Το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαουζ – Μετασχηµατιστική καινοτοµία στην πράξη

Των Mariya Gabriel* και Francesca Bria**

Πριν από εκατό χρόνια, το Μπάουχαουζ γεννήθηκε στη Βαϊµάρη της Γερµανίας, ως απάντηση στην καταστροφή που επέφερε ο Πρώτος Παγκόσµιος Πόλεµος, και είχε ως αποτέλεσµα µεγάλες ανατροπές σε πολλούς διαφορετικούς τοµείς, από το σχέδιο έως την αρχιτεκτονική, την εκπαίδευση και τη θεµελίωση της µοντερνιστικής αρχιτεκτονικής.

Η αλλαγή παραδείγµατος που έγινε µε το Μπάουχαουζ αφορούσε την αναζήτηση αρµονίας και ισορροπίας µεταξύ σχεδίου και µορφής, σύµφωνα µε την αρχή «η µορφή υπαγορεύεται από τη λειτουργία». Με το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαουζ επιθυµούµε «η µορφή να υπαγορεύεται από τον πλανήτη», ώστε να είµαστε βέβαιοι ότι προετοιµάζουµε το έδαφος για ένα νέο µοντέλο καινοτοµίας, στο οποίο θα συµβαδίζουν η τέχνη µε την επιστήµη, την τεχνολογία και την οικολογία.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η πρόεδρος της Επιτροπής, κα Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, εγκαινίασε το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαουζ, αποκαλώντας το «µέρος του ευρύτερου οράµατός µας», χώρο συνδηµιουργίας, όπου αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες, σπουδαστές, µηχανικοί και σχεδιαστές δουλεύουν µαζί για να «συνδυάσουν την τεχνοτροπία µε τη βιωσιµότητα», αφού η κλιµατική µετάβαση χρειάζεται «τη δική της διακριτή αισθητική».

Το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαουζ θα γίνει η έµπνευση για καινοτοµία στην αγορά, µε νέα προϊόντα και υπηρεσίες, νέα επιχειρηµατικά µοντέλα και νέες δεξιότητες. Οι νέες ψηφιακές λύσεις έχουν καταστήσει τη ζωή µας πιο άνετη, ιδίως κατά τη διάρκεια της πανδηµίας COVID, αλλά δεν έχουν ακόµη µεταµορφώσει το φυσικό περιβάλλον στο οποίο ζούµε, εργαζόµαστε και κινούµαστε. Αυτό που χρειαζόµαστε τώρα είναι ένα νέο κύµα καινοτοµίας. Η καινοτοµία θα πρέπει να είναι συνώνυµη µε µια απτή αλλαγή των υφιστάµενων οικονοµικών µοντέλων µε επίκεντρο τη βιοποικιλότητα, τη βιωσιµότητα και τις αναγεννητικές προσπάθειες που αποτελούν τον συνδετικό κρίκο µεταξύ των ζώντων οργανισµών και των κοινωνικοοικολογικών αξιών τους.

Μετά από ένα έτος έντονου κοινού σχεδιασµού, η κοινότητα του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαουζ αναπτύσσεται πλέον σε ολόκληρη την Ευρώπη και πέραν αυτής, και το πρόγραµµα διαµορφώνεται µε µια εργαλειοθήκη µέσων πολιτικής που θα διαθέτουν περίπου 85 εκατ. ευρώ από προγράµµατα της ΕΕ. Τα κράτη – µέλη καλούνται επίσης να εισαγάγουν το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαουζ στα προγράµµατά τους για την πολιτική συνοχής και να κινητοποιήσουν επενδύσεις στα οικεία σχέδια ανάκαµψης και ανθεκτικότητας.

Πέρσι βραβεύσαµε ορισµένα από τα πιο καινοτόµα έργα µε τα πρώτα βραβεία του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαουζ. […] Πρόσφατα, η Επιτροπή ανακοίνωσε τα πέντε εµβληµατικά έργα που θα ασχοληθούν µε θέµατα όπως η ανακαίνιση κτιρίων, η κυκλικότητα, η πολιτιστική κληρονοµιά, η εκπαίδευση, οι έξυπνες πόλεις, η αστική ανάπλαση και η συµµετοχή των πολιτών στην πράσινη µετάβαση σε τοπικό επίπεδο.

Στο νέο κύµα καινοτοµίας προπορεύονται επί του παρόντος οι νεοφυείς επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας που κλήθηκαν να βρουν λύσεις σε επιτακτικές ανάγκες της κοινωνίας. Είναι σαφές ότι η ευρωπαϊκή βιοµηχανία, σε στενή συνεργασία µε ερευνητικά κέντρα και νεοφυείς επιχειρήσεις, πρέπει να διαδραµατίσει κεντρικό ρόλο.

Ειδικότερα, το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτοµίας και Τεχνολογίας (ΕΙΤ) και το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο Καινοτοµίας θα πρέπει να διασφαλίσουν τη δηµιουργία ενός πανευρωπαϊκού οικοσυστήµατος καινοτοµίας, στο οποίο νεοφυείς και επεκτεινόµενες επιχειρήσεις θα έχουν τη δυνατότητα να εντείνουν τις επιχειρηµατικές δραστηριότητές τους.

Το εργαστήριο του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαουζ, το οποίο δηµιουργήθηκε για να συµβάλει στην ουσιαστική επιτάχυνση του προγράµµατος, θα λειτουργήσει ως εκκολαπτήριο για να συνδέσει ανθρώπους, ώστε να διδαχθούν ο ένας από τον άλλον. Η συµµετοχή και η ένταξη αποτελούν βασικά συστατικά για την ανάπτυξη του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαουζ. Το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαουζ συνδέεται επίσης µε το Ευρωπαϊκό Έτος Νεολαίας 2022 και γι’ αυτό ενθαρρύνουµε σθεναρά τους νέους να συµµετάσχουν και να αναπτύξουν έργα για τη νεολαία στον τοµέα της περιβαλλοντικής βιωσιµότητας.

Τέλος, ανακοινώνουµε την έναρξη του Φεστιβάλ του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαουζ που θα πραγµατοποιηθεί στις Βρυξέλλες µε παράλληλες εκδηλώσεις σε όλη την Ευρώπη από τις 9 έως τις 12 Ιουνίου και θα φέρει κοντά ανθρώπους µε διαφορετικές εµπειρίες για να συζητήσουν και να διαµορφώσουν το µέλλον µας.

Είµαστε πεπεισµένοι ότι η τέχνη, η αρχιτεκτονική και η τεχνολογία µπορούν να συµβάλουν σηµαντικά σε ένα ανανεωµένο αφήγηµα και όραµα για την Ευρώπη: για µια Ευρώπη χωρίς αποκλεισµούς, σε αρµονία µε τους µη Ευρωπαίους γείτονές της και ανοικτή στις πολλές διαφορετικές ιδέες και πολιτιστικές επιρροές που την έχουν διαµορφώσει στο παρελθόν και που έχουν τη δυνατότητα να τη διαµορφώσουν στο µέλλον µε στόχο έναν νέο «πράσινο» και ψηφιακό ανθρωπισµό.

* Επίτροπος Καινοτοµίας, Έρευνας, Πολιτισµού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας

** Πρόεδρος του Ταµείου Καινοτοµίας της Ιταλίας και µέλος της στρογγυλής τράπεζας υψηλού επιπέδου για το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαουζ