Την αποτυχία διαχείρισης του προσφυγικού επωφελούνται κάποιοι εργοδότες και ατζέντηδες και ακροδεξιές και ρατσιστικές οµάδες

Προσφυγικό: Όταν ο µύθος γίνεται µια «αφόρητη πραγµατικότητα»

Του Κυριάκου Λοΐζου

 

Μετά το ξέσπασµα της µεγάλης προσφυγικής κρίσης της εποχής µας, το 2015, έχουν γεννηθεί και αναπτυχθεί διάφοροι µύθοι, µε ξεκάθαρους «εµπνευστές» αλλά και συγκεκριµένους αποδέκτες. Από τους «λαθροεισβολείς» µέχρι την αλλοίωση και από τα επιδόµατα µέχρι το «µύθο του πολέµου».

Στις 24 Οκτωβρίου το Πανεπιστήµιο Κύπρου, το Ίδρυµα Universitas, το Γραφείο της Ύπατης Αρµοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Κύπρο (UNHCR) και το Bridges for Tomorrow διοργάνωσαν συνέδριο µε τίτλο: «Προσφυγικό: Προκλήσεις και Προοπτικές», καθώς τα τελευταία χρόνια η ΕΕ βιώνει τη µεγαλύτερη µεταναστευτική και προσφυγική πρόκληση από το τέλος του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου. Όπως ανέφερε και η κα Katja Saha, αντιπρόσωπος στην Κύπρο της UNHCR, ο αριθµός των ανθρώπων που αναγκάστηκαν φέτος να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους λόγω συγκρούσεων, διώξεων και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωµάτων ξεπέρασε τα 100 εκατοµµύρια!

Από το συνέδριο κρατούµε την καταληκτική φράση του βραβευµένου φωτογράφου Sebastian Rich, που µίλησε για τις εµπειρίες του στα πεδία πολέµων και συρράξεων: «Προτρέπω να ξεχάσουµε τη λεγόµενη τέχνη της φωτογραφίας ή τον φωτογράφο και να κοιτάξουµε στα µάτια των ανθρώπων, προσπαθώντας να φανταστούµε τον πόνο και την αγωνία που έχουν περάσει και ενδεχοµένως να περνούν ακόµη. Κανείς δεν επιλέγει να είναι πρόσφυγας».

∆ύο εκ των συµµετεχόντων στο συνέδριο, ο Νίκος Τριµικλινιώτης, καθηγητής στο Πανεπιστήµιο Λευκωσίας, και η Κορίνα ∆ρουσιώτου, ανώτερη Νοµική Λειτουργός στο Κυπριακό Συµβούλιο για τους Πρόσφυγες, µίλησαν στη «Χαραυγή» δίνοντας µερικά αδιάψευστα στοιχεία και την πραγµατική διάσταση της κυβερνητικής πολιτικής στο προσφυγικό ζήτηµα.

Ένα µεγάλο κεφάλαιο ως προς την αντιπροσφυγική ρητορική, η οποία αδιαµφισβήτητα δηλητηριάζει την κοινωνία, είναι αυτό των πολυσυζητηµένων επιδοµάτων, από τα οποία ένα µεγάλο µέρος της κοινωνίας «αντλεί» το µένος του για τους πρόσφυγες. Και ποιος/α από εµάς δεν έχει ακούσει το γνωστό «έρχονται οι ξένοι, παίρνουν επιδόµατα και κάθονται». Εκφράσεις οι οποίες µπορεί να µη στηρίζονται σε πραγµατικά γεγονότα, ωστόσο έχουν ριζώσει στην αντίληψη ενός µέρους της κοινωνίας, κάτι που φυσικά αντανακλά τόσο στην άνοδο της ακροδεξιάς όσο και στην αντιµετώπιση των κατατρεγµένων αυτού του κόσµου.

Πώς έχουν τα πράγµατα, αλήθεια; Είναι όντως έτσι, ή στο βωµό του ακροδεξιού και ρατσιστικού αφηγήµατος όλα εκλαµβάνονται ως αληθή;

 

 

Κ. ∆ρουσιώτου: Ουδέποτε τέθηκε συγκεκριµένη πολιτική όσον αφορά τις συνθήκες υποδοχής 

Η Κορίνα ∆ρουσιώτου σηµείωσε αρχικά ότι υπάρχει αύξηση των προσφυγικών ροών στην Κύπρο, αλλά παρόµοιες τάσεις, κατά το τρέχον έτος, διακρίνονται σε ολόκληρη την Ευρώπη και οφείλονται τόσο σε πολεµικές συρράξεις όσο και στην πανδηµία.

«Όσον αφορά το θέµα των επιδοµάτων που λαµβάνουν οι αιτητές ασύλου βάσει νόµου, είναι σηµαντικό να αναφέρουµε ότι ο αριθµός των ληπτών είναι ιδιαίτερα χαµηλός, δηλαδή από τους 30 και πλέον χιλιάδες αιτητές ασύλου στην Κύπρο µόνο 6.500 λαµβάνουν επίδοµα και ανάµεσά τους είναι οικογένειες µε µικρά παιδιά και ευάλωτα πρόσωπα.

Άρα ένας σηµαντικός αριθµός αιτητών ασύλου εργάζεται συνεισφέροντας στην τοπική οικονοµία, συµπεριλαµβανοµένων των κοινωνικών ασφαλίσεων και του ΓεΣΥ, ενώ δεν είναι δικαιούχοι», υπογράµµισε η Κορίνα ∆ρουσιώτου, δίνοντας στοιχεία τα οποία δεν επιδέχονται αµφισβήτηση.

Όπως επισήµανε η κα ∆ρουσιώτου, υπάρχει συχνά µια σύγχυση σχετικά µε το ποσό του επιδόµατος που λαµβάνουν οι αιτητές, συγχέοντάς το µε το ποσό που παραχωρείται από το ΕΕΕ. «Οι αιτητές ασύλου λαµβάνουν 261 ευρώ συν 100 ευρώ επίδοµα ενοικίου και εάν δεν καταθέσουν ενοικιαστήριο συµβόλαιο, τότε λαµβάνουν µόνο 214 ευρώ, ενώ για κάθε εξαρτώµενο µέλος µιας οικογένειας στο αρχικό ποσό προστίθενται περίπου 120 ευρώ ανά άτοµο», τόνισε.

Σε ό,τι αφορά τις συνθήκες υποδοχής για τους αιτητές ασύλου, η ανώτερη λειτουργός του ΚΣΠ είπε πως ουδέποτε τέθηκε συγκεκριµένη πολιτική όσον αφορά τις συνθήκες υποδοχής, τονίζοντας µάλιστα την έλλειψη πολιτικής και στρατηγικής.

«Υπήρξαν προσπάθειες πέρσι µε χρηµατοδότηση µάλιστα από την ΕΕ για την εκπόνηση στρατηγικής και συστήµατος υποδοχής µε τη βοήθεια εµπειρογνωµόνων από την Ολλανδία. Και ενώ κατατέθηκε πρόταση, τελικά δεν εγκρίθηκε και δεν υλοποιήθηκε», υπέδειξε, ενώ πρόσθεσε πως «πολλοί πρόσφυγες ζουν σε συνθήκες εξαθλίωσης µε αντίκτυπο στις τοπικές κοινότητες», όπου υπάρχουν τα Κέντρα Κράτησης.

 

Ν. Τριµικλινιώτης: Οι πολιτικές που υιοθετούνται δηµιουργούν κλίµα φόβου και µίσους 

Από πλευράς του, ο Νίκος Τριµικλινιώτης ανέφερε ότι µε την αποτυχία των µέτρων για τη διαχείριση του προσφυγικού επωφελούνται οι εργοδότες που τους εκµεταλλεύονται στο έπακρο, οι άτυποι ατζέντηδες φτηνής εργατικής δύναµης, ενώ πολιτικά ωφελεί τις ακροδεξιές και ρατσιστικές οµάδες.

Ένας άλλος, άκρως επικίνδυνος µύθος, αφορά την «αύξηση της εγκληµατικότητας ελέω προσφύγων και µεταναστών». Όπως υπογράµµισε ο καθηγητής, δεν υπάρχουν αποδείξεις για υψηλότερα ποσοστά εγκληµατικότητας που να αποδίδονται στους µετανάστες, τους αιτούντες άσυλο και τους πρόσφυγες. «Υπάρχουν ωστόσο άφθονες αποδείξεις ότι µετανάστες και πρόσφυγες πέφτουν θύµατα ακραίας εργασιακής εκµετάλλευσης, εργατικών ατυχηµάτων, απάτης σχετικά µε την ενοικίαση κατοικιών».

Ο αντιπροσφυγικός και αντιµεταναστευτικός λόγος και οι κατασταλτικές πολιτικές που υιοθετούνται έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην κοινωνία. ∆ηµιουργούν ένα εχθρικό περιβάλλον, ένα κλίµα φόβου και µίσους και ξενοφοβίας και έχουν αρνητικές επιπτώσεις στα δικαιώµατα όλων των ευάλωτων οµάδων.

«Μετά την πανδηµία, η Κυπριακή ∆ηµοκρατία έχει δροµολογήσει µια νέα πολιτική εξωτερίκευσης στο πλαίσιο της Κύπρου µέσω επαναπροωθήσεων προσφύγων στη θάλασσα και στη στεριά, περιφράξεων µε συρµατοπλέγµατα και επιτήρησης και άρνησης πρόσβασης σε άσυλο στα σηµεία ελέγχου διέλευσης.

Οι διαδικασίες αυτές παραβιάζουν το δικαίωµα πρόσβασης στο άσυλο στο έδαφος των κρατών κατά παράβαση του εθνικού, του ευρωπαϊκού και του διεθνούς δικαίου», σηµείωσε ο κ. Τριµικλινιώτης.

Η πολιτική µετανάστευσης και ασύλου στην Κύπρο φαίνεται να στηρίζεται σε διάφορες εσφαλµένες πολιτικές υποθέσεις, οι οποίες πρέπει να εξεταστούν µε τη σειρά τους τόσο ως προς την εγκυρότητα και την αποτελεσµατικότητά τους σε σχέση µε τους επιδιωκόµενους στόχους, όσο και ως προς τα πραγµατικά τους αποτελέσµατα.

Πρέπει να σηµειωθεί ότι, παρά το γεγονός ότι η µετανάστευση και το άσυλο είναι προφανώς αλληλένδετα φαινόµενα, οι υποθέσεις στις οποίες βασίζονται οι πολιτικές αυτές φαίνεται να συγχέουν τις δύο διαφορετικές κατηγορίες ως να ήταν µία και η ίδια παραγνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητες της κάθε µίας. Στην πράξη, αυτό έχει ως αποτέλεσµα την κατάργηση της κατηγορίας των ατόµων που χρήζουν διεθνούς προστασίας κατά προτεραιότητα. Αυτό έχει σοβαρές συνέπειες στη χάραξη πολιτικής και δηµιουργεί µια γενική αίσθηση σύγχυσης.

Η κυβέρνηση, πρόσθεσε ο καθηγητής του Πανεπιστηµίου Λευκωσίας, άλλαξε τη µεταναστευτική της πολιτική ώστε να είναι πιο περιοριστική µέσω κατασταλτικών µέτρων, όπως αυστηρότεροι µεθοριακοί περιορισµοί και λιγότερα δικαιώµατα στο πλαίσιο της διαδικασίας υποδοχής.

«Ωστόσο ο στόχος αυτής της πολιτικής να µειώσει τον “παράγοντα έλξης” δεν επετεύχθη. Επιπλέον, από την άποψη των ανθρωπίνων δικαιωµάτων η κατάσταση είναι εξαιρετικά προβληµατική, που προκαλεί αδικαιολόγητο πανικό, φόβο, µίσος και κλίµα ξενοφοβίας», εκτίµησε καταληκτικά.