Κολοκάσι: Η προέλευση, η κατοχύρωσή του και… ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος

Της Παρασκευής Πασκουή

Το κολοκάσι είναι το 3ο σε σειρά προϊόν που κατοχυρώθηκε τον Αύγουστο του 2016 στο µητρώο Προστατευόµενων Ονοµασιών Προέλευσης (ΠΟΠ) και Προστατευόµενων Γεωγραφικών Ενδείξεων.

Το φυτό, σύµφωνα µε τις πληροφορίες της Οργάνωσης Παραγωγών ΣΕ∆ΙΓΕΠ Σωτήρας και του ∆ήµου Σωτήρας, ανήκει στην οικογένεια araceae και στο γένος colocasia. Το γένος περιλαµβάνει πέντε είδη, εκ των οποίων το ένα αναφέρεται ως Colocasia esculanta και πολλές παραλλαγές του απαντώνται σε πολλά µέρη του κόσµου, περιλαµβανοµένης και της Κύπρου. Επίσης, το κολοκάσι µπορεί να παρουσιαστεί µε εναλλακτικές γκουρµέ συνταγές υψηλής γαστρονοµίας.

Tο κολοκάσι µπορούµε να το συναντήσουµε µε διάφορα ονόµατα, όπως µε το όνοµα αγκινάρα Ιερουσαλήµ, η οποία καλλιεργείτο στην αµερικανική ήπειρο από ιθαγενείς Ινδιάνους, και το έφεραν για πρώτη φορά στην Ευρώπη το 1610 οι Γάλλοι µετανάστες της βόρειας Αµερικής/Καναδά. Το φυτό βοήθησε τους Γάλλους µετανάστες να επιβιώσουν από το λιµό, έτσι το έστειλαν στη Γαλλία και στο Βατικανό.

Από την Αµερική στην Ευρώπη και από εκεί στην Κύπρο

To κολοκάσι καλλιεργείται κυρίως για τους εδώδιµους βολβούς του και ευδοκιµεί σε περιοχές µε τροπικό κλίµα. Θεωρείται ότι είναι από τις πρώτες ποικιλίες καλλιεργήσιµων φυτών στην ιστορία της ανθρωπότητας. Σήµερα, µεγάλο µέρος του παράγεται στην επαρχία Αµµοχώστου και συγκεκριµένα στη Σωτήρα, η οποία παράγει 2.000 τόνους.

Μερικές ιστορικές αναφορές, όπως µας ανέφεραν παραγωγοί της ΣΕ∆ΙΓΕΠ Σωτήρας, καθορίζουν ως τη σηµαντικότερη περιοχή καλλιέργειας του κολοκασιού τα κατεχόµενα χωριά της Λαπήθου, του Αγίου Ανδρονίκου και την περιοχή της Καρπασίας. Το κολοκάσι, σύµφωνα µε ιστορικά στοιχεία, µεταφέρθηκε από την περιοχή Καρπασίας στην κοινότητα Σωτήρας στις αρχές του 20ού αιώνα. Αρχικά, η καλλιέργεια περιορίστηκε σε τεµάχια που βρίσκονται πλησίον της θάλασσας. Στη συνέχεια η καλλιέργεια µετακινήθηκε προς τα εδάφη που χαρακτηρίζονται ως κοκκινοχώµατα, αφού εκεί διαφάνηκε πως η σύσταση των χωµάτων και η µεγαλύτερη συγκράτηση νερού και υγρασίας βελτίωνε την ποιότητα του προϊόντος.

Αν και το κολοκάσι δεν αποτελούσε σε κανένα χρονικό σηµείο την κύρια καλλιέργεια της Κύπρου, η καλλιέργεια του στην ευρύτερη περιοχή Σωτήρας εντατικοποιήθηκε µετά το 1974, για να καλύψει το κενό που δηµιούργησε η απώλεια των καλλιεργειών στα βόρεια µέρη της Κύπρου.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η παλαιότερη αναφορά στο κυπριακό κολοκάσι το τοποθετεί στο τραπέζι του εορταστικού δείπνου για το γάµο του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου µε τη Βερεγγάρια στις 12 Μαΐου 1191 στο κάστρο της Λεµεσού.

Στήριξη µικροµεσαίων επιχειρήσεων

Σύµφωνα µε τον δήµαρχο Σωτήρας, Γεώργιο Τάκκα, η κατοχύρωση του κολοκασιού δηµιουργεί αναµφίβολα συνθήκες πραγµατικής ανάπτυξης µε τη στήριξη νέων µικροµεσαίων επιχειρήσεων, τη δηµιουργία προοπτικών απασχόλησης και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στις αγροτικές περιοχές. «Τα δύο χαρακτηριστικά της καλλιέργειας του “κολοκασιού Σωτήρας”, δηλαδή ή άριστη προσαρµοστικότητά του στις εδαφοκλιµατικές συνθήκες της περιοχής και η τεχνογνωσία που ανέπτυξαν και εφαρµόζουν οι παραγωγοί της Σωτήρας, ήταν αυτά που αποτυπώθηκαν και τονίστηκαν περισσότερο στο φάκελο για κατοχύρωση της ονοµασίας “κολοκάσι Σωτήρας” ως ΠΟΠ. Μέσα από την κατοχύρωση των παραδοσιακών µας προϊόντων αναδεικνύεται η κυπριακή κουζίνα και γαστρονοµία και εµπλουτίζεται ουσιαστικά το τουριστικό προϊόν της Κύπρου», ανέφερε ο δήµαρχος Σωτήρας.

Ο κ. Τάκκας σηµείωσε ότι «ο ∆ήµος Σωτήρας έχει συνδέσει την ανάπτυξή του µε το τοπικό του προϊόν και για αυτόν το λόγο έχει προβεί σε δυναµική προώθηση τα τελευταία χρόνια, η οποία επιτέλους δηµιούργησε καρπούς. Με αυτόν τον τρόπο δηµιουργούνται άµεσα οφέλη για τους παραγωγούς της Σωτήρας, αφού αφενός η παραγωγή ήδη έχει σηµειώσει κατακόρυφη αύξηση, αφετέρου το ενδιαφέρον για εξαγωγές έχει ήδη γίνει πιο ζωηρό».

Το «κολοκάσι Σωτήρας» ταξίδευσε στην Ολλανδία…

Το «κολοκάσι Σωτήρας», µε πρωτοβουλία του ∆ήµου Σωτήρας και του πολυβραβευµένου Executive Chef, Αντώνη Αττούνη, ταξίδευσε και στην Ολλανδία και συγκεκριµένα στο Εστιατόριο των ∆ικαστών, στο Παλάτι της Ειρήνης, την έδρα του ∆ιεθνούς ∆ικαστηρίου του ΟΗΕ και του Μονίµου ∆ικαστηρίου ∆ιαιτησίας. Το «ταξίδι» οργανώθηκε µε πρωτοβουλία της Πρεσβείας της Κυπριακής ∆ηµοκρατία στη Χάγη. Το 2017 διοργανώθηκε δείπνο µε καθηγητές και φοιτητές µε στόχο να δοκιµάσουν εναλλακτικές και γκουρµέ συνταγές µε βάση το «κολοκάσι Σωτήρας».

Ο Chef Αντώνης Αττούνης ανέφερε ότι στόχος της διοργάνωσης ήταν να παρουσιάσουµε παραδοσιακά προϊόντα µε βάση το κολοκάσι, αλλά και να αναδείξουµε το τοπικό προϊόν µε εναλλακτικές και γκουρµέ συνταγές στο χώρο των φοιτητών. Πρόσθεσε ότι σαν εµπειρία ήταν κάτι το πρωτόγνωρο, αφού προβάλαµε στο εξωτερικό το τι µπορούµε να κάνουµε ως νησί. «Οι άνθρωποι του εξωτερικού έδειξαν ενδιαφέρον και εκτίµηση για τα τοπικά προϊόντα µιας ξένης χώρας. Σήµερα όµως µε την πανδηµία παγιώθηκαν όλα τα επόµενα σχέδια».

Το κολοκάσι αποτελεί µια καλή επιλογή, ιδιαίτερα για vegan – vegetarian

Το κολοκάσι, σύµφωνα µε τον κ. Αττούνη, δεν είναι σε µεγάλο βαθµό διαδεδοµένο στο εξωτερικό, όµως είναι ενταγµένο στις αγορές, όπως στις αγορές της Ελλάδας και της Αγγλίας, στις οποίες το προϊόν είναι συσκευασµένο ή φτιαγµένο ως τσιπς. Ακόµη, µπορεί να υπάρχει και σε άλλες ποικιλίες οι οποίες έρχονται από τροπικά νησιά. Οι Κύπριοι του εξωτερικού, πρόσθεσε, κάνουν προσπάθειες να το εντάξουν στην αγορά. «Ως Κύπρος θα πρέπει να εκµεταλλευτούµε το προϊόν σε µεγαλύτερο βαθµό. Το κολοκάσι µπορούµε να το εντάξουµε στη διατροφή µας µε ένα διαφορετικό και πρωτότυπο τρόπο. Ειδικότερα για τους vegan – vegeterian αποτελεί µια καλή πρώτη ύλη». Το κολοκάσι αποτελεί καλή πηγή βιταµινών Α,Β,C, θωρακίζει σηµαντικά το ανοσοποιητικό σύστηµα και είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες και υδατάνθρακες.

Ο ∆ήµος Σωτήρας από το 1978 διοργανώνει το παραδοσιακό Φεστιβάλ Κολοκασιού και από το 2014 κάθε δύο χρόνια διοργανώνει βραδιές γευσιγνωσίας µε διάσηµους σεφ να δηµιουργούν εναλλακτικές γκουρµέ συνταγές µε βάση το κολοκάσι, όπως σούπα κολοκασιού µε αφρό τρούφας, κροκέτες κολοκάσι µε σοκολάτα, macarons µε γέµιση κρέµας κολοκασιού και µαστίχα καθώς και µους κολοκασιού µε καπνιστό σολοµό. Το γεωργικό προϊόν απέσπασε δύο βραβεία το 2016 και το 2017.