Συνέντευξη – Αντρέας Μαυρογιάννης: Αν αποτύχουμε, θα βρεθούμε με τα χέρια δεμένα!

Συνέντευξη στη Νίκη Κουλέρμου

Είμαστε στο τέλος μιας εποχής και η διαπραγματευτική διαδικασία και προοπτική λύσης, όπως διαμορφώθηκε μετά την εισβολή, όχι μόνο αγγίζει τα όριά της, αλλά εξαντλεί και τον ωφέλιμο ορίζοντά της, δηλώνει ο διαπραγματευτής της ε/κ πλευράς και μόνιμος αντιπρόσωπος στα Ηνωμένα Έθνη, πρέσβης Αντρέας Μαυρογιάννης και προειδοποιεί: Αν αποτύχουμε, θα βρεθούμε με τα χέρια δεμένα!

Όσον αφορά στη συνέχεια, σε περίπτωση αποτυχίας ο έμπειρος διπλωμάτης εκτιμά ότι οι προσπάθειες για λύση θα ατονήσουν και η παρουσία της ειρηνευτικής δύναμης στην Κύπρο θα τεθεί εν αμφιβόλω… Σημειώνει πάντως ότι στο Κραν Μοντανά «είχαμε πραγματικά φτάσει πιο κοντά παρά ποτέ» και ότι «θα ήταν κρίμα αλλά και καταστροφικό να πάει χαμένο όλο αυτό το κεκτημένο της διαπραγμάτευσης». Παραπέμπει επίσης στην έκθεση του ΓΓ του ΟΗΕ του Σεπτέμβρη του 2017, η οποία αναφέρει ότι το θέμα της πολιτικής ισότητας είναι λυμένο… Από την άλλη, απορρίπτει τη νεοφανή ιδέα για «κυριαρχική ισότητα», λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «δεν μπορεί σε μια επανενωμένη χώρα με μία κυριαρχία, μια διεθνή προσωπικότητα και μία ιθαγένεια, όλα να γίνονται με συναπόφαση. Αυτό θα σήμαινε βέτο σε όλα», αναφέρει. Τέλος, θεωρεί ότι η απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ μάλλον θα ξαναεπισκεφθεί την Κύπρο και ότι η σύγκληση της άτυπης συνάντησης «5+1» είναι επιτεύξιμη μέσα στις επόμενες εβδομάδες.

 

«Είχαμε πραγματικά φτάσει πιο κοντά παρά ποτέ. Θα ήταν κρίμα αλλά και καταστροφικό να πάει χαμένο όλο αυτό το κεκτημένο της διαπραγμάτευσης»

 

Συνήθης ερώτηση: Αφού θέλουμε να επιστρέψουμε στις συνομιλίες από το σημείο που έμειναν στο Κραν Μοντανά, τότε γιατί φύγαμε από κει πριν τρία χρόνια;

Το τέλος της διάσκεψης σηματοδότησε η άρνηση της Τουρκίας να αποδεχθεί τις εισηγήσεις του Γενικού Γραμματέα, ως μέρος του πακέτου, περί κατάργησης των εγγυήσεων και απόσυρσης των στρατευμάτων. Κατέστη αδύνατον να υπάρξει στρατηγική συμφωνία, αφού απουσίαζαν δύο από τα έξι σημεία. Εντελώς φυσιολογικά και με συνέπεια προς όσα είχε ανακοινώσει, ο Γενικός Γραμματέας συμπέρανε πως φτάσαμε στο τέλος της διάσκεψης. Διάφοροι παράγοντες προσπαθούν έκτοτε να μας πείσουν πως υπήρχε περιθώριο αποδοχής από την Τουρκία της πρότασης του Γενικού Γραμματέα. Μακάρι να ήταν έτσι. Μήπως ο καλύτερος τρόπος για να φανεί δεν θα ήταν να συνεχίσουμε από εκεί που μείναμε; Είχαμε πραγματικά φτάσει πιο κοντά παρά ποτέ. Η πλευρά μας είχε δεχθεί τόσο την προσέγγιση όσο και τις εισηγήσεις του Γενικού Γραμματέα και στα έξι σημεία. Θα ήταν κρίμα αλλά και καταστροφικό να πάει χαμένο όλο αυτό το κεκτημένο της διαπραγμάτευσης.

Οι δυσμενείς εξελίξεις επί εδάφους και θαλάσσης, ακόμα και η μη ικανοποιητική στήριξη από πλευράς ΕΕ, έχουν βάλει την ε/κ πλευρά σε μια πιο ισχνή διαπραγματευτική θέση από ό,τι ήταν πριν τρία χρόνια;

Όντως οι εξελίξεις είναι πολύ ανησυχητικές και η ουσιαστική και έμπρακτη στήριξη της προσπάθειάς μας για αποτροπή ή αναστροφή και νέων τετελεσμένων είναι ισχνή και ανεπαρκής. Μπορεί κανείς πράγματι να επιχειρηματολογήσει πως τα νέα τετελεσμένα αλλά και οι συγκυρίες και η πάροδος του χρόνου δυσκολεύουν και απομακρύνουν ακόμα περισσότερο την επίτευξη λύσης. Όμως ο φόβος αυτός δεν μπορεί να θέτει τον πήχη τόσο χαμηλά που η διευθέτηση να μην είναι λύση. Κάτι τέτοιο θα ήταν όχι μόνο ασταθές, αλλά και άκρως επικίνδυνο. Η λύση θα είναι σίγουρα συμβιβασμός, αλλά πρέπει να είναι τουλάχιστον στοιχειωδώς βιώσιμη και λειτουργική και να σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα όλων των Κυπρίων. Αυτή δεν μπορεί να είναι παρά η ελάχιστη και απαράκαμπτη απαίτηση, φιλοδοξία και όραμα όλων μας.

«Οι εξελίξεις είναι πολύ ανησυχητικές και η ουσιαστική στήριξη της προσπάθειάς μας για αποτροπή ή αναστροφή και νέων τετελεσμένων είναι ανεπαρκής»

Ο ΓΓ του ΟΗΕ έχει πεισθεί για τη βούλησή μας να επαναρχίσουν οι συνομιλίες με τη συμφωνημένη βάση για λύση ΔΔΟ με πολιτική ισότητα, σύμφωνα με τα ψηφίσματα του Σ.Α., το πλαίσιο Γκουτέρες και τις συγκλίσεις μέχρι το Κραν Μοντανά;

Πιστεύω πως ναι. Η προσήλωσή μας προς τη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία δεν είναι μια συγκυριακή ή καιροσκοπική θέση, αλλά παραμένει διαχρονικά το μόνο μέσον επίτευξης της επανένωσης του τόπου και των ανθρώπων του, της αποκατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της απαλλαγής από τις εγγυήσεις και τα στρατεύματα κατοχής, σε μια δημοκρατική και λειτουργική πολιτεία. Αλλά, ξέρετε, ο Γενικός Γραμματέας, όπως είχε πει από την αρχή, δεν θέλει να αναμειχθεί σε καταλογισμό ευθυνών ή/και ευσήμων. Τον ενδιαφέρει το αποτέλεσμα και η ύπαρξη επαρκούς κοινού εδάφους που να μπορεί να οδηγήσει σε τελεσφόρο διαπραγμάτευση.

Υφίσταται για την ε/κ πλευρά δίλημμα για «πολιτική ισότητα ή κυριαρχική ισότητα», όπως το θέτει η τ/κή πλευρά;

Να υπενθυμίσω πως στην έκθεσή του, του Σεπτεμβρίου τού 2017, μετά την κατάρρευση στο Κραν Μοντανά, ο Γενικός Γραμματέας κατέγραφε πως το θέμα της ουσιαστικής συμμετοχής, που ήταν πριν τη διάσκεψη η μόνη ανοικτή διάσταση της πολιτικής ισότητας, είχε ρυθμιστεί. (Report S/2017/814, 28/09/2017 par.27 “by the time the Conference closed, the sides had essentially solved the key issue of effective participation”). Πώς είχε ρυθμιστεί αυτή η κατ’ εξοχήν απαίτηση της τ/κ πλευράς; Είχε ρυθμιστεί με την πλήρη ανταπόκριση της πλευράς μας προς τη σχετική εισήγηση του Γενικού Γραμματέα. Τώρα πώς γίνεται ένα θέμα που ο Γενικός Γραμματέας θεωρούσε λυμένο να εμφανίζεται σήμερα ως το μέγιστο πρόβλημα και το μεγαλύτερο εμπόδιο για λύση, θα ήταν απορίας άξιον, αν δεν ήμασταν μάρτυρες μια διαρκώς διευρυνόμενης ερμηνείας της έννοιας της πολιτικής ισότητας από μέρους της τουρκικής πλευράς. Ήδη από τη Γενεύη θα είχαμε κλείσει το ζήτημα αν δεν είχαμε, την υστάτη, υπαναχώρηση από την τουρκική πλευρά και έκτοτε συνεχώς κινούμενη εστία και στόχο.

«Τα νέα τετελεσμένα αλλά και οι συγκυρίες και η πάροδος του χρόνου δυσκολεύουν και απομακρύνουν ακόμα περισσότερο την επίτευξη λύσης»

Από την άλλη, υπάρχει και η άποψη ότι χωρίς τη μια θετική ψήφο των Τ/κ στην κεντρική κυβέρνηση στην ουσία δεν διασφαλίζεται η αποτελεσματική συμμετοχή στην εκτελεστική εξουσία και άρα η πολιτική ισότητα. Πώς σχολιάζετε;

Όπως ανέφερα και πιο πάνω, οι καλώς νοούμενες ανησυχίες των Τ/κ έπρεπε να αντιμετωπιστούν -και έχουν αντιμετωπιστεί- κατά ικανοποιητικό τρόπο. Όμως δεν νοείται σε επανενωμένη χώρα με μία κυριαρχία, μια διεθνή προσωπικότητα και μία ιθαγένεια όλα να γίνονται με συναπόφαση. Αυτό θα σήμαινε βέτο σε όλα. Ούτε ο αείμνηστος Ραούφ Ντενκτάς δεν ισχυριζόταν πως αυτό εξυπακούει η αποτελεσματική συμμετοχή και η πολιτική ισότητα και δεν είναι αυτό που μας ζήτησε ο Γενικός Γραμματέας να δεχθούμε, και δεχθήκαμε, στο Κραν Μοντανά.

Εκτιμάτε ότι η ειδική απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ θα επιστρέψει στη Λευκωσία για ένα δεύτερο γύρο διαβουλεύσεων;

Λαμβάνοντας υπόψιν τις μέχρι τώρα διεργασίες, ναι, νομίζω ότι δεν έχουν ακόμα τα πράγματα επαρκώς κατασταλάξει για να μπορεί η κα Λουτ να εισηγηθεί τη σύγκληση της άτυπης συνάντησης, χρειάζονται περαιτέρω επαφές και συνεννοήσεις, πιθανότατα μέσω μιας δεύτερης περιοδείας της κας Λουτ εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου του Ιανουαρίου. Θεωρώ πάντως πως η απόφαση για σύγκληση της άτυπης συνάντησης «5+1» είναι επιτεύξιμη μέσα στις επόμενες εβδομάδες.

«Οι καλώς νοούμενες ανησυχίες των Τ/κ έπρεπε να αντιμετωπιστούν -και έχουν αντιμετωπιστεί- κατά ικανοποιητικό τρόπο. Όμως δεν νοείται όλα να γίνονται με συναπόφαση. Αυτό θα σήμαινε βέτο σε όλα»

Πότε τοποθετείται η σύγκληση πενταμερούς διάσκεψης;

Αν όλα πάνε καλά και αποφασίσει ο Γενικός Γραμματέας τη σύγκλησή της, την βλέπω να συνέρχεται κάπου στις αρχές Φεβρουαρίου μετά που θα έχει ολοκληρωθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας η διαδικασία ανανέωσης της θητείας της Ειρηνευτικής Δύναμης στην Κύπρο. Εύχομαι η πανδημία να μην περιπλέξει περαιτέρω την κατάσταση και τις δυνατότητές μας.

 

Διαδικαστική ή ουσιαστική η πενταμερής διάσκεψη, αν η τουρκική και τ/κή πλευρά θέσουν θέμα λύσης δύο κρατών; Ο ΓΓ του ΟΗΕ θα ζητήσει νέους όρους εντολής από το Συμβούλιο Ασφαλείας; Πού θα οδηγηθεί το Κυπριακό σε τέτοια περίπτωση;

Η πολυμερής συνάντηση, που τα Ηνωμένα Έθνη αποκαλούν 5+1, είχε σχεδιαστεί ως μια άτυπη διαδικαστική συνάντηση, η οποία, βασιζόμενη στη βούληση όλων των εμπλεκομένων, αποσκοπεί να θέσει τη διαπραγμάτευση ξανά πάνω στις ράγες. Η επιδίωξη είναι να συμφωνηθεί το σημείο εκκίνησης της διαπραγμάτευσης και οι επιμέρους διευθετήσεις. Όλοι λίγο πολύ βλέπουμε την ουσιαστική διαπραγμάτευση να προσομοιάζει προς το Κραν Μοντανά, παρά σε παραδοσιακής υφής διαπραγμάτευση στο παλιό αεροδρόμιο. Βεβαίως ο ΓΓ πρέπει να πεισθεί και ότι αυτή η προσπάθεια έχει πραγματικές προοπτικές και εδώ είναι που υπεισέρχονται οι συζητήσεις και οι προβληματισμοί για την ύπαρξη κοινού οράματος και γεφυρώσιμων, ή μη, διαφορών. Επίσης θα πρέπει να τεθεί και το θέμα της δημιουργίας του κατάλληλου κλίματος που να επιτρέπει την ουσιαστική διαπραγμάτευση.

Εκείνο που πρέπει να υπογραμμίσω είναι πως είμαστε στο τέλος μιας εποχής και η διαπραγματευτική διαδικασία και προοπτική λύσης, όπως διαμορφώθηκε μετά την εισβολή, όχι μόνο αγγίζει τα όριά της, αλλά εξαντλεί και τον ωφέλιμο ορίζοντά της. Αν αποτύχουμε, θα βρεθούμε με τα χέρια δεμένα. Δεν βλέπω, ειλικρινά, πως το διακύβευμα θα είναι τόσο η κατάθεση της εντολής για αποστολή καλών υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα ή ότι θα προκρίνει νέους όρους εντολής ή παραμέτρους το Συμβούλιο Ασφαλείας. Πιο πολύ βλέπω τις προσπάθειες για λύση να ατονούν και την παρουσία της ειρηνευτικής δύναμης στην Κύπρο να τίθεται εν αμφιβόλω ή να συνοδεύεται από καταληκτική προθεσμία, με όλες τις συνέπειες που αυτό θα είχε.