Με ρίσκο η άσκηση της 5ης διακρατικής προσφυγής – Θολό από πλευράς κυβέρνησης, το νομικό και πολιτικό υπόβαθρο

Παραμένει θολό, από πλευράς κυβέρνησης, το νομικό και πολιτικό υπόβαθρο που τεκμηριώνει τη λήψη της απόφασης για νέα διακρατική προσφυγή

 

Του Μιχάλη Μιχαήλ

 

Η Κύπρος άσκησε µέχρι σήµερα τέσσερις διακρατικές προσφυγές µετά την τουρκική εισβολή του 1974 εναντίον της Τουρκίας, ενώ µετά το 1989 κατατέθηκαν πολλές ατοµικές προσφυγές.

Οι πρώτες τρεις διακρατικές έγιναν πριν το 1980 και η 4η και πιο σηµαντική το 1994.

Για την 4η διακρατική προσφυγή εκδόθηκε απόφαση του Ευρωπαϊκού ∆ικαστηρίου Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων στις 10 Μαΐου 2001 µε την οποία καταδικάστηκε η Τουρκία για διάφορες παραβιάσεις που αφορούσαν το περιουσιακό, το δικαίωµα στην οικία και στην περιουσία των Ε/κύπριων εκτοπισµένων, τους αγνοούµενους, τους εγκλωβισµένους, ενώ όσον αφορά την κατηγορία υποθέσεων που αφορούσαν τα δικαιώµατα των Τουρκοκυπρίων δεν δικαιώθηκε η Κυπριακή ∆ηµοκρατία.

Το 2014 το Ε∆Α∆ για πρώτη φορά στην ιστορία του εξέδωσε και απόφαση στην οποία επιδίκασε αποζηµιώσεις για τους συγγενείς των αγνοουµένων και για τους εγκλωβισµένους.

Όσον αφορά τις ατοµικές προσφυγές, απόφαση-σταθµός θεωρείται η υπόθεση Τιτίνας Λοϊζίδου, η οποία πέτυχε αποζηµιώσεις για αποστέρηση της περιουσίας της και η Τουρκία καταδικάστηκε επίσης για παραβιάσεις δικαιωµάτων. Παράλληλα, υπόθεση-σταθµός αλλά µε αρνητικό πρόσηµο θεωρείται η υπόθεση ∆ηµόπουλος (2008) που οδήγησε στην ίδρυση της Επιτροπής Αποζηµιώσεων, που θα εξέταζε αιτήσεις αναφορικά µε τις ελληνοκυπριακές περιουσίες στα κατεχόµενα, ενώ µε την υπόθεση Ξενίδη-Αρέστη το Ε∆Α∆ εγκαινίασε την τακτική των «πιλοτικών αποφάσεων». Επίσης, για πρώτη φορά εµφανίστηκε και η απόφαση ότι «µε την πάροδο του χρόνου το δικαίωµα που δίδει ο τίτλος ιδιοκτησίας εξασθενεί», ενώ στην παράγραφο 118 αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι «δεν θα ήταν λογικό να διαταχτεί η επιστροφή µίας περιουσίας στον ιδιοκτήτη της χωρίς να ληφθεί υπόψη για ποιο σκοπό χρησιµοποιείται πλέον η περιουσία».

Η 5η διακρατική προσφυγή, όπως έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση, θα έχει ως αποκλειστικό αντικείµενο τις παράνοµες ενέργειες της Τουρκίας στην περίκλειστη περιοχή της Αµµοχώστου αν και δεν έχει υπάρξει ακόµα ολοκληρωµένη ενηµέρωση για το νοµικό και πολιτικό υπόβαθρο που τεκµηριώνει τη λήψη της απόφασης.

Σηµειώνεται ότι η εκδίκαση υποθέσεων από το Ε∆Α∆ αφορά αποκλειστικά παραβιάσεις δικαιωµάτων που προστατεύονται από την Ευρωπαϊκή Σύµβαση Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων (ΕΣ∆Α) και όχι παραβίαση ψηφισµάτων του Συµβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Νοµικοί κύκλοι τονίζουν ότι τίποτε δεν πρέπει να θεωρείται δεδοµένο ενόψει της 5ης διακρατικής προσφυγής της Κύπρου στο Ε∆Α∆ για το θέµα της Αµµοχώστου.

Έχοντας υπόψιν τα αποτελέσµατα -θετικά και αρνητικά- των προηγούµενων ατοµικών προσφυγών, ιδιαίτερα αυτής της υπόθεσης ∆ηµόπουλος, οι νοµικοί επισηµαίνουν ότι µε την προσφυγή αυτή υπάρχει ο κίνδυνος να επαναβεβαιωθούν κάποιες από τις αρνητικές για τους Ε/κύπριους αποφάσεις του Ευρωπαϊκού ∆ικαστηρίου.

 

Χρίστος Κληρίδης: Κανένας δεν μπορεί να προδικάσει το αποτέλεσμα

Για την 5η διακρατική προσφυγή, όπως και για όλες αυτού του είδους υποθέσεις, υπάρχει ένας βαθµός αβεβαιότητας, σηµείωσε ο πρόεδρος του Παγκύπριου ∆ικηγορικού Συλλόγου, Χρίστος Κληρίδης, ο οποίος σηµείωσε ότι η διαδικασία θα πάει σε βάθος χρόνου και το αποτέλεσµά της δεν µπορεί κανείς να το προδικάσει.

Σηµείωσε ότι οι δυσκολίες που θα αντιµετωπίσει η Κύπρος θα αφορούν κατά κύριο λόγο τις περιουσίες της περίκλειστης περιοχής της Αµµοχώστου για τις οποίες ενδεχοµένως η Τουρκία να εγείρει θέµα ότι είναι περιουσίες που ανήκουν στο ΕΒΚΑΦ και συνεπώς δεν τίθεται θέµα οποιασδήποτε παραβίασης. Θα θέσει επίσης και το δεδοµένο της ύπαρξης της Επιτροπής Αποζηµιώσεων στην οποία µπορεί να προσφύγουν οι επηρεαζόµενοι, σύµφωνα µε τις πρόνοιες του εσωτερικού µέσου που αναγνώρισε το ∆ικαστήριο στην υπόθεση ∆ηµόπουλος.

Πρόσθεσε ότι τέτοιου είδους υποθέσεις ενέχουν και κάποιο στοιχείο πολιτικοποίησής τους ακόµα και στο επίπεδο των δικαστηρίων και συνεπώς το αποτέλεσµα είναι απρόβλεπτο αν κρίνει κάποιος από την υπόθεση ∆ηµόπουλος. Σηµείωσε παράλληλα ότι αν επιτύχει η προσφυγή, µε τους κινδύνους που ελλοχεύουν πάντοτε, τότε θα είναι ακόµα ένα χαρτί στη διπλωµατία και στην άσκηση πίεσης σε βάρος της Τουρκίας.

 

Άρης Κωνσταντινίδης: Υπάρχει κίνδυνος πισωγυρίσματος

 

Στην ίδια γραµµή µε τον Χρίστο Κληρίδη κινήθηκε και ο αναπληρωτής Καθηγητής του Τµήµατος Νοµικής Πανεπιστηµίου Κύπρου Άρης Κωνσταντινίδης, σηµειώνοντας ότι η Τουρκία δεν έχει συµµορφωθεί µε τις καταδικαστικές αποφάσεις του Ε∆Α∆ και δεν έχει καταβάλει το ποσό αποζηµίωσης που έχει επιδικαστεί στην τέταρτη διακρατική προσφυγή. Οπότε, οι σηµαντικές νοµικές νίκες δεν µεταφράζονται σε συµµόρφωση της Τουρκίας που θα οδηγούσε στη δικαίωση των Ελληνοκυπρίων που έχουν δεχθεί παραβιάσεις των δικαιωµάτων τους.

Ανέφερε επίσης ότι υπάρχει και ο κίνδυνος µε το πέρασµα του χρόνου, όπως έγινε και στην υπόθεση ∆ηµόπουλος, να καθίσταται δυσκολότερη η νοµική δικαίωση και για το λόγο αυτό χρειάζεται πολλή προσοχή και πολύ καλή προετοιµασία πριν γίνει η οποιαδήποτε νέα προσφυγή για να µην υπάρξει πισωγύρισµα, να µη διακινδυνέψει το νοµικό οπλοστάσιο, να µη χειροτερέψει το δεδικασµένο που υπάρχει µέχρι σήµερα. Υπέδειξε ότι πρέπει να γίνουν πολύ προσεκτικοί χειρισµοί και πολύ καλή µελέτη των νοµικών βηµάτων για να διατηρηθούν τα θετικά κεκτηµένα και να αποτραπούν τα τετελεσµένα στην Αµµόχωστο, µε τρόπο που να βοηθήσει την όλη υπόθεση. Υπογράµµισε δε ότι το ζητούµενο δεν είναι απλά να κερδηθεί µια δικαστική καταδίκη, αλλά να υπάρξει οριστική δικαίωση, όχι µόνο δικαστική αλλά και στην πράξη. Στην περίπτωση που κερδηθεί η προσφυγή, πρόσθεσε, η Κύπρος θα έχει ένα ακόµη σηµαντικό νοµικό επιχείρηµα και όπλο ότι αυτό που κάνει η Τουρκία µε τα νέα τετελεσµένα στην Αµµόχωστο αποτελούν παράνοµες ενέργειες. Επεσήµανε επίσης ότι δεν πρέπει να αναµένουµε κάποιο απτό αποτέλεσµα και σίγουρα δεν θα πρόκειται για κάτι που θα γίνει τους επόµενους µήνες.

 

Γιώργος Χριστοφίδης: Κίνδυνος να αλλάξουν αποφάσεις

 

Πλήρως σύµφωνος µε τις δηλώσεις και άλλων νοµικών και ακαδηµαϊκών, ότι υπάρχουν κίνδυνοι σε ένα ενδεχόµενο 5ης διακρατικής, δηλώνει και ο δικηγόρος Γιώργος Χριστοφίδης.

Όπως ανέφερε στη «Χαραυγή», το πρώτο που θα πρέπει να γίνει είναι να µη διαταραχθεί το ευεργέτηµα της 4ης διακρατικής, αφού η φύση αυτών των υποθέσεων πολλές φορές αγγίζει νοµολογία που έχει διαµορφωθεί. Θα πρέπει οι διεργασίες που γίνονται ή θα γίνουν, πρόσθεσε, να έχουν κατά νου το κεφάλαιο που έχει προκύψει κατά την 4η διακρατική.

Επιπλέον, σηµείωσε, κατά την 5η διακρατική πρέπει να γίνει σωστή µελέτη, αφού απ’ ό,τι φαίνεται οι δραστηριότητες που γίνονται στο µέρος της περίκλειστης πόλης της Αµµοχώστου δεν επηρεάζουν τα ατοµικά δικαιώµατα των Ε/κύπριων προσφύγων σε σχέση µε τους πρόσφυγες, δεδοµένου ότι η ανάπτυξη η οποία παρατηρείται ναι µεν παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και τα ψηφίσµατα του ΟΗΕ, όµως γίνεται σε περιοχή και κτίρια που δεν επηρεάζουν ατοµικά δικαιώµατα. Περαιτέρω, ο κ. Χριστοφίδης είπε ότι το κάλεσµα προς τους Ε/κύπριους ιδιοκτήτες να επιστρέψουν στις περιουσίες τους προσθέτει πολιτικά στην Τουρκία, αφού θέλει να καταδείξει ότι έχει επιτρέψει την επάνοδο κατοίκων στην πόλη.

Σε ό,τι αφορά τον κίνδυνο να αλλάξουν παλαιότερες αποφάσεις του Ε∆Α∆ που ήταν υπέρ της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας ή των Ε/κυπρίων, ο Γιώργος Χριστοφίδης αναφέρει ότι πάντοτε υπάρχει αυτό το ενδεχόµενο σε οποιαδήποτε δικαστική διαδικασία.