Μαρξ: Η βαθύτερη κληρονοµιά του

Του Σωτήρη Βλάχου

Παρά τα περισσότερα από διακόσια χρόνια από τη γέννησή του, ο Μαρξ εξακολουθεί να παραµένει επίκαιρος, ή, ακόµα καλύτερα, γίνεται ο πιο επίκαιρος κάθε φορά που πολιτικές και οικονοµικές κρίσεις αναδεικνύουν τον απάνθρωπο χαρακτήρα της σηµερινής παγκόσµιας τάξης πραγµάτων.

Ο Μαρξ δεν είναι ο σπουδαίος φιλόσοφος, που µίλησε για τα βάσανα, την αδικία, την εκµετάλλευση, «το όνειρο του ολοκληρωµένου ανθρώπου». ∆εν είναι απλά αυτός που έδωσε µε ακρίβεια µοναδική στην ιστορία, τους βασικούς όρους λειτουργίας του παγκόσµιου καπιταλιστικού συστήµατος: Ποιος ήταν ο προοδευτικός ρόλος που κάποτε έπαιξε, αλλά και ποιες είναι οι ρίζες των ανισοτήτων, πείνας και δυστυχίας που δηµιουργούνται; Ποια είναι, τέλος, η τεράστια απειλή που κουβαλά για τις κοινωνίες;
Πάνω από όλα ο Μαρξ είναι αυτός που έδωσε πραγµατικές απαντήσεις και διεξόδους στα καπιταλιστικά αδιέξοδα.

Ο Μαρξ γίνεται ο πιο επίκαιρος κάθε φορά που το κίνηµα επίµονα ζητά διεξόδους, αυτό που ακριβώς συµβαίνει στη µετά το 2008 εποχή. Και σε αυτή ακριβώς τη διάστασή του, την παροχή διεξόδων, πρέπει να εντοπισθεί η µεγαλύτερη αξία αυτού που µας κληροδότησε.
Από το Κουµµουνιστικό Μανιφέστο κιόλας, για να µην αναφερθούµε σε µεταγενέστερα έργα του, που στα τριάντα του χρόνια έγραψε µαζί µε τον Φρειδερίκο Ένγκελς, βάζει τις βάσεις, µέσα από εξαιρετικά σύντοµες και περιεκτικές παραγράφους, πάνω στις οποίες µπορεί να θεµελιωθεί πορεία εξόδου από τα παγκόσµια αδιέξοδα.

«Η σύγχρονη αστική κοινωνία που πρόβαλε από την καταστροφή της φεουδαρχικής κοινωνίας δεν κατάργησε τις ταξικές αντιθέσεις…
«Ωστόσο… απλοποίησε τις ταξικές αντιθέσεις…
«Ολόκληρη η κοινωνία όλο και περισσότερο χωρίζεται σε δύο µεγάλα αντίπαλα στρατόπεδα… τάξεις, που βρίσκονται άµεσα αντιµέτωπες η µια µε την άλλη: στην αστική τάξη και το προλεταριάτο…»

∆ύο µεγάλα στρατόπεδα, τάξεις. Που βρίσκονται αντιµέτωπες η µια µε την άλλη. Βρίσκονται αντιµέτωπες σε κάθε χώρα, σαν αποτέλεσµα συγκρουόµενων συµφερόντων, που στις παγκόσµιες κρίσεις γίνονται ασυµβίβαστα, κάτι που κάνει τόσο αληθινό η σηµερινή κρίση.

Ο «σύγχρονος πολιτισµός» σπρώχνει σήµερα σε ακραίες συνθήκες φτώχειας και απειλεί, χωρίς καµία ηθική αναστολή, ακόµα και τις στέγες πάνω από τα κεφάλια των ανθρώπων, ακόµα και στις µητροπόλεις του καπιταλισµού -τόσο ασυµβίβαστα είναι τα πράγµατα.

Η ύπαρξη ασυµβίβαστων συµφερόντων µέσα στα πλαίσια των εθνικών κρατών είναι µια µεγάλη αλήθεια της εποχής, και όχι η ύπαρξη εθνικών συµφερόντων, µε την έννοια των κοινών συµφερόντων των δύο τάξεων.
Τα σπίτια και οι ζωές των ανθρώπων κινδυνεύουν σήµερα λόγω της καπιταλιστικής κρίσης, όπως θα κινδυνεύουν όταν η καπιταλιστική κρίση εκφραστεί µέσα από εθνικές συγκρούσεις που οι αστοί θα βάλουν σε κίνηση, όταν χαθεί πια εντελώς το παιγνίδι έλεγχου της κρίσης.

Όσο και να τροµάζει, αυτή η στιγµή πλησιάζει. Η απότοµη επιδείνωση, µε πρωταγωνιστή τον Τραµπ, στις σχέσεις των µεγάλων πρώην «συµµάχων», το επιβεβαιώνει µέρα µε τη µέρα.
Το παιγνίδι ελέγχου της κρίσης από τους αστούς χάνεται. Και τον σηµερινό εχθρό τους, το προλεταριάτο της χώρας τους, θα τον καλέσουν σε συµµαχία µαζί τους για να σφαχτεί µε τους προλετάριους άλλων εθνών για υπεράσπιση της «πατρίδας», όταν η κρίση χωρίσει ξανά τους αστούς, ακόµα και του ανεπτυγµένου καπιταλισµού, σε διαφορετικά στρατόπεδα.

Ενάντια σε µια τέτοια τραγική κατάληξη της κρίσης, πρέπει η εργατική τάξη της κάθε χώρας να παλέψει από σήµερα.
Για αγώνα ενάντια σε µια τέτοια κατάληξη θα πρέπει από σήµερα να καλεί η Αριστερά σε ολόκληρη την Ευρώπη, µε τον πιο σαφή τρόπο.