Πρόοδος στη θεραπεία και νίκες εναντίον του καρκίνου του προστάτη

Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί τον συχνότερο καρκίνο στους άνδρες µεγαλύτερης, συνήθως, ηλικίας. Αν και στις περισσότερες περιπτώσεις αναπτύσσεται αργά, δεν παύει να αποτελεί τη δεύτερη σε συχνότητα αιτία θανάτου από καρκίνο µετά τον καρκίνο του πνεύµονα.
Η έγκαιρη διάγνωση είναι όµως εφικτή, αρκεί ο κάθε άντρας να ευαισθητοποιηθεί και να δράσει άµεσα. Η προκατάληψη και η ανασφάλεια είναι εχθροί στη µάχη κατά της ασθένειας.

 

Ο Νοέµβριος έχει καθιερωθεί ως ο µήνας για την ευαισθητοποίηση και διαπαιδαγώγηση µε στόχο την καλύτερη αντιµετώπιση του καρκίνου του προστάτη. Το παρόν άρθρο στοχεύει να παραθέσει µια ανασκόπηση των σηµαντικών και πολύ ελπιδοφόρων εξελίξεων στον τοµέα του καρκίνου του προστάτη.

Ο καρκίνος του προστάτη περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1853. Η νόσος θεωρείτο πολύ σπάνια. Αυτό οφειλόταν στο ότι το προσδόκιµο επιβίωσης των ανδρών ήταν χαµηλό. Ως γνωστό, ο καρκίνος του προστάτη είναι ασθένεια που προσβάλλει κυρίως τους ηλικιωµένους. Επιπλέον, τότε οι µέθοδοι διάγνωσης ήσαν περιορισµένες και έτσι νόσος θεωρείτο σπάνια.

Τι δείχνουν σήµερα τα επιδηµιολογικά στοιχεία

Σήµερα τα επιδηµιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι:

1. Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο καρκίνος που προσβάλλει µε τη µεγαλύτερη συχνότητα τους άνδρες, µετά από τον καρκίνο του δέρµατος.

2. Ένας άνδρας σε κάθε 6 θα προσβληθεί από καρκίνο του προστάτη σε κάποια φάση της ζωής του.

3. Το 60% των περιπτώσεων του καρκίνου προστάτη εκδηλώνεται σε ηλικιωµένους άνω των 65 ετών. Είναι σπάνιος σε άνδρες κάτω των 40 ετών.

4. Η µεγάλη πλειονότητα των ανδρών, που προσβάλλονται από καρκίνο του προστάτη, δεν θα χάσουν τη ζωή τους, εξαιτίας της νόσου. Ωστόσο πρόκειται για σοβαρή πάθηση και 1 άνδρας σε κάθε 36 θα χάσει τη µάχη µε τη νόσο, που αποτελεί τη δεύτερη αιτία θνησιµότητας των ανδρών, εξαιτίας του καρκίνου, µετά από τον καρκίνο του πνεύµονα.

5. Κατά τα τελευταία 50 χρόνια καταγράφηκαν µεγάλες επιτυχίες εναντίον του καρκίνου του προστάτη. Σήµερα το ποσοστό επιβίωσης των ανδρών µε καρκίνο του προστάτη, 5 χρόνια µετά τη διάγνωση, είναι σχεδόν 100%. Το 1970 ήταν µόνο 65%.

6. Η πρόοδος της ιατρικής στην αντιµετώπιση του καρκίνου προστάτη ήταν και συνεχίζει να είναι εντυπωσιακή. Το αποτέλεσµα είναι ότι η νόσος έχει γίνει πλέον ένας από τους πιο θεραπεύσιµους από όλους τους καρκίνους.

Οι κυριότερες θεραπείες

Πρέπει να τονίσουµε ότι χάρη σε αυτή τη συνεχή πρόοδο, οι άνδρες που διαγιγνώσκονται µε καρκίνο του προστάτη σήµερα πιθανότατα θα έχουν καλύτερη πρόγνωση από τα στοιχεία που αναφέρουµε. Πράγµατι, αυτά στηρίζονται σε ιστορικά δεδοµένα από παλαιότερα, τουλάχιστον 5 χρόνια πριν, χωρίς ακόµη να διαφαίνονται οι επιδράσεις των νέων ή των ταχέως επερχόµενων νέων θεραπειών µε βελτιωµένα αποτελέσµατα.

Η αντιµετώπιση του καρκίνου του προστάτη παρουσίασε µεγάλη πρόοδο. Ας δούµε µερικά βασικά σηµεία και τις κυριότερες θεραπείες:

1. Οι χειρουργικές επεµβάσεις

Οι χειρουργικές επεµβάσεις εξελίχτηκαν και από τη ριζική προστατεκτοµή, που προσφερόταν παλαιότερα, σήµερα προσφέρονται επίσης η ροµποτική και η λαπαροσκοπική προστατεκτοµή.

Οι σύγχρονες επεµβάσεις προστατεκτοµής διενεργούνται µε µεγαλύτερη ασφάλεια και ανατοµική ακρίβεια, προκαλώντας πολύ λιγότερες επιπλοκές. Η προστασία των νεύρων κατά την προστατεκτοµή µειώνει σήµερα, στο µεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών, τα προβλήµατα στύσης και τους επιτρέπει να διατηρήσουν τη σεξουαλική τους λειτουργία µετά την επέµβαση.

Επίσης, µειώνονται ουσιαστικά τα προβλήµατα ούρησης σε σχέση µε το τι συνέβαινε παλαιότερα.

2. Η ακτινοθεραπεία

Η ακτινοθεραπεία µπορεί να διενεργηθεί µε εξωτερική πηγή ραδιενέργειας ή µε βραχυθεραπεία, µε εµφύτευση ραδιενεργών στοιχείων εντός του προστάτη.

Με τη βραχυθεραπεία επιτυγχάνεται η χορήγηση υψηλών δόσεων ραδιενέργειας, ευθέως στον καρκίνο, µε ελαχιστοποίηση της έκθεσης των γειτονικών ιστών εκτός του προστάτη.

Νέες τεχνικές ακτινοθεραπείας από εξωτερική πηγή ραδιενέργειας επιτρέπουν τη χορήγηση πολύ υψηλών δόσεων ακτινοβολίας, καλά στοχευµένων, που διαφυλάσσουν τους γειτονικούς ιστούς από τις τοξικές δράσεις της θεραπείας (δέσµη πρωτονίων). Οι νέες τεχνικές βελτιώνουν την πρόγνωση των ασθενών, όπως και τις επιπλοκές που υφίστανται.

3. Η ορµονοθεραπεία

Η ορµονοθεραπεία βασίστηκε σε ανακαλύψεις από το 1940, που έδειξαν ότι η µείωση της τεστοστερόνης στο αίµα των ανδρών, που γινόταν µε ορχεκτοµή, και η χορήγηση οιστρογόνων συρρίκνωνε τον καρκίνο στον προστάτη.

Σήµερα η ορµονική θεραπεία στηρίζεται πιο πολύ στη χορήγηση ορµονών και είναι προτιµότερη από τη χειρουργική επέµβαση για µείωση της παραγωγής τεστοστερόνης από τους όρχεις.

4. Η χηµειοθεραπεία

Η χηµειοθεραπεία άρχισε να χρησιµοποιείται στη δεκαετία του ’60 για άνδρες µε µεταστατικό καρκίνο του προστάτη. Σήµερα χρησιµοποιούνται χηµειοθεραπευτικά φάρµακα, σε συνδυασµό µε άλλα θεραπευτικά όπλα που ενεργούν συνεργιστικά εναντίον του καρκίνου του προστάτη.

Οι επιλογές των φαρµάκων και των συνδυασµών τους αυξάνονται, προσφέροντας έτσι δυνατότητες επιβράδυνσης της εξέλιξης της νόσου και ανακούφιση των ασθενών, όταν βρίσκονται σε προχωρηµένα στάδια.

5. Εµβόλια και ανοσοθεραπεία

Το πρώτο θεραπευτικό εµβόλιο κατά του καρκίνου του προστάτη άρχισε να χρησιµοποιείται από το 2010. Χορηγείται σε ασθενείς µε προχωρηµένο στάδιο της νόσου. Ο στόχος του είναι να διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστηµα του ασθενούς για να εξολοθρεύσει τα καρκινικά κύτταρα.

H ανοσοθεραπεία χρησιµοποιεί το ανοσοποιητικό σύστηµα του ασθενούς για την καταπολέµηση των καρκινικών κυττάρων. Φάρµακα εξατοµικευµένα, που κατασκευάζονται ειδικά για το κάθε ασθενή, όπως το Sipuleucel-T, διεγείρουν τα ανοσοκύτταρα για την ανίχνευση και καταστροφή των καρκινικών κυττάρων. Πολλά υποσχόµενες για ανθεκτικές περιπτώσεις είναι επίσης και άλλες κυτταρικές ανοσοθεραπείες (CAR T-cell).

6. Κρυοθεραπεία

Είναι µορφή θεραπείας για ορισµένες µορφές καρκίνου (υποτροπές) που καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα δια της έκθεσής τους σε πολύ χαµηλές θερµοκρασίες.

7. HIFU, δηλαδή υψηλής έντασης εστιασµένη δέσµη υπερήχων

Πρόκειται για µια νέα µορφή θεραπείας. Χρησιµοποιείται για εντοπισµένα στάδια καρκίνου του προστάτη.

8. Oι στοχεύουσες θεραπείες

Πρόκειται για εξειδικευµένες θεραπείες (PARP inhibitors) που χρησιµοποιούνται σε ανθεκτικές περιπτώσεις.

9. Τα διφωσφονικά άλατα

Χρησιµοποιούνται σε ασθενείς που λαµβάνουν ορµονικές θεραπείες ή που έχουν µεταστάσεις. Βρίσκονται υπό µελέτη και αναπτύσσονται συνεχώς νέες θεραπείες για τις δύσκολες ανθεκτικές και υποτροπιάζουσες µορφές του καρκίνου του προστάτη. Η οµάδα γιατρών που αναλαµβάνει ασθενείς αυτού του τύπου, πρέπει να παρακολουθεί τις εξελίξεις, διότι έτσι µπορούν οι εν λόγω ασθενείς να επωφελούνται αµέσως από την πρόοδο, που αναπόφευκτα θα σηµειώνεται διαχρονικά.

Η αντιµετώπιση µπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσµατική

Συµπερασµατικά, η αντιµετώπιση του καρκίνου του προστάτη είναι ιδιαίτερα αποτελεσµατική. Το σηµαντικό είναι ο θεράπων ιατρός να καθορίζει την εξατοµικευµένη θεραπεία που απαιτείται για τον κάθε ασθενή, λαµβάνοντας υπόψη ότι η νόσος παρουσιάζει ετερογένεια, εκδηλώνεται, εξελίσσεται και ανταποκρίνεται πολύ συχνά µε πολύ διαφορετικό τρόπο από ασθενή σε ασθενή.

Να σηµειώσουµε, επίσης, ότι στις περιπτώσεις καρκίνων χαµηλού βαθµού κακοήθειας, ο θεράπων ιατρός πιθανόν να επιλέξει να συστήσει την ενεργό παρακολούθηση, αναβάλλοντας οποιαδήποτε αγωγή για αργότερα, εάν αυτή χρειαστεί, ανάλογα µε τη µελλοντική εξέλιξη της κακοήθειας.

Καθηγητής ∆ρ Λοΐζος Γ. Λοΐζου

Κλινικός καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Λευκωσίας, διευθυντής Παιδογκολογικής – Παιδοαιµατολογικής Κλινικής, Νοσοκοµείο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ, Λευκωσία