Πέτρος Χαραλάμπους: Είναι σημαντικό να ακούγονται φωνές που αμφισβητούν την πατριαρχεία

Συναντήσεις/ Ορίζοντας

Πέτρος Χαραλάμπους: Είναι σημαντικό να ακούγονται φωνές που αμφισβητούν την πατριαρχεία

Ο Αντώνης Γεωργίου συναντάει τον Πέτρο Χαραλάμπους και μιλάνε για τον κινηματογράφο και την ταινία του Patchwork που παρουσιάζεται στο 20^ο Cyprus Films Days που οργανώνεται από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες και το Θέατρο Ριάλτο (8- 16 Απριλίου 2022). Προβολές: Θέατρο Ριάλτο, Λεμεσός και Ζήνα Πάλλας, Λευκωσία

Παρατηρείται μια άνθιση στον κυπριακό κινηματογράφο

Είναι η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία σας, πόσο διαφέρει από την πρώτη; Σας «δίδαξε» κάτι Το Αγόρι στη Γέφυρα και η πορεία του;

Οι δύο ταινίες ειναι πολύ διαφορετικές μεταξύ τους σχεδόν σε όλους τους τομείς. Στον τρόπο κινηματογράφισης, στη θεματολογία, στο χωρο-χρόνο και φυσικά στο γεγονός ότι έχουν 5 χρόνια διαφοράς. Μέσα σε αυτά τα χρόνια πολλά άλλαξαν στον τρόπο που βλέπω τα πράγματα και στο που επιλέγω να επικεντρωθώ σκηνοθετικά. Είπα πριν σχεδόν γιατί έχουν ένα κοινό στοιχείο. Το Αγόρι στη Γέφυρα είναι μια ταινία ενηλικίωσης με πρωταγωνιστή ένα δωδεκάχρονο αγόρι. Στο Patchwork η πρωταγωνίστρια μπορούμε να πούμε ότι διανύει μια ετεροχρονισμένη ενηλικίωση μέσα από την σχέση της με ένα νεαρό κορίτσι. Δηλαδή αποφασίζει να αντιμετωπίσει μέσα της πράγματα τα οποία μεγαλώνοντας είχε αποφασίσει να τα αγνοεί και να τα αποφέυγει.

Ποιο το «θέμα» του Patchwork; Πως αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτό; 

Το Patchwork είναι ένα ταξίδι προσωπικής ανακάλυψης και αυτογνωσίας, με ένα πολύπλευρο πρωταγωνιστικό χαρακτήρα μια τριανταπεντάχρονη γυναίκα να οδηγεί την πλοκή. Η ταινία εξερευνά, μέσα από τα μάτια μιας γυναίκας, θέματα όπως η μητρική εγκατάλειψη,  η μητρότητα, οι σωστές επιλογές στη ζωή και το τι μια κλειστή κοινωνία επιβάλλει στις γυναίκες. Σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία όπως η Κύπρος, όπου κάποιοι άνδρες που παρουσιάζονται ως φεμινιστές πολύ συχνά παρεξηγούνται και δακτυλοδείχνονται, είναι σημαντικό φωνές που προκαλούν και αμφισβητούν την πατριαρχεία, να ακούγονται – φωνές που δεν προέρχονται μόνο από γυναίκες αλλά και άνδρες.

Από τη μια πλευρά, η έμπνευση για το Patchwork προέρχεται από τη δική μου επιθυμία να σκηνοθετήσω μια character-study ταινία, που θα μελετά σε βάθος την πολύπλοκη σχέση μεταξύ μιας γυναίκας (που προσπαθεί να βρει τον εαυτό της) με ένα νεαρό κορίτσι που της θυμίζει κατά πολύ τον εαυτό της σε αυτή την ηλικία.  Από την άλλη, η ιδέα της ταινίας έγκειται στην επιθυμία της Janine (μια σύγχρονη φεμινίστρια) να περιγράψει και να σχολιάσει την πίεση που η κοινωνία επιβάλλει στις γυναίκες στο να δικαιολογήσουν τον εαυτό και την ύπαρξή τους μέσα από τη μητρότητα, η οποία για κάποιες δεν είναι απαραίτητα αυτοσκοπός ή προτεραιότητα.

Μια γυναίκα που επιλέγει ή δεν μπορεί να ζει με το παιδί της, παραβιάζει ένα ταμπού ξεπερνά κοινωνική τάξη, πολιτισμό και γεωγραφία και συχνά τιμωρείται από την κοινωνία

«Επιτρέπεται σε μια γυναίκα να μετανιώσει για τη μητρότητα;» αναφέρεται στη αφίσα της ταινίας.  Αγγίζετε με την ταινία σας ευαίσθητα ζητήματα της γυναικείας φύσης. Πόσο εύκολο ήταν αυτό; Πώς συνεργαστήκατε με τη σεναριογράφο τη ταινίας Janine Teerling;

Επιλέξαμε τη λέξη «επιτρέπεται» γιατί ακριβώς περιγράφει μονολεκτικά την πίεση που ασκείται στις γυναίκες από την κοινωνία. Σε μια κοινωνία όπου η μητρική αγάπη υμνείται και η μητρότητα δοξάζεται παντού στα μέσα επικοινωνίας, η Janine ήθελε να γράψει για κάποιες αλήθειες που σπάνια συζητούνται, ακόμη και με τους πιο στενούς φίλους. Ένα τέτοιο θέμα είναι και η Μητρική Εγκατάλειψη. Μια γυναίκα που επιλέγει ή δεν μπορεί να ζει με το παιδί της, παραβιάζει ένα ταμπού, ξεπερνά κοινωνική τάξη, πολιτισμό και γεωγραφία και συχνά τιμωρείται από την κοινωνία.

Το γεγονός ότι τα θέματα αυτά, που είναι σημαντικά και ίσως θεωρητικά ταμπού, σπάνια εξερευνούνται σε ταινίες, είναι κάτι που εκτεταμένα συζητήσαμε με την Janine Teerling (παραγωγό και στην προηγούμενη μου ταινία “Boy on the Bridge”) και αποφασίσαμε να προχωρήσουμε με την ταινία.

Για μένα ήταν πολύ σημαντικό να έχω δίπλα μου την Janine καθόλη τη διάρκεια της προπαραγωγής και των γυρισμάτων γιατί ακριβώς μπορούσε να εξηγήσει σε βάθος στους ηθοποιούς πώς ένιωθαν ανά πάσα στιγμή οι χαρακτήρες που η ίδια είχε γράψει. Πιστεύω στις δημιουργικές συνεργασίες με κοινό στόχο το καλό της ταινίας και με αυτόν τον τρόπο επιλέγω να δουλεύω γιατί ένας σκηνοθέτης από μόνος του, κατ’εμένα, δεν μπορεί να φτιάξει μια ταινία. Συνεργάζεται με μια ταλαντούχα ομάδα που ο καθένας προσθέτει το δικό του κομμάτι (Patchwork).

Πόσο εύκολο ήταν να γυριστεί η ταινία και τι σας δυσκόλεψε περισσότερο;

Η ταινία από πλευράς παραγωγής δεν ήταν πολύ δύσκολη, ούτε είχε ιδιαίτερα απαιτητικά γυρίσματα.  Το πιο δύσκολο από όλα ήταν η σκιαγράφηση του χαρακτήρα της πρωταγωνίστριας, η σωστή έρευνα και η πολύ προσεχτική προσέγγιση ενός πολύ ευαίσθητου θέματος.

Η Χαρά (Αγγελική Παπούλια – Lobster, Alps, Dogtooth) ως χαρακτήρας δεν εκφράζεται εύκολα. Δεν μοιράζεται όλο αυτό που συμβαίνει μέσα της με κάποιον με αποτέλεσμα όλο αυτό να της δημιουργεί μια εσωτερική πάλη. Είναι διχασμένη για το αν η μητρότητα είναι για αυτήν, για το αν μετάνιωσε ή για το πώς νιώθει για την διαλυμένη σχέση της με τη δική της μητέρα.Είναι η πρωταγωνίστρια και η ανταγωνίστρια του ίδιου της του εαυτού. Άρα σκηνοθετικά έπρεπε να βρεθεί ο τρόπος να εκφράστούν όλα αυτά χωρίς λόγια.

Για αυτο νιώθουμε τυχεροί που είχαμε την Αγγελική να υποδύεται το ρόλο αυτό. Μια εξαιρετική ηθοποιός με απίστευτη εμπειρία και ταλέντο με συμμετοχή στις ταινίες του Γιώργου Λάνθιμου. Όπως επίσης και την Joy Rieger, τον Ανδρέα Τσέλεπο, την Στέλλα Φυρογένη, τον Αντώνη Καφετζόπουλο αλλά τους υπόλοιπους ηθοποιούς που μας εμπιστεύτηκαν και έφεραν πολύ όμορφα στοιχεία

Μέσα σε αυτά τα χρόνια πολλά άλλαξαν στον τρόπο που βλέπω τα πράγματα και στο που επιλέγω να επικεντρωθώ σκηνοθετικά.

Η ταινία έχει ήδη μια πορεία στο εξωτερικό. Ποια ήταν η ανταπόκριση του κοινού και κριτικών; 

Είχαμε τη χαρά και την τιμή η ταινία μας να κάνει πρεμιέρα και να διαγωνιστεί σε ένα από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα φεστιβάλ στον κόσμο, αυτό του Καρλοβι Βάρυ. Ήταν μια απίστευτη εμπειρία, μπροστά από ένα κοινό που μετά και την πανδημία διψούσε για σινεμά και εμείς ανυπομονούσαμε να βρεθούμε ανάμεσα τους κια να δούμε μαζί στη μεγάλη οθόνη την ταινία μας. Μετά ταξίδεψε στο Φεστιβάλ Θεσσαλλονίκης, στη Γερμανία, στην Ινδία, στο Πανόραμα Ευρωπαικού Κινηματογράφου στην Αθήνα όπου και πήρε το βραβείο καλύτερης ελληνικής ταινίας και συνεχίζει. Είχαμε αρκετά καλά σχόλια και όμορφες συζητήσεις στα Q&A που ακολουθούσαν τις προβολές και ο κόσμος την αγκάλιασε. Είχαμε διάφορες κριτικές, κάποιες καλύτερες από άλλες, αλλά όλες είχαν πολλά θετικά να σχολιάσουν, ειδικά για την πρωταγωνίστρια μας Αγγελική Παπούλια και την ερμηνεία της.

Παρατηρείτε κάποια εξέλιξη στο κυπριακό κινηματογράφο; Τι θεωρείτε πως πρέπει να γίνει για την περαιτέρω ανάπτυξη του;

Πάρα πολλές κυπριακές ταινίες ταξιδεύουν και διακρίνονται στο εξωτερικό –σε μικρά και μεγάλα φεστιβάλ. Βραβεύονται, ξεχωρίζουν, προκαλούν συζητήσεις και γίνονται ο καλύτερος πρεσβευτής της Κύπρου στο εξωτερικό. Παρατηρείται θεωρώ έτσι μια ανθιση στον κυπριακό κινηματογράφο που μόνο θετικά συναισθήματα και αισιοδοξία μας προκαλεί. Αυτό που πρέπει ο κόσμος να ξέρει είναι πως όλοι εμείς που ζούμε από τον κινηματογράφο δουλεύουμε καθημερινά πολύ σκληρά για να υπάρχουν αυτές οι ταινίες. Το Υπουργείο Παιδείας, Νεολαίας, Αθλητισμού και Πολιτισμού στηρίζει τους δημιουργούς και ουσιαστικά είναι η μόνη πηγή χρηματοδότησης για μας παρόλο που τα κονδύλια είναι περιορισμένα. Η κυβέρνηση θα μπορούσε ως ένδειξη αναγνώρισης της καλής πορείας του κινηματογράφου να αυξήσει τον προϋπολογισμό και να προσφέρει και στους Κύπριους παραγωγούς ανάλογα κίνητρα (CIPA) με τις ταινίες που έρχονται από το εξωτερικό.

Ελπίζουμε πως οι θεατές θα προσπαθήσουν να αλλάξουν προς το καλύτερο, τον τρόπο που ο καθένας και κατ’ επέκταση η κοινωνία επιβάλλει όλες αυτές τις πιέσεις στις γυναίκες

Πως θα θέλετε να φεύγουν οι θεατές από την ταινία σας;

Το Patchwork είναι μια εσωστρεφής ταινία που δείχνει μια νεαρή γυναίκα σε ένα ταξίδι αναζήτησης, εσωτερικών συγκρούσεων και διχασμών, ψάχνοντας τη ψυχή της και μπαλώνοντας, κομμάτι με κομμάτι, τη ζωή και τον εαυτό της – εξού και ο τίτλος Patchwork.

Στόχος μας ήταν να κάνουμε μια ταινία που να διαχειρίζεται αυτά τα θέματα με ευαισθησία, κατανόηση και χωρίς επίκριση, ευελπιστώντας να περάσει μηνύματα και συναισθήματα που θα αγκαλιαστούν από τους θεατές.

Ελπίζουμε πως οι θεατές θα μπορέσουν τα ταυτιστούν, ο καθένας με το δικό του τρόπο, να προβληματιστούν και ίσως αν το επιλέξουν να προσπαθήσουν να αλλάξουν, έστω και λίγο, προς το καλύτερο, τον τρόπο που ο καθένας και κατ’ επέκταση η κοινωνία επιβάλλει όλες αυτές τις πιέσεις στις γυναίκες. Η ταινία δεν είναι διδακτική, αλλά αντίθετα μέσα από την απλότητα της, θέλουμε να συμβάλουμε κι εμείς σε αυτή την αλλαγή.

Θέατρο Ριάλτο, Λεμεσός: 8 Απριλίου, 20:00

Ζήνα Πάλλας,  Λευκωσία: 9 Απριλίου, 18:00

http://