Rediscover: Αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις μέσω της ψυχολογικής ενδυνάμωσης

H δύναμη της τέχνης ως ψυχοθεραπεία

 

Πρόγραμμα του Συμβουλευτικού Κέντρου Στήριξης της Οικογένειας με τη στήριξη του Οργανισμού Νεολαίας Κύπρου

 

Άγχος και φόβος, θλίψη και άνια, μοναξιά και αποξένωση είναι μερικά από τα συναισθήματα που κατακλύζουν την πλειοψηφία του πληθυσμού μετά το ξέσπασμα της πανδημίας COVID-19 και την επιβολή της απομόνωσης και των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης. Η συνεχής πληροφόρηση για μία νέα άγνωστη ασθένεια η οποία επηρέασε όλους τους τομείς της ζωής ανά το παγκόσμιο, ο συνεχής κίνδυνος για προσβολή από ένα ιό ο οποίος μπορεί να καταστεί θανατηφόρος, η απώλεια της κοινωνικής επαφής και των καθημερινών συνηθειών είναι μερικές από τις προκλήσεις με τις οποίες βρεθήκαμε όλοι αντιμέτωποι.  Οι ειδικοί έχουν χαρακτηρίσει την εμπειρία αυτή ως τραυματική και διαπιστώνουν με το πέρασμα του χρόνου ότι ο ψυχολογικός κόσμος των ανθρώπων έχει επηρεαστεί τα μέγιστα.

Σε αυτό το πλαίσιο ενώπιων μεγάλων προκλήσεων βρέθηκε και η κυπριακή νεολαία. Οι περισσότεροι νέοι βρέθηκαν περιορισμένοι στο σπίτι, με την εργασία ή τις σπουδές τους να έχουν πάρει αναβολή, γεγονός που προκάλεσε, ανία, θλίψη και έντονη οικονομική ανασφάλεια.

Ακόμη και εκείνοι που μπόρεσαν να συνεχίσουν να εργάζονται και να σπουδάζουν μέσω διαδικτύου είχαν ψυχολογικές επιπτώσεις καθώς έχασαν την καθημερινή κοινωνική τους συναναστροφή γεγονός που αύξησε τα επίπεδα του στρες. Επιπρόσθετα, όπως δείχνουν σημερινές μετρήσεις, η πανδημία έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τις θέσεις εργασίας, με τους νέους να βρίσκονται πρώτοι εκτεθειμένοι στην ανεργία, σε ποσοστό που αγγίζει το 20% γεγονός που αυξάνει ακόμη περισσότερο το άγχος και την ανασφάλεια.

Μια άλλη ιδιαίτερη ομάδα νέων, οι νέοι γονείς, ιδιαίτερα οι γυναίκες, αναγκάστηκαν να ανταποκριθούν ταυτόχρονα στην τηλεργασία και στην φύλαξη, την απασχόληση αλλά και την εκπαίδευση των παιδιών τους. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε πολύ έντονο άγχος καθώς αφενός η εργασία δύσκολα ήταν παραγωγική, αφετέρου οι επαφές μεταξύ των ζευγαριών αλλά και των γονέων με τα παιδιά είχαν φορτιστεί με εκνευρισμό, άγχος και θυμό. Τέλος, δεν θα μπορούσαμε παρά να αναφερθούμε και στις περιπτώσεις νέων οι οποίοι βρέθηκαν περιορισμένοι σε σπίτια με αυξημένα οικονομικά προβλήματα, τοξικές σχέσεις και ενδοοικογενειακή βία. Αυτοί ήταν που αντιμετώπισαν ίσως το πιο σκληρό πρόσωπο της πανδημίας.

Το Συμβουλευτικό Κέντρο Στήριξης της Οικογένειας καταλήγοντας στη διαπίστωση ότι υπάρχει ιδιαίτερη ανάγκη ψυχολογικής στήριξης και ενδυνάμωσης των νέων διοργάνωσε κατά τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο το πρόγραμμα RedisCOVer το οποίο πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος RECOVER, του Οργανισμού Νεολαίας Κύπρου.

Στο πλαίσιο του προγράμματος αξιοποιήθηκε η δύναμη της τέχνης ως ψυχοθεραπεία και έτσι πραγματοποιήθηκαν δωρεάν συναντήσεις Εικαστικής Θεραπείας και Αφήγησης που απευθύνονταν σε νέους 20-135 ετών. Η Εικαστική Θεραπεία ως ένα είδος ψυχοθεραπείας μέσω τέχνης (art therapy) δίνει τη δυνατότητα στα άτομα να εκφραστούν μέσω της ζωγραφικής και να εξωτερικεύσουν συναισθήματα εκφεύγοντας από τη χρήση του λόγου. Κατά τη διάρκεια αυτής της θεραπείας τα άτομα εκφράζουν συμβολικά ιδέες, δείχνοντας στον εαυτό τους και στους άλλους εμπειρίες αόριστες και μη λεκτικές, χωρίς να υπάρχει ο φόβος της απόρριψης, γεγονός που οδηγεί σε ανάπτυξη αισθημάτων ικανοποίησης και αυτοεκτίμησής.

Η Αφήγηση ιστοριών είναι ίσως η πιο αρχαία και οικεία μέθοδος επικοινωνίας η οποία ωστόσο έχει περιορισθεί λόγω των έντονων ρυθμών ζωής.  Μέσω της Τέχνης της Αφήγησης πραγματοποιείται ένα μοίρασμα συναισθημάτων, ιδεών, εμπειριών, πράξεων από τον αφηγητή σε εκείνον που ακούει με στόχο την απόλαυση, τη γνώση, την ανταπόκριση, την αντανάκλαση. Μέσα από αυτή τη διαδικασία οι δύο, αφηγητής και ακροατής γνωρίζουν και αναγνωρίζουν τους εαυτούς τους. Η αφήγηση δημιουργεί ένα πεδίο αλληλεπίδρασης πολλαπλασιάζεται, επαναδημιουργείται και αναδύεται μια νέα δυναμική που ξεπερνά τους συμμετέχοντες και δημιουργεί ένα είδος κοινότητας. Τα όρια ανάμεσα στον αφηγητή και εκείνον που ακούει συγχέονται, το συμβολικό υλικό δίδει τη θέση του στην πραγματικότητα και αντιστρόφως. Ως εκ τούτου μέσω της Αφήγησης τα άτομα μπορούν να μοιραστούν τα συναισθήματα τους, να νιώσουν μέρος μια ομάδας μέσω της οποίας θα ανανοηματοδοτήσουν τις εμπειρίες τους και θα αυξήσουν την αυτοεκτίμηση τους.

Με την ολοκλήρωση του κύκλου των συναντήσεων, οι συμμετέχοντες δήλωσαν ότι έχουν διαπιστώσει τη θετική επίδραση της Εικαστικής Θεραπείας και της Αφήγησης στη ψυχολογία τους και υπογράμμισαν την ανάγκη εφαρμογής αντίστοιχων προγραμμάτων που να μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες ολόκληρης της κοινωνίας.