Όταν η Κυπριακή Δεξιά υποκλινόταν στη στέψη της Βασίλισσας Ελισάβετ

Στο σημείωμά μας της 24ης Σεπτεμβρίου, είχαμε παραθέσει εκτενείς πληροφορίες για το πώς αντιμετώπισε ο κυπριακός τύπος, Αριστερός και Δεξιός, την άνοδο στο θρόνο της Βασίλισσας Ελισάβετ και αργότερα τη στέψη της.

Του Μιχάλη Μιχαήλ

Αβίαστα εξάγεται το συμπέρασμα ότι οι δεξιές εφημερίδες, χωρίς εξαίρεση, έπλεκαν το εγκώμιο του νέου βασιλικού ζεύγους, δημοσιεύοντας μεγάλες ειδήσεις και φωτογραφίες του ζεύγους, ενώ παράλληλα αφιέρωναν μεγάλο μέρος των σελίδων τους, περιγράφοντας την κηδεία του πατέρα της Ελισάβετ, βασιλιά Γεώργιου Στ’.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει όμως και η συμμετοχή Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων, μελών της αστικής τάξης της Κύπρου και της Εκκλησίας της Κύπρου, τόσο στο πένθος για το θάνατο του βασιλιά, όσο και στους εορτασμούς για την ανάληψη της βασιλείας από την Ελισάβετ και τον Φίλιππο.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο ε/κυπριακός δεξιός τύπος παρουσιάζει μια δουλικότητα απέναντι στους βρετανούς αποικιοκράτες, όπως διαφαίνεται ξεκάθαρα μέσα από τα δημοσιεύματα. Μόνη εξαίρεση η Αριστερά που σε καμιά περίπτωση δεν έδωσε έκταση στα συμβαίνοντα αλλά παρουσίαζε με μικρές ειδήσεις τα όσα μεταδίδονταν για τα δύο γεγονότα.

Η Ελληνική Κύπρος πενθεί…

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ένα πρωτοσέλιδο σημείωμα στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» ημερομηνίας 11 Φεβρουαρίου 1952 με τίτλο «Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΛΟΥ ΑΝΑΚΤΟΣ».

Έγραφε το σημείωμα: «Ο θάνατος του Άγγλου άνακτος ηκούσθη μετά λύπης διότι ούτος υπήρξε πρότυπον συνταγματικού βασιλέως, αναλώσας τον εαυτόν του εις την υπηρεσία της πατρίδος του μετά πίστεως και αφοσιώσεως. Ταυτοχρόνως ως άνθρωπος είχε κατακτήσει την συμπάθειαν του λαού με την δημοκρατικότητά, την σεμνότητα και την απλότητα του» και κατέληγε γράφοντας ότι «Η Ελληνική Κύπρος εκφράζει την συμπάθειάν της προς το Βρεττανικόν έθνος δια το πένθος του και εύχεται όπως τα πρώτα στάδια της βασιλείας της βασιλίσσης Ελισάβετ Β’ αποκτήσει την ελευθερίαν της».

Εκδήλωση των αποικιοκρατών για την Ελισάβετ στη Λευκωσία

Την Παρασκευή 8 Φεβρουαρίου 1952 οι δεξιές εφημερίδες φιλοξενούσαν σε περίοπτη θέση, γνωστοποίηση ότι θα γίνει στη Λευκωσία ειδική τελετή για την άνοδο της Ελισάβετ στο θρόνο.

Η «Ελευθερία» κυκλοφόρησε την είδηση κάτω από τον τίτλο της γράφοντας «Η προκήρυξις της αναρρήσεως εις τον θρόνον της νέας Βασιλίσσης Ελισάβετ», ενώ το «Έθνος» έγραφε «Η σημερινή εν Κύπρω τελετή επί τη αναρρήσει της νέας Ανάσσης της Αγγλίας».

Και οι δύο εφημερίδες ουσιαστικά δημοσίευαν ολόκληρη την ανακοίνωση της αποικιακής κυβέρνησης που πληροφορούσε ότι «Η τελετή της προκηρύξεως της εις τον θρόνον αναρρήσεως της Α.Μ. της Βασιλίσσης Ελισάβετ Β’ θα λάβει χώραν σήμερον Παρασκευήν, 8^ην Φεβρουαρίου, ώρα 3 μ.μ. εις την Πλατείαν των Δικαστηρίων, εν Λευκωσία».

Σύμφωνα με την ανακοίνωση ο Κυβερνήτης θα διάβαζε την προκήρυξη από το βήμα της πλατείας Σεραγίου. Θα συνοδευόταν από άλλους επίσημους και δικαστές, ενώ θα υπήρχε και μουσική μπάντα.

Είναι δε αξιοσημείωτο ότι με σχετική εγκύκλιο κλήθηκαν οι κυβερνητικοί υπάλληλοι να χρησιμοποιήσουν μαύρο λαιμοδέτη μέχρι την ημέρα της κηδείας του αποθανόντος βασιλιά.

Την ίδια μέρα ο «Νέος Δημοκράτης» δημοσίευσε ένα μικρό δίστηλο στο δεξί μέσο της πρώτης σελίδας με τίτλο «Η πριγκίπισσα Ελισάβετ ορκίζεται σήμερα ως βασίλισσα». Αναφέρεται στα αίτια του θανάτου του Γεώργιου Στ’ και στο πότε θα γίνει η κηδεία, ενώ σε λίγες γραμμές αναφέρεται στις εκδηλώσεις που θα γίνουν στην Κύπρο.

Η δήλωση υποταγής της Δεξιάς στη βασίλισσα

Την επόμενη μέρα οι εφημερίδες της Δεξιάς έγραφαν ρεπορτάζ από την εκδήλωση και αναφέρονταν στους παρόντες μεταξύ των οποίων ήταν ο δήμαρχος Λευκωσίας Θεμιστοκλής Δέρβης, ο αντιδήμαρχος Γ. Πούλιας και άλλα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Λευκωσίας, ο δήμαρχος Μόρφου Νικολόπουλος, ο δήμαρχος Κυθραίας Αθανασιάδης και ο δήμαρχος Λεύκας Φατίλ και άλλοι.

Στην προκήρυξη που εγκρίθηκε αναγράφονταν και τα εξής: «Ημείς δια ταύτης, ομοφώνος και εκ βάθους καρδίας δημοσιεύομεν και διακηρήττομεν ότι η Υψηλή και Κραταιά Πριγκήπισσα Ελισάβετ Αλεξάνδρα Μαρία, είναι τώρα, (…) η βασίλισσα Ελισάβετ Β’, θεία χάριτι βασίλισσα ολοκλήρου της Αυτοκρατορίας και των εδαφών της, Κεφαλή της Κοινοπολιτείας, Υπερασπσιτής της Πίστεως, εις την οποίαν οι υπήκοοι  της αναγνωρίζουν όλην την πίστιν και αδιάκοπον υπακοήν, με εγκάρδιαν και ταπεινήν Αφοσίωσιν…», σύμφωνα με το «Νέο Δημοκράτη» της 9^ης Φεβρουαρίου 1952.

Επικρίσεις από το «Νέο Δημοκράτη» για την υποταγή της Δεξιάς

Η εφημερίδα του ΑΚΕΛ επέκρινε την παρουσία της αφρόκρεμας της Δεξιάς και της Εθναρχίας, που υποτίθεται ότι πρωτοστατούσε στην αντιαποικιακή πάλη και για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

Στις 14 Φεβρουαρίου, το πρωτοσέλιδο κύριο θέμα της εφημερίδας είχε τίτλο: Ο ΛΑΟΣ ΑΠΟΔΟΚΙΜΑΖΕΙ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥΣ ΣΤΙΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΕΠΙΣΗΜΕΣ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΤΕΛΕΤΕΣ».

Στον υπότιτλο σημείωνε ότι ο λαός «Απαιτεί από την “εθναρχία” να ξεκαθαρίσει τη θέση της. Ο Δέρβης τήρησε την ίδια στάση όπως και στα 1936-37. Πλείστοι εθνικόφρονες χαρακτηρίζουν  “τουλάχιστον ατυχή” την έναρξη της “μεγάλης μάχης της Κύπρου” με συμμετοχή στελεχών του εθναρχικού συμβουλίου σε επίσημες τελετές».

Η εφημερίδα εξηγούσε ότι αναφερόταν στην ανακοίνωση της Εθναρχίας της 4^ης Ιουνίου 1949, όπου αναφερόταν ότι η Εθναρχία «… βαρύτατα φέρουσα την παρατεινομένην επί της Ελληνικής ταύτης νήσου δουλειάν, θεωρεί καθήκον να υπομνήση τους Έλληνας Κύπριους ότι αποτελεί επιζήμιον δια τον εθνικό αγώνα ανακολουθίαν η εις κυβερνητικάς τελετάς συμμετοχή του λαού, δυναμένη προσέτι να εκληφθή αύτη και ως συγκατάθεσις εις την παράτασιν της δουλείας του. Όθεν προτρέπονται πάντες όπως πλην των απαραίτητων υπηρεσιακών επαφών μετά των Αρχών, αποφγεύωσιν οιανδήποτε άλλην επαφήν μετ’ αυτών επαφήν».

Η εφημερίδα σημείωνε επίσης τη στάση του Θεμιστοκλή Δέρβη, ο οποίος ήταν εθναρχικός σύμβουλος, εκλέχθηκε δήμαρχος Λευκωσίας από τους εθνικόφρονες και με τη στήριξη της Αρχιεπισκοπής και του Μακάριου Β’ και δεν τηρούσε τις αποφάσεις της εθναρχίας.

Εζεκίας Παπαϊωάννου: Απέχουμε από εκδηλώσεις του κατακτητή…

Προηγήθηκε πρωτοσέλιδο άρθρο του Εζεκία Παπαϊωάννου στο «Νέο Δημοκράτη» στις 10 Φεβρουαρίου με τίτλο «ΑΠΟΔΟΚΙΜΑΖΟΥΜΕ».

Ανάμεσα σ’ άλλα ο Εζεκίας Παπαϊωάννου έγραφε: «Η δική μας θέση για τέτιες τελετές είναι γνωστή στον κυπριακό λαό. Απέχουμε απ’ αυτές γιατί η συμμετοχή μας είναι ασυμβίβαστη με την πάλη που διεξάγουμε για την εθνική μας λευτεριά. Απέχουμε απ’ αυτές γιατί σαν λαός υπόδουλος δεν έχουμε καμμιά θέση σε τελετές που οργανώνονται από τον ξένο κυρίαρχο. Κάποτε, μάλιστα και αυτή η “Εθναρχία” είχε πάρει θέση ενάντια στη συμμετοχή Κυπρίων στις επίσημες τελετές και συμπόσια».

Επεσήμαινε επίσης ότι «Εμείς, σαν λαός υπόδουλος που παλεύουμε για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, ενάντια στη βρεττανική κατοχή δεν έχουμε καμμία θέση σε τέτοιες τελετές. Κι αυτή η απλή παρουσία μας, ακόμη, σημαίνει προσυπογραφή και επιδοκιμασία του βρεττανικού αποικιακού καθεστώτος. Δεν είμαστε μεις ούτε πρεσβευτές, ούτε διπλωμάτες μιας ανεξάρτητης χώρας. Είμαστε οι υπόδουλοι κι οι Άγγλοι οι κυρίαρχοι. Είμαστε κάτω από το βρεττανικό ζυγό παρά τη θέληση μας, ενάντια σε κάθε αρχή περί αυτοδιάθεσης των λαών. Επομένως, καμμία σύγχυση δεν μπορεί να γίνεται μεταξύ της διπλωματικής εθιμοτυπίας και της δικής μας θέσης που υπαγορεύεται απ’ αυτή τούτη την αποικιακή πραγματικότητα».

Επιδοκιμασία της διαιώνισης της σκλαβιάς

Αναφερόμενος στην υπογραφή της προκήρυξης, σημείωνε «Γιατί τι άλλο σημαίνει η προσυπογραφή μιας τέτιας προκήρυξης εξόν από επιδοκιμασία της διαιώνισης της σκλαβιάς του λαού μας; Τι άλλο σημαίνει εξόν από εκείνο που γράφει, δηλαδή, να παραμένει το βρεττανικό αποικιακό καθεστώς στον τόπο μας για πολλά χρόνια;

Να υποθέσουμε άραγε πως οι προσυπογράφοντες δήμαρχοι και αντιδήμαρχοι δεν διάβασαν καθόλου ή δεν κατάλαβαν το περιεχόμενο της προκήρυξης; Μα αν συμβαίνει τούτο, πράγμα απίθανο, τότε τόσο το χειρότερο γι’ αυτούς».

Έστειλε επίσης μήνυμα προς τη βασίλισσα ότι «Δεν θα πάψουμε ποτές τον αγώνα μας για εθνική λευτεριά. Αντίθετα θα τον εντατικοποιήσουμε. Δεν θέλουμε τον τόπο μας πολεμική βάση…».

Όλα όσα καταγράφουμε εδώ, αλλά και σε άλλα σημειώματά μας, δεν είναι γνωστά. Δεν περιλαμβάνονται στην επίσημη ιστορία, μέσα στην οποία ουσιαστικά δεν υπάρχει η δράση του ΑΚΕΛ.

Το συμπέρασμα που εξάγεται και από αυτό το σημείωμα, είναι ότι η Δεξιά ουδέποτε ήταν ειλικρινής απέναντι στο λαό. Και ένας από τους λόγους που υπάρχει η εμμονή στη δράση της ΕΟΚΑ, είναι για να καλύψει αυτή τη στάση της κυπριακής Δεξιάς.