Δικαίωμα ή φόνος η άμβλωση;

Εκσυχρονισμό της νομοθεσίας προωθούν βουλευτές. Αντιδρά η Εκκλησία

Ρεπορτάζ: Ελένη Κωνσταντίνου

Ενα από τα πιο πολυσυζητημένα και αμφιλεγόμενα ζητήματα που απασχολούν τις κοινωνίες παγκοσμίως είναι αυτό των αμβλώσεων. Πολλές απόψεις από αντίθετες ομάδες τίθενται για το αν είναι φόνος ή αν η γυναίκα είναι ελεύθερη να διαθέτει το σώμα της όπως αυτή θέλει.

Στη χώρα μας μέχρι σήμερα η σχετική νομοθεσία που εφαρμόζεται επιτρέπει τις αμβλώσεις μόνο υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Οταν η εγκυμοσύνη έχει προκληθεί κατόπιν βιασμού, αν απειλείται η ζωή της μητέρας ή αν το παιδί που θα γεννηθεί πάσχει από ανωμαλίες. Επίσης, ο νόμος σήμερα προβλέπει ποινές φυλάκισης μέχρι 14 χρόνια στο γιατρό που διενεργεί την έκτρωση και 7 χρόνια στη γυναίκα που υποβάλλεται στην έκτρωση ή στο πρόσωπο που την υποστηρίζει.

Ωστόσο μετά από πρωτοβουλία του ΑΚΕΛ και της ΠΟΓΟ έχει κατατεθεί πρόταση νόμου για τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας που διέπει τις αμβλώσεις, η οποία συνυπογράφεται από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΑΚΕΛ-Αριστερά Νέες-Δυνάμεις, την κοινοβουλευτική ομάδα του ΔΗΚΟ και τους βουλευτές Στέλλα Κυριακίδου, Ρίκκο Μαππουρίδη του ΔΗΣΥ και Ρούλα Μαυρονικόλα της ΕΔΕΚ.

Προοδευτική και ολοκληρωμένη η νέα πρόταση νόμου

 

Η πρόταση αυτή, όπως μας εξηγεί η βουλευτής του ΑΚΕΛ και ΓΓ της ΠΟΓΟ, Σκεύη Κουκουμά, βασίζεται στην ελληνική νομοθεσία, η οποία θεωρείται προοδευτική και ολοκληρωμένη. Αφενός θα επιτραπεί η άμβλωση με ελεύθερη επιλογή της γυναίκας, εφόσον δεν έχει ολοκληρωθεί ο τρίτος μήνας κύησης. Αφετέρου θα ρυθμιστούν νέες περιπτώσεις (πολλαπλή κύηση που απειλεί τη βιωσιμότητα όλων εμβρύων), θα τεθούν χρονικοί περιορισμοί για τις υφιστάμενες περιπτώσεις, στις οποίες επιτρέπεται η άμβλωση (βιασμός, σοβαρή αναπηρία του εμβρύου) και θα απαγορευθεί η διαφήμιση φαρμάκων για έκτρωση (με σαφή διάκριση από τη διαφώτιση που γίνεται από κέντρα οικογενειακού προγραμματισμού και την ενημέρωση από γιατρούς).

Το δικαίωμα της γυναίκας να αποφασίζει εάν και πότε θα κάνει παιδιά, σημειώνει η Σκεύη Κουκουμά, είναι μέρος των κατοχυρωμένων σεξουαλικών και αναπαραγωγικών δικαιωμάτων των γυναικών και θεμελιώδες για την ισότητα των φύλων. Ερωτηθείσα, αν αναμένεται να υπάρξουν διαφωνίες από την προσπάθεια εκσυγχρονισμού της σχετικής νομοθεσίας, η Σκεύη Κουκουμά επισημαίνει ότι σίγουρα υπάρχουν. «Η Εκκλησία διαφωνεί και δικαιούται να μεταφέρει ή και να επιβάλλει τις απόψεις της στο ποίμνιό της. Ομως το κράτος οφείλει να νομοθετεί με βάση τις ανάγκες της κοινωνίας και τα κατοχυρωμένα ατομικά δικαιώματα. Οχι με βάση τους κανόνες της Εκκλησίας, η οποία άλλωστε απαγορεύει την αντισύλληψη, τις προγαμιαίες σχέσεις και τον αυνανισμό. Πράγματα που δεν θα διανοούμασταν ως κοινωνία και Πολιτεία να τα απαγορεύσουμε διά νόμου. Στη δική μας αντίληψη, λοιπόν, το κράτος οφείλει να κατοχυρώσει το δικαίωμα της επιλογής για άμβλωση και απο εκεί και πέρα η καθεμία μπορεί να επιλέξει ελεύθερα με βάση τη συνείδηση και τις πραγματικότητες της ζωής της. Θα είναι όμως μια επιλογή που θα την κάνει η ίδια η γυναίκα και όχι ο νόμος».

Η νομοθετική απαγόρευση δεν αποτρέπει τις αμβλώσεις

Επίσης, όπως τονίζει η Σκεύη Κουκουμά, με τη νομοθετική απαγόρευση των αμβλώσεων δεν θα οδηγηθούμε σε εξάλειψή τους. Αντίθετα εάν μια γυναίκα αποφασίσει να διακόψει την εγκυμοσύνη της, εάν δεν μπορεί να το κάνει με νόμιμο και ασφαλή τρόπο, τότε θα καταφύγει σε άλλες λύσεις. Για παράδειγμα στην Κύπρο πληροφορίες θέλουν αρκετές γυναίκες να καταφεύγουν στα κατεχόμενα, για να προμηθευτούν σκευάσματα για άμβλωση, τα οποία όμως δεν υπόκεινται στους απαραίτητους ελέγχους.

Ενδεικτικά η Σκεύη Κουκουμά αναφέρει ότι 50 χιλιάδες γυναίκες πεθαίνουν κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο λόγω μη ασφαλών αμβλώσεων. «Επιπρόσθετα, η απαγόρευση της άμβλωσης δημιουργεί και συνθήκες ανισότητας, αφού όσες έχουν την οικονομική δυνατότητα μπορούν να ταξιδέψουν σε μια άλλη χώρα, όπου επιτρέπονται οι αμβλώσεις. Αυτός είναι ο λόγος που ως ΑΚΕΛ και ΠΟΓΟ, πέρα από τη νομοθετική τροποποίηση που θα προτείνουμε τώρα, έχουμε ως στόχο και διεκδίκηση να γίνουν δωρεάν οι υπηρεσίες άμβλωσης στο πλαίσιο ενός δημόσιου συστήματος υγείας υψηλής ποιότητας».

Αναγκαία τα μαθήματα αντισύλληψης

Ωστόσο, όπως σημειώνει η βουλευτής του ΑΚΕΛ, το ιδανικό μέσο άσκησης του δικαιώματος της γυναίκας στην επιλογή τού αν και πότε θα γίνουν μητέρες δεν είναι η άμβλωση αλλά ο οικογενειακός προγραμματισμός και η αντισύλληψη.

«Το σημαντικό είναι πώς μειώνουμε τις ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες και εδώ πρέπει να συμφωνούμε όλοι και όλες. Γι’ αυτό θα πρέπει να αναβαθμίσουμε τη σεξουαλική εκπαίδευση στα σχολεία και να την εντάξουμε παιδαγωγικά προσαρμοσμένη και επιστημονικά θεμελιωμένη σε όλο το φάσμα του Αναλυτικού Προγράμματος, ακόμα και από την προσχολική ηλικία. Ενώ τα προηγούμενα χρόνια είχαν γίνει κάποια βήματα, σήμερα όπως επισημαίνει και ο Κυπριακός Σύνδεσμος Οικογενειακού Προγραμματισμού υπάρχει στασιμότητα.

Ποιοι φοβούνται και ποιοι δεν θέλουν μια περιεκτική και σύγχρονη εκπαίδευση για τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία που θα εμπνέει την υπευθυνότητα στους νέους και θα τους θωρακίζει από μια σειρά από κινδύνους και κακοτοπιές;

Είναι λογικό άραγε οι πιο συντηρητικοί κύκλοι να κατακεραυνώνουν τη διακοπή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και την ίδια στιγμή να μην ευνοούν τη διαπαιδαγώγηση των νέων στην αντισύλληψη; Πρέπει ακόμα ως Κύπρος να ανταποκριθούμε στη σύσταση που μας έγινε πριν δύο χρόνια από την αρμόδια Επιτροπή του ΟΗΕ (CEDAW) σχετικά με την έλλειψη συγκεκριμένων σύγχρονων μεθόδων γυναικείας αντισύλληψης στη χώρα μας που να είναι σε κόστος προσιτό από όλες τις γυναίκες».

Η οικονομική κρίση αύξησε τις αμβλώσεις

Ενδεικτικό είναι πάντως το γεγονός ότι με την οικονομική κρίση αυξήθηκαν και οι αμβλώσεις. Στη χώρα μας δεν υπάρχουν στατιστικά για τις αμβλώσεις, στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο γίνονται 400.000 αμβλώσεις, ενώ αυτές έχουν αυξηθεί μετά την κρίση. Αλλωστε πολλοί είναι αυτοί που επισημαίνουν ότι τα κράτη δεν στηρίζουν όσον πρέπει τη μητρότητα.

Σύμφωνα με τη Σκεύη Κουκουμά υπάρχει και η παράμετρος που έχει να κάνει με τους κοινωνικο-οικονομικούς λόγους που εξαναγκάζουν ουσιαστικά μια γυναίκα να μην προχωρεί στην απόκτηση παιδιού. «Ποιες οικονομικές πολιτικές τσακίζουν τις συνθήκες ζωής και δουλειάς των νεαρών ζευγαριών ωθώντας τα να αναβάλλουν διαρκώς την απόκτηση παιδιών ή και να αποφασίζουν την άμβλωση; Ποιοι διεκδικούν και ποιοι αντιτίθενται σε πολιτικές στήριξης της μητρότητας και της φροντίδας των παιδιών, όπως η αύξηση της πληρωμένης άδειας μητρότητας, η επέκταση των δημόσιων και δωρεάν βρεφοκομικών/παιδοκομικών σταθμών; Πότε θα απαντήσουμε ως Κύπρος σε όλα αυτά με μια συνεκτική και ολοκληρωμένη στρατηγική, όταν η κυβέρνηση αναβάλλει διαρκώς την προώθηση της οικογενειακής και δημογραφικής πολιτικής που έχει σχεδιαστεί εδώ και τέσσερα χρόνια; Χρειάζονται κι αυτά απαντήσεις».

Εκκλησία: Εξουσία έχει μόνο ο Θεός

 

Η θέση της Εκκλησίας είναι ξεκάθαρη στο ζήτημα των αμβλώσεων, αφού πάντα τις καταδίκαζε και τις απαγόρευε, ταυτίζοντάς τις με φόνο. Ο Μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος επισημαίνει ότι η Εκκλησία δέχεται πως η ζωή ξεκινά με τη σύλληψη. Οπως ανέφερε ενδεικτικά αυτό φαίνεται και από τις αντίστοιχες γιορτές που η Εκκλησία έχει θεσπίσει. «Η Εκκλησία δεν γιορτάζει μόνο τη γέννηση της Θεοτόκου αλλά και τη σύλληψή της από την Αγία Αννα εννέα μήνες ακριβώς προηγουμένως, στις 9 Δεκεμβρίου. Το ίδιο και για τον Αγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Γιορτάζει τη σύλληψή του στις 23 Σεπτεμβρίου και εννέα μήνες μετά στις 24 Ιουνίου τη γέννησή του».

Κατά καιρούς συζητείται αν η Εκκλησία είναι δυνατόν να συγκατανεύσει στη διακοπή της κύησης για κάποιους σοβαρούς λόγους. Ως τέτοιοι λόγοι προβάλλονται κυρίως το κυοφορούμενο να είναι προϊόν βιασμού, να υπάρχει ιατρική διάγνωση ότι ο άνθρωπος που θα γεννηθεί θα πάσχει από σοβαρή αναπηρία ή κάποια ανίατη ασθένεια και να υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για τη γυναίκα.

Στην περίπτωση του βιασμού, όπως μας εξήγησε ο Μητροπολίτης Γεώργιος, η Εκκλησία δεν ευλογεί την άμβλωση. Αυτό που κάνει είναι να παρέχει έναν ασφαλή χώρο με μυστικότητα σ’ αυτές τις γυναίκες να διαμένουν εκεί μέχρι να γεννήσουν το παιδί τους και αν δεν επιθυμούν να το κρατήσουν, τότε να το δώσουν για υιοθεσία. Σύμφωνα με τον Μητροπολίτη δεν υπάρχει καμία ένδειξη ιατρική ή στατιστική που να επιβεβαιώνει ότι το θύμα του βιασμού ακόμη και μετά την άμβλωση θα νιώθει άνετα. Η άμβλωση στην περίπτωση αυτή μάλλον βολεύει περισσότερο τον περίγυρο, ο οποίος νιώθει πιο άνετα.

Αναφερόμενος στο 1974 ο Μητροπολίτης είπε ότι τότε η Εκκλησία δεν επέμενε τόσο στο ζήτημα αυτό και άφησε τις γυναίκες να αποφασίσουν οι ίδιες.

Οσον αφορά τη δεύτερη περίπτωση όπου ο άνθρωπος που θα γεννηθεί θα πάσχει από σοβαρή αναπηρία ή κάποια ανίατη ασθένεια ο Μητροπολίτης Γεώργιος διερωτάται εάν δεχθούμε την άμβλωση, γιατί να μην πράττουμε τότε το ίδιο και για τους ανθρώπους που έχουν ήδη γεννηθεί με ανίατες ασθένειες. «Αν μπορούμε να φονεύσουμε το αγέννητο, γιατί να μην μπορούμε να κάνουμε το ίδιο με το ανεπιθύμητο νεογεννηθέν;». Θα πρέπει, λοιπόν, σύμφωνα με την Εκκλησία να γεννιούνται και αυτά τα παιδιά και να ζήσουν όσο θέλει ο Θεός.

Η μόνη περίπτωση στην οποία η διακοπή της κύησης γίνεται ανεκτή από την Ορθόδοξη Εκκλησία είναι όταν υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για τη ζωή της μητέρας. Βέβαια και εδώ η Εκκλησία δεν θεωρεί ότι η μια ζωή έχει μεγαλύτερη αξία από την άλλη. Απλά δίνει προτεραιότητα στη διάσωση της ζωής της μητέρας, γιατί από αυτήν εξαρτώνται και άλλοι όπως άλλα παιδιά, ο σύζυγος κ.ά.

Τέλος, απαντώντας σ’ αυτούς που υποστηρίζουν πως η γυναίκα είναι υπεύθυνη για το σώμα της και είναι ελεύθερη να αποφασίζει αν θα προχωρήσει σε τερματισμό της εγκυμοσύνης ή όχι ο Μητροπολίτης Γεώργιος σημειώνει πως η εγκυμοσύνη δεν περιλαμβάνει τη γυναίκα και το σώμα της μόνο. Η εγκυμοσύνη είναι σχέση που δημιουργείται μεταξύ της μητέρας και ενός άλλου μοναδικού προσώπου που ζει και μεγαλώνει μέσα της. Αν κάποιος έχει εξουσία πάνω στο κυοφορούμενο αυτός είναι μόνο ο Θεός.