ΟΗΕ: Η ενσωμάτωση των προσφύγων επωφελής για τις τοπικές κοινωνίες

Στη σημασία της ενσωμάτωσης των προσφύγων στις τοπικές κοινωνίες και ειδικότερα στα πρώτα στάδια της μετάβασής τους στην Κύπρο, παρά στην αφομοίωσή τους, επικεντρώνεται ολοήμερο συνέδριο που διοργανώνει στη Λευκωσία η Υπάτη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες των Ηνωμένων Εθνών (UNHCR), με τίτλο “The Integration of Refugees in Cyprus- Opportunities and Challenges”.

Στο συνέδριο εκπροσωπείται η κυβέρνηση και η τοπική αυτοδιοίκηση και διάφοροι άλλοι φορείς, οργανισμοί και ΜΚΟ που ασχολούνται με θέματα προσφύγων.

Στο συνέδριο οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να ακούσουν τις εμπειρίες έξι νεαρών προσφύγων, που έφθασαν στην Κύπρο ως ανήλικοι πρόσφυγες (κάποιοι ασυνόδευτοι) και τώρα σπουδάζουν σε πανεπιστήμια, ολοκληρώνουν τη μέση εκπαίδευση στην Κύπρο, εργάζονται ως εθελοντές σε οργανώσεις για τους πρόσφυγες ή αλλού.

Όλοι αναφέρθηκαν στα προβλήματα γλώσσας που αντιμετώπισαν στην αρχή και την μεγάλη καθυστέρηση στη διεκπεραίωση αιτήσεων ασύλου, αλλά τόνισαν ότι είχαν μεγάλη θέληση να ενσωματωθούν στην κοινωνία και αυτό τους δυνάμωσε και τους βοήθησε να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες.

Ο Babucar από την Γκάμπια ήρθε στην Κύπρο ως ασυνόδευτος ανήλικος και διέμενε σε κέντρο φιλοξενίας. «’Ήρθα εδώ μόνος μου και ξαφνικά όταν ενηλικιώθηκα ήμουν και πάλι μόνος, έπρεπε να φύγω από το κέντρο και να τρέξω μόνος μου έξω να βρω σπίτι, εργασία. Κανείς δεν σε προετοιμάζει γι’ αυτό και όταν οι ανάγκες είναι τόσο μεγάλες, ποιος σκέφτεται τα θέματα εκπαίδευσης;» ανέφερε.

Ο Ibrahim είναι στο δεύτερο έτος σπουδών νομικής με πατέρα επίσης νομικό από την Παλαιστίνη. «Όταν ήρθα ήμουν οκτώ και δεν μιλούσα ελληνικά. Έπρεπε να κάνω φίλους, πήγαινα στην λαμπρατζιά του χωριού για να κάνω φίλους και να μάθω τη γλώσσα, γράφτηκα στην ποδοσφαιρική ομάδα, στην Ομόνοια Αραδίππου», είπε στους συμμετέχοντες.

Η Leatitia είναι από το Καμερούν. Αναφέρθηκε και αυτή στο πρόβλημα της γλώσσας και της εργασίας που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες. «Κάθομαι τώρα εδώ σε αυτό το νησί που υπεραγαπώ και σκέφτομαι το μέλλον. Η Κύπρος του μέλλοντος είναι τα παιδιά από το Καμερούν, τα παιδιά από την Κύπρο», ανέφερε.

Αναφορά έγινε και σε περιστατικά ρατσισμού λόγω χρώματος, θρησκείας και φύλου με τους πρόσφυγες να τονίζουν ότι η διαφορετικότητα δεν πρέπει να αντικρίζεται ως κάτι το αρνητικό. Επίσης αναφορά έγινε και στον τρόπο με τον οποίο τα ΜΜΕ παρουσιάζουν το πρόβλημα των προσφύγων και της ενσωμάτωσής τους.

Αιτητές ασύλου, αριθμοί και η ευρωπαϊκή διάσταση 2021-2027

Σύμφωνα με στοιχεία της UNHCR , το 2019 οι αιτήσεις ασύλου ανήλθαν στις 9,449 σε σύγκριση με 7,713 το 2018. Η πλειοψηφία των αιτητών είναι από τη Συρία. Από το 2002 έως και τον Σεπτέμβριο του 2019 σε 11,500 άτομα παραχωρήθηκε το καθεστώς του πρόσφυγα ή του καθεστώτος διεθνούς προστασίας.

Η Όλγα Κομίτη από το UNHCR τόνισε στην εισαγωγική της ομιλία ότι η ενσωμάτωση είναι μια διαδικασία που είναι επωφελής τόσο για τους ίδιους τους πρόσφυγες, όσο και για την τοπική κοινωνία και πρέπει να γίνεται στα πρώιμα στάδια της μετάβασης των προσφύγων στην Κύπρο.

Η κ. Κομίτη είπε ότι ενσωματώνομαι σημαίνει εργάζομαι μαζί με κάποιον και ενσωμάτωση δεν σημαίνει αφομοίωση. Είπε επίσης ότι η Κυβέρνηση είναι στα στάδια εκπόνησης ενός εθνικού σχεδίου για τους πρόσφυγες που μάλλον θα είναι έτοιμο εντός του 2020.

Αναφέρθηκε επίσης σε ανησυχίες και προβληματισμούς της τοπικής κοινωνίας σε σχέση με την ασφάλεια λόγω της μεγάλης παρουσίας/ροής προσφύγων, λέγοντας ότι αυτές οι ανησυχίες πρέπει να αντιμετωπιστούν.

Η κ. Κομίτη αναφέρθηκε ακόμη στην ανάγκη της παρουσίας των ανθρώπων αυτών στην πολιτική ζωή λέγοντας ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει εκπονήσει κατευθυντήριες γραμμές για το ζήτημα αυτό.

Ο Γιώργος Αηλιώτης επίσης από το UNHCR ανέφερε ότι ο διάλογος για το ζήτημα των προσφύγων και της ενσωμάτωσής τους πρέπει να είναι διαρκής και εξέφρασε την ικανοποίησή του γιατί η Κυβέρνηση εξέφρασε πρόθεση να συνδιοργανώσει με την Αρμοστεία το 2ο Συνέδριο για θέματα ενσωμάτωσης.

Αναφέρθηκε στην ανάγκη να γίνεται διαρκής αξιολόγηση της ενσωμάτωσης, ώστε να γνωρίζουμε ότι οι ενέργειές μας έχουν αποτέλεσμα.

Ο κ. Αηλιώτης αναφέρθηκε στα προβλήματα γλώσσας, εκπαίδευσης, εργασίας, στέγασης και τόνισε ότι αυτές οι προκλήσεις πιθανότατα να αντιμετωπιστούν όταν εφαρμοστεί το ολοκληρωμένο προσφυγικό σχέδιο της Κυβέρνησης.

Μίλησε επίσης για τα φαινόμενα της αυξανόμενης ρητορικής κατά των προσφύγων και των μεταναστών τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν ολιστικά.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο ανέφερε ότι με βάση μελέτες ως το 2025 η ΕΕ θα αντιμετωπίσει τεράστιο πρόβλημα έλλειψης εργατικού δυναμικού και ενδεχομένως αυτό πρέπει να προβληματίσει για την μεγαλύτερη ανάγκη σχεδιασμού καλύτερων πολιτικών για ενσωμάτωση των προσφύγων.

Από το ΥΠΕΣ η Χριστίνα Χαζηοικονόμου, της Υπηρεσίας Ευρωπαϊκών Κονδυλίων αναφέρθηκε στις αλλαγές που θα επέλθουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο με την παραχώρηση κονδυλίων την περίοδο 2021-2027.

Μεταξύ αυτών είναι και οι εισηγήσεις για ενδυνάμωση του Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου και η μεγαλύτερη στήριξη της νόμιμης μετανάστευσης. Αναφέρθηκε επίσης στις εισηγήσεις για κατηγοριοποίηση των αναγκών ενσωμάτωσης των προσφύγων σε βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες και στην παραχώρηση κονδυλίων για επείγουσα βοήθεια.

Τι κάνει η τοπική αυτοδιοίκηση

Μεγάλο ρόλο στην ενσωμάτωση των προσφύγων διαδραματίζουν οι τοπικές κοινωνίες και η αυτοδιοίκηση. Παρά το γεγονός ότι οι αποφάσεις και η στρατηγική αποφασίζονται από την κεντρική κυβέρνηση, η ΤΑ είναι αυτή που υλοποιεί σε μεγάλο βαθμό πολλά προγράμματα και δράσεις.

Εκ μέρους του Δημαρχείου Λευκωσίας η Ρούλα Γεωργοπούλου ανέφερε ότι σημειώνονται περιστατικά ξενοφοβίας και ρατσισμού κατά των αιτητών ασύλου και οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να τα αντιμετωπίσουν και να βρουν λύσεις.

Η κ. Γεωργοπούλου αναφέρθηκε στα προβλήματα με την έλλειψη υποδομών, μέσων και οικονομικών πόρων για αντιμετώπιση των τεραστίων προκλήσεων και στην έλλειψη οικονομικής αυτονομίας.

Στην ομιλία της αναφέρθηκε με λεπτομέρεια στα προγράμματα που ο Δήμος Λευκωσίας προωθεί για την ενσωμάτωση των προσφύγων και στις διάφορες δράσεις όπως είναι το Πολυδύναμο Κέντρο, το Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας, το Ανοικτό Σχολείο, το Πρόγραμμα Sistema και άλλα.

Από τον Δήμο Λεμεσού μίλησε η Χριστίνα Τσιαμπάρτα η οποία επίσης αναφέρθηκε στο γεγονός ότι τα κονδύλια προέρχονται από την κεντρική κυβέρνηση, αλλά όπως σημείωσε, ολοένα και αυξάνεται ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης στη διαμόρφωση κοινωνικών πολιτικών.

Επίσης από το 2010 ο Δήμος καταθέτει αιτήσεις για παραχώρηση ευρωπαϊκών κονδυλίων. Η κ. Τσιαμπάρτα αναφέρθηκε στα προγράμματα του Δήμου όπως το «Λεμεσός, μια πόλη , ο κόσμος όλος», την Τράπεζα Σίτισης (60% των δικαιούχων είναι πρόσφυγες και αιτητές ασύλου), το «Σχεδία» για τους άστεγους (50% μετανάστες) , το πρόγραμμα κοινωνικών λειτουργών στα σχολεία κλπ.