κανονισμών η PETI ζήτησε πληροφορίες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία σε γραπτή απάντησή της στις 10 Μαΐου του 2023 αναφέρει πως έχει επίγνωση του γεγονότος πως «δεν προστατεύονται επαρκώς» οι περιοχές στην Κύπρο που έχουν χαρακτηριστεί είτε Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) σύμφωνα με την οδηγία για τα πτηνά, είτε ως Τόποι Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) σύμφωνα με την οδηγία για τους οικοτόπους και έχουν ως εκ τούτου συμπεριληφθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000.

Σύμφωνα με την οδηγία για τους οικοτόπους, όλοι οι ΤΚΣ πρέπει «όχι μόνο να χαρακτηριστούν ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ) εντός έξι ετών, αλλά επίσης να καθοριστούν επαρκείς στόχοι και μέτρα διατήρησης για όλες αυτές τις περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής Natura 2000 του Ακάμα».

Καθώς αυτό δεν έχει γίνει ούτε για τον Ακάμα είτε για τις άλλες ΕΖΔ στην Κύπρο, υπενθυμίζεται, η Κομισιόν αποφάσισε να κινήσει διαδικασία επί παραβάσει κατά της Κύπρου (υπόθεση 2021/2064) και απέστειλε αιτιολογημένη γνώμη στην Κύπρο.

«Η Κύπρος δεσμεύτηκε να καθορίσει επαρκείς στόχους και μέτρα διατήρησης για όλες τις περιοχές και επί του παρόντος εργάζεται προς την κατεύθυνση αυτή» προστίθεται, με την Επιτροπή να αναφέρει πως παρακολουθεί την πρόοδο που γίνεται και πως θα συνεχίσει να συνδράμει σε αιτήματα για τεχνική βοήθεια, διατηρώντας παράλληλα την επιλογή να παραπέμψει την υπόθεση στο Δικαστήριο της ΕΕ, εφόσον το κρίνει απαραίτητο», σημειώνεται στην απάντηση της Κομισιόν.

Εν τω μεταξύ, επισημαίνεται, «το γεγονός ότι δεν έχουν ακόμη καθοριστεί στόχοι και μέτρα διατήρησης στην περιοχή του Ακάμα δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί κανένα έργο στην περιοχή αυτή».

Ειδικότερα, σημειώνεται, σύμφωνα με το Άρθρο 6 (3) της οδηγίας για τους οικοτόπους, «σε περίπτωση που ένα σχέδιο ή έργο ενδέχεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις μια περιοχή Natura 2000, τότε πρέπει να διενεργείται κατάλληλη αξιολόγηση των επιπτώσεων και το σχέδιο ή έργο μπορεί να εγκριθεί μόνο εάν έχει διαπιστωθεί ότι δεν θα επηρεάσει αρνητικά μια τέτοια περιοχή».

Η Επιτροπή καταλήγει στην επιστολή της πως θα συνεχίσει να ασκεί πιέσεις στην Κύπρο «ώστε να καθοριστούν επαρκείς στόχοι και μέτρα διατήρησης για όλες τις περιοχές ΕΖΔ, συμπεριλαμβανομένου του Ακάμα», και πως σε αντίθετη περίπτωση «δεν θα διστάσει να λάβει τα κατάλληλα μέτρα κατά της Κύπρου», συμπεριλαμβανομένης της παραπομπής της υπόθεσης στο Δικαστήριο της ΕΕ.