Η επιθετικότητα της µετα-αυτοκρατορικής Τουρκίας

Του Νιαζί Κιζίλγιουρεκ*

 

Στη βιβλιογραφία των διεθνών σχέσεων χρησιµοποιούµε την έννοια του «µετα-αυτοκρατορικού κράτους» για κράτη που κάποτε ήταν αυτοκρατορίες και στη συνέχεια διαλύθηκαν και συρρικνώθηκαν. Η Ρωσία και η Τουρκία είναι τα πιο τυπικά παραδείγµατα.

Αυτά τα κράτη µεταφέρουν το µεγαλείο του παρελθόντος στο παρόν και το µέλλον µε πολλές αντιφάσεις. Από τη µια, βλέπουν τον εαυτό τους ως µεγάλη και σπουδαία δύναµη και από την άλλη παρουσιάζονται ως ευάλωτοι, ως να έχουν «ζήτηµα επιβίωσης». Ο εθνικισµός τους είναι γεµάτος από παράδοξα. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία τους είναι να ισχυρίζονται ότι είναι στην άµυνα, ακόµη και όταν είναι στην επίθεση.

Η µετα-αυτοκρατορική Τουρκία φανερώνει όλα τα πιο πάνω χαρακτηριστικά στην πολιτική της έναντι της Κύπρου.

Όλοι οι Εθνικιστές, είτε Τουρκιστές, είτε Ισλαµιστές, είτε κοσµικοί Κεµαλικοί βλέπουν την Κύπρο µε τον ίδιο φακό: πεδίο όπου αντανακλάται το µεγαλείο της χώρας! Μερικοί κάνουν αναφορά στην οθωµανική κατάκτηση και στους µάρτυρες και θεωρούν την Κύπρο κεκτηµένο. Άλλοι προτιµούν να µιλούν για την «ειρηνική επιχείρηση» και απαιτούν το «κοτσιάνι» του µισού νησιού, και άλλοι µε γεωπολιτικούς ισχυρισµούς θέλουν να κηρύξουν το νησί «Lebensraum» (ζωτικός χώρος). Όλες αυτές οι προσεγγίσεις τέµνονται σε ένα σηµείο: η φαντασίωση της «Μεγάλης Τουρκίας»!

Για παράδειγµα, ο Alparslan Türkeş, ιστορικός αρχηγός των Γκρίζων Λύκων, ισχυρίστηκε ήδη από τη δεκαετία του 1960 ότι στην Κύπρο «αναβιώνει το όνειρο της Μεγάλης Τουρκίας». Ο Μουµτάζ Σόυσαλ, χρόνια σύµβουλος του Ντενκτάς, έβλεπε επίσης την Κύπρο ως χώρο όπου µετριέται το µεγαλείο της Τουρκίας. Έλεγε συγκεκριµένα «στην Κύπρο είπαµε όχι στην αιώνια συρρίκνωση του τουρκικού έθνους».

Παρά τη ρητορική για µεγαλεία, η µετα-αυτοκρατορική Τουρκία έχει σοβαρό πρόβληµα αυτοπεποίθησης. Από τη µια πλευρά, ζει µε το µεγαλείο του παρελθόντος, και από την άλλη πλευρά, στο παρόν αντιµετωπίζει σοβαρά προβλήµατα µε σηµαντικές εξωτερικές εξαρτήσεις. Αυτό το ζήτηµα αυτοπεποίθησης αντικατοπτρίζεται και στην πολιτική της στην Κύπρο. Οι Τούρκοι εθνικιστές βλέπουν την Κύπρο ως το χώρο στο οποίο αναδεικνύεται η «σπουδαιότητα» και το «µεγαλείο» της Τουρκίας. Για αυτό και είναι εναντίον σε κάθε λογικό και ρεαλιστικό συµβιβασµό.

Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του Μουµτάζ Σόυσαλ: «Πρώτη φορά µετά την ίδρυση της Τουρκικής ∆ηµοκρατίας, στον πόλεµο του ’74 στην Κύπρο, η Τουρκία είπε “Αυτό είναι δικαίωµά µου και θα το πάρω, χωρίς να υποκύψω σε εξωτερικές πιέσεις”».

Η ισλαµο-τουρκιστική συµµαχία που κυβερνά σήµερα την Τουρκία, µιλάει µε τα ίδια µεγάλα λόγια. Λένε ότι στην Κύπρο έχουµε «απόλυτο δίκαιο και δεν θα υποκύψουµε σε κανέναν». Όµως αγνοούν την ύπαρξη και τα συµφέροντα οκτακόσιων χιλιάδων Ελληνοκυπρίων και διακοσίων χιλιάδων Τουρκοκυπρίων.

Είναι πραγµατικά δύσκολο να καταλάβει κανείς για ποιο «δίκαιο» µιλούν.

Το δικαίωµα να εκδιώξει τους Ελληνοκύπριους µε τη δύναµη των όπλων από κει που έζησαν για χιλιάδες χρόνια, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου;

Το δικαίωµα τερµατισµού της εδαφικής ακεραιότητας της Κύπρου παραβιάζοντας τη Συνθήκη Εγγυήσεων;

Το δικαίωµα να προσπαθήσει να δηµιουργήσει ένα ξεχωριστό κράτος µεταφέροντας πληθυσµό σε µια γεωγραφία στην οποία οι κάτοικοι εκδιώχθηκαν µε τη βία;

Το δικαίωµα να απαιτήσει ένα ανεξάρτητο κράτος εκ µέρους των Τουρκοκυπρίων, το οποίο αποτελεί το 18% του πληθυσµού της χώρας, ενώ αντιτίθεται ακόµη και στην αυτονοµία των Κούρδων;

Το δικαίωµα να αγνοήσει την πολιτική βούληση των Τουρκοκυπρίων;

Κανείς δεν έχει τέτοια δικαιώµατα. Ούτε καν αυτοκρατορίες.

Είναι φανερό ότι το µετα-αυτοκρατορικό τουρκικό κράτος ασκεί µια επιθετική πολιτική. Όµως στην αντίληψη των εθνικιστών η Τουρκία βρίσκεται σε «άµυνα». Παρουσιάζουν τις οκτακόσιες χιλιάδες Ελληνοκύπριους ως «απειλή» και θεωρούν το Κυπριακό «ζήτηµα επιβίωσης του έθνους».

*Ευρωβουλευτής ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάμεις

Το κείμενο κυκλοφόρησε στην Τουρκική στην εφημερίδα Yenidüzen στις 4/7/21