* Τιμητική η θέση της κυπριακής Αριστεράς για τη συμβίωση Ε/κ – Τ/κ
Συνέντευξη στον Θέο Κυριάκου
Ενας βιολόγος που έγινε συγγραφέας. Με ιδιαίτερη έφεση στην πολιτική αφήγηση. Τα παιδικά του χρόνια στην Κύπρο, σε μια ενδιαφέρουσα ιστορική περίοδο για τον τόπο μας, στιγμάτισαν τον γνωστό Βρετανό συγγραφέα, Simon Mawer, ο οποίος πιστεύει πως αν οι δύο κοινότητες στην Κύπρο αφήνονταν μόνες τους, θα ζούσαν ακόμη μαζί. Αλλά οι πολιτικοί ενεπλάκησαν και στις δυο πλευρές, αναμόχλευσαν τα πράγματα προς όφελός τους, λέει, κάτι που συνέβη και στην Ιρλανδία, ενώ γίνεται τώρα και στη Συρία, όπως σημειώνει στη συνέντευξη που ακολουθεί.
Εχετε πτυχία στη ζωολογία, διδάσκετε βιολογία και γράφετε μυθιστορήματα. Πώς συνδέονται όλα αυτά;
Στην πραγματικότητα ισχύει το ανάποδο. Ηθελα να γίνω συγγραφέας πολύ πριν ονειρευτώ να γίνω βιολόγος. Απλά έτυχε το πρώτο να γίνει πολύ αργά, αυτό είναι όλο.
Στην πραγματικότητα είναι ηλίθιο πράγμα να θέλεις να ασχοληθείς με τη συγγραφή, επειδή οι πιθανότητες να πετύχεις κάτι στην πράξη είναι μηδαμινές.
Αρκετά από τα έργα που έχετε γράψει αφορούν την κατασκοπία, τις ανατροπές και τις κοινωνικές συγκρούσεις. Φαίνεται ότι έχετε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην πολιτική.
Μεγάλωσα εν μέσω της περιόδου του Ψυχρού Πολέμου. Ο πατέρας μου ήταν στη Βασιλική Αεροπορία (RAF). Η πολιτική ήταν στην οικογενειακή μας ψυχοσύνθεση.
Ακόμη και τώρα, η οικογένειά μου συνεχίζει αυτή την παράδοση του να έχουμε μεγάλες πολιτικές συζητήσεις κατά τη διάρκεια των γευμάτων μας.
Η Κύπρος είναι κεντρικό σημείο στο βιβλίο σας «Swimming to Ithaka» (Κολυμπώντας στην Ιθάκη). Υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος;
Μια από τις καθοριστικές στιγμές στη ζωή μου που περιγράφεται σε αυτό το βιβλίο, ήταν όταν κατέβηκα από ένα αεροπλάνο στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας στη μέση ενός καλοκαιριού μέσα σε έντονη ζέστη των 48 βαθμών Κελσίου… Εφτασα στην Κύπρο ως ένα δεκάχρονο αγόρι το 1958 για να ζήσω με τους γονείς μου. O πατέρας μου είχε μετατεθεί για τρία χρόνια στην Κύπρο ως πιλότος της RAF.
Δηλαδή βρεθήκατε στην Κύπρο από το 1958 μέχρι το 1961. Τι εποχή για να είσαι στην Κύπρο!
Η Κύπρος είχε μια βαρύνουσα σημασία από στρατιωτικής άποψης για τη Βρετανία, αφού από εδώ μπορούσαν να «ακούνε» τη Ρωσία. Και τότε υπήρχαν οι άνθρωποι που ήθελαν ένωση με την Ελλάδα, τους οποίους η Βρετανία έπρεπε να αντιμετωπίσει. Αλλά στην πραγματικότητα αυτό που οι Βρετανοί ήθελαν ήταν τα κατασκοπευτικά πόστα στο Τρόοδος.
Ηταν τότε που η Βρετανία είχε ακόμη επαρκή κατάλοιπα μιας αυτοκρατορίας και όλο αυτό ήταν μέρος αυτής της αυτοκρατορικής αλυσίδας.
Το «Swimming to Ithaca» μοιάζει αρκετά πιστευτό, ιδιαίτερα ως προς τις οικογενειακές σχέσεις. Υπάρχει κάτι στο μυθιστόρημα που συνέβη στην πραγματική σας ζωή;
Η περίοδος που πέρασα στην Κύπρο, ήταν κατ’ ακρίβειαν η εποχή που οι γονείς μου ήταν ξεκάθαρα δυστυχισμένοι. Και το κατέγραψα εν μέρει αυτό στο εν λόγω βιβλίο.
Ειδικότερα, χρησιμοποίησα το χαρακτήρα της Dee και το τι έλεγε όταν ήταν άρρωστη και υποφέροντας μπροστά στο θάνατο: Οτι ο θάνατος ήταν «μια τιμωρία».
Και η μητέρα μου έλεγε το ίδιο πράγμα για τον εαυτό της όταν ήταν κοντά στο θάνατο. Και δεν ήμουν τότε αρκετά αντικειμενικός να την ρωτήσω: «Τιμωρία γιατί;»
Ετσι κατά κάποιο τρόπο έγραψα αυτό το βιβλίο για να δώσω μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα, που δεν νομίζω να είναι η πραγματική.
Φαίνεται ότι χρησιμοποιήσατε οικογενειακές μνήμες ως ένα τρόπο κάθαρσης, όπως πολλοί συγγραφείς.
Oντως, πιστεύω ότι στη μυθιστοριογραφία αρκετά από αυτά που γράφεις είναι πράγματα που ξετυλίχθηκαν μπροστά σου στην παιδική σου ηλικία.
Αν προσπαθήσεις να γράψεις κάτι από την καρδιά και την ψυχή σου, είναι αναπόφευκτο να μην αξιοποιήσεις πράγματα από την παιδική σου ηλικία.
Οι παιδικές εμπειρίες είναι ένα πιο βαθύ είδος εμπειριών.
Στο βιβλίο η Dee ερωτεύτηκε ένα Ελληνοκύπριο άντρα και μιλούσε για τους Κυπρίους αρκετά συμπαθητικά. Περιέγραψε τους Βρετανούς ως κατακτητές. Ομως οι άλλοι Βρετανοί χαρακτήρες στο μυθιστόρημα είχαν την άποψη ότι οι Κύπριοι (Ε/κ και Τ/κ) δεν μπορούσαν να τα βρουν μεταξύ τους και ότι οι Βρετανοί απλά προσπαθούσαν να κρατήσουν τα συγκρουόμενα μέρη χωριστά. Ποια από τις δυο απόψεις ασπάζεστε;
Πολύ περισσότερο τις απόψεις της Dee. Διατηρώ πολύ έντονες μνήμες από τις συζητήσεις που είχα το 1974 με Βρετανούς που έλεγαν ότι αυτό που είχε γίνει τότε ήταν απαίσιο και ότι αυτό που έκαναν οι Τούρκοι ήταν αποκρουστικό.
Από την άλλη, θυμάμαι κάποιον που ήρθε τότε από την Κύπρο να λέει «μην το πιστεύετε, οι Ελληνες συμπεριφέρθηκαν τελείως απαίσια προς τους Τούρκους».
Δεν έχω καμία αμφιβολία, ότι αν οι δυο κοινότητες αφήνονταν μόνες τους, θα ζούσαν ακόμη μαζί. Αλλά οι πολιτικοί ενεπλάκηκαν και στις δυο πλευρές φυσικά και αναμόχλευσαν τα πράγματα προς όφελός τους. Το έχουν κάνει και στην Ιρλανδία, το κάνουν τώρα και στη Συρία.
Η ένωση βλέπετε ήταν γελοία. Και δεν έχει υλοποιηθεί, καθώς η ένωση με την Ελλάδα ήταν μια παράλογη ιδέα. Η ΕΟΚΑ αυτοχαρακτηριζόταν ως αντι-αποικιοκρατική οργάνωση. Αλλά στην πραγματικότητα ήταν μια δεξιά φασιστική οργάνωση, όπως ήταν ο Γρίβας κατά τη διάρκεια του Πολέμου (στην Ελλάδα).
Αλλά ακόμη και εάν δεν υπήρχε η σύγκρουση ανάμεσα σε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, η Βρετανία και πάλι θα ήθελε στρατιωτική παρουσία στο νησί, ακόμη και μετά την ανεξαρτησία…
Ναι, αυτό είναι απόλυτα σίγουρο. Και όντως έχουμε αυτή την παράξενη διευθέτηση με τις κυρίαρχες βάσεις, την οποία βρίσκω ακατανόητη. Δεν μπορώ να γνωρίζω πώς οι Βρετανοί το κατάφεραν.
Είναι δύσκολο να δεις την αναγκαιότητα να έχει η Βρετανία βάσεις οπουδήποτε στις μέρες μας. Αλλά τότε φαινόταν πολύ χρήσιμο.
Στο βιβλίο σας αναφέρεστε πολύ σύντομα στην Αριστερά στην Κύπρο και λέτε ότι ήθελαν να τα βρουν Ε/κ και Τ/κ, ενώ αναφέρετε ότι η ΕΟΚΑ σκότωσε περισσότερους κομμουνιστές και Ε/κ από ό,τι Βρετανούς στρατιώτες.
Ναι, η ε/κ Αριστερά είχε μια εξαιρετικά τιμητική θέση, πάρα πολύ εντυπωσιακή. Αμφιβάλω ότι ο οποιοσδήποτε στο Ηνωμένο Βασίλειο, που θυμάται την ΕΟΚΑ, το αντιλαμβάνεται αυτό.
Οι γυναίκες έχουν αρκετά σημαντική θέση σε αρκετά από τα βιβλία σας. Υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος λόγος γι’ αυτό;
Η αντίληψη των αντρών είναι να τραβούν μεγάλα θηρία σε μια σπηλιά και να τα τρώνε και να πάνε σε μια παμπ να πιουν μερικά πάιντς μπίρας. Η αντίληψη των γυναικών είναι πολύ πιο δημιουργική και μου αρέσει αυτό.
Το γεγονός ότι δεν είμαι γυναίκα το κάνει αυτό κομμάτι μιας ακόμη πρόκλησης. Πρέπει να μελετήσω τα πράγματα περισσότερο, να σκεφτώ σκληρότερα για τα πράγματα.
Υποψήφιος για το βραβείο Man Booker Prize το 2011
O Βρετανός Simon Mawer ήταν στην τελική λίστα για το βραβείο Man Booker Prize το 2011. Ανάμεσα στα μυθιστορήματά του είναι και το «Swimming to Ithaca», που είναι «χαλαρά» βασισμένο στις εμπειρίες του από την Κύπρο σαν νεαρό αγόρι.
Είναι παντρεμένος με την Connie, που κατάγεται από τη Μάλτα και έχει δύο παιδιά. Τα τελευταία 30 χρόνια διδάσκει στην Ιταλία, αλλά συχνά περνά τις διακοπές του στην Αγγλία. Συναντηθήκαμε για την κουβέντα μας στο Hastings, στη νότια Αγγλία.
Aκολουθήστε μας στο Google News
Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy
