Το Ασυμβίβαστο και η αυθαιρεσία – Θ. Αντωνίου v. Π. Αγαθαγγέλου

Του Νίκου Τριμικλινιώτη, καθηγητή Κοινωνιολογίας, Κοινωνικών Επιστημών και Νομικής, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας

Δύο αντίθετες αποφάσεις περί ασύμβατου κρατικές υπηρεσίες ταλανίζουν την κοινή γνώμη. Στη μεν πρώτη περίπτωση, του Πέτρου Αγαθαγγέλου που διορίστηκε μέλος του Συμβουλίου του ΟΑΥ, η Νομική Υπηρεσία έκρινε ότι δεν υπάρχει ασυμβίβαστο. Πρόκειται για γιατρό- ιδιώτη, πρόεδρο του ΠΙΣ, από τους αρχιπολέμιους του ΓΕΣΥ, ο οποίος είναι «πάροχος υπηρεσιών», και έχει «άμεσο και προσωπικό συμφέρον» να μη προχωρήσει το ΓΕΣΥ.

Στη δε δεύτερη περίπτωση του Θωμά Αντωνίου, ο Γενικός Ελεγκτής, αποφασίζει ότι υπάρχει ασυμβίβαστο γιατί η σύζυγος του, η κα Σταύρου, το 2020 γίνεται πάροχος υπηρεσιών ως φυσικοθεραπεύτρια.

Τί θεωρείται ασυμβίβαστο προέδρου και μελών του Συμβουλίου ορίζεται στο νόμος περί ΓΕΣΥ [89(I)/2001]:

«Πρόσωπο το οποίο είναι παροχέας υπηρεσιών φροντίδας υγείας ή έχει οποιοδήποτε συμφέρον, σε σχέση με την παροχή υπηρεσιών φροντίδας υγείας που παρέχονται δυνάμει των διατάξεων του παρόντος Νόμου, δε δύναται να διοριστεί ή να συνεχίσει να είναι πρόεδρος ή μέλος του Συμβουλίου, τηρουμένων των διατάξεων του περί του Ασυμβιβάστου προς την Άσκηση των Καθηκόντων Ορισμένων Αξιωματούχων της Δημοκρατίας Ορισμένων Επαγγελματικών και Άλλων Συναφών Δραστηριοτήτων τους Νόμου.» [8(1)]

Επίσης, «αν ο πρόεδρος ή μέλος του Συμβουλίου έχει άμεσο ή έμμεσο συμφέρον σε σύμβαση η οποία έχει συναφθεί ή θα συναφθεί από τον Οργανισμό για τους σκοπούς του παρόντος Νόμου, οφείλει να γνωστοποιήσει τη φύση του εν λόγω συμφέροντος σε συνεδρίαση του Συμβουλίου και ακολούθως δε δύναται να μετέχει στις συζητήσεις ή στη λήψη απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με τη σύμβαση αυτή. [8(2)(α)]

Η ερμηνεία των πιο πάνω προνοιών οφείλει να τεθεί υπό το φως του ουσιαστικού ζητήματος που ο νομοθέτης περί ασυμβίβαστου θέλει να πετύχει με ασφαλιστικές δικλείδες. Πως λοιπόν οι πιο πάνω πρόνοιες εξυπηρετούν το βασικό στόχο που επιχειρεί να διασφαλίσει το δημόσιο συμφέρον; Κι εδώ το δημόσιο συμφέρον είναι η προστασία από τον πραγματικό ή/και τον φαινομενικό κίνδυνο μεροληψίας, σκοπιμοτήτων και κατάχρησης προς όφελος ιδιωτικών συμφερόντων σε βάρος του γενικού συμφέροντος.

Στη πρώτη περίπτωση, του Αγαθαγγέλου, είναι πασιφανές. Αντίθετα με την γνωμάτευση της νομικής υπηρεσίας, υπάρχει σαφώς ασυμβίβαστο που αποτελεί παράδειγμα παρόχου που έχει συμφέροντα αντίθετα με το ΓΕΣΥ, εξ ου και αρνείται να προσφέρει τις ιατρικές του υπηρεσίες μέσω ΓΕΣΥ και εμπράκτως απεργάζεται το ΓΕΣΥ. Επομένως λόγω των συγκρουόμενων προσωπικών συμφερόντων του, εκ πρωίμου, θα έπρεπε η νομική υπηρεσία να είχε γνωματεύει ότι πρέπει να αποκλειστεί από το Συμβούλιο του ΟΑΥ.

Στη δεύτερη περίπτωση του Αντωνίου το ζήτημα είναι ακριβώς το αντίθετο:

Ο ίδιος δεν είναι πάροχος αλλά η σύζυγος του, που σύμφωνα με τη εσφαλμένη γνωμάτευση του ελεγκτή, αν προσφέρει υπηρεσίες στο ΓΕΣΥ, αυτομάτως υπάρχει ασυμβίβαστο για τον κ. Αντωνίου, ενώ αν προσφέρει υπηρεσίες εκτός ΓΕΣΥ, ως ιδιώτης, τότε προφανώς δεν υπάρχει ασυμβίβαστο.

Σαφώς πρόκειται περί διαστροφής και παρερμηνείας του νόμου, του δικαίου και του δημοσίου συμφέροντος, εφόσον:

Πρώτο, σύγκρουση συμφερόντων που δημιουργεί ασυμβίβαστο θα υπήρχε μόνο αν συμμετείχε σε αποφάσεις σχετικές με φυσικοθεραπευτών, εφόσον εκεί πράγματι ο κ. Αντωνίου θα είχε «άμεσο ή έμμεσο συμφέρον σε σύμβαση η οποία έχει συναφθεί ή θα συναφθεί από τον Οργανισμό», κάτι που επιμελώς και συνειδητά απέφευγε να πράξει.

Δεύτερο, η απόφαση για τον Θ. Αντωνίου αντιβαίνει της αρχής της ίσης μεταχείρισης με βάση σύνταγμα και το ευρωπαϊκό κεκτημένο, ιδιαίτερα δε, αν συγκριθεί με την περίπτωση Αγαθαγγέλου,

Τρίτο η απόφαση είναι εσφαλμένη διότι απαγορεύει σε επαγγελματία να παρέχει υπηρεσία καθολικώς κι όχι μόνο επιλεκτικά κι αποκλειστικά στις ελίτ που έχουν την οικονομική άνεση, επειδή ο σύζυγος της είναι στην επιτροπή του ΟΑΥ. Αυτό αντιβαίνει στη αρχή της καθολικότητας και ισότητας στη πρόσβαση στις υπηρεσίες του Γενικού Σχεδίου Υγείας και η ενθάρρυνση στη συμμετοχή των παρόχων.

Τέταρτο, υπάρχει παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης, του δικαιώματος συμβάλλεσθαι ελευθέρως και της ελεύθερης πρόσβασης στην αγορά για τη κα Σταύρου.

Πρόσκειται για αυθαίρετες και εσφαλμένες αποφάσεις που κάθε άλλοι παρά μας προστατεύουν από τη σύγκρουση συμφερόντων.