Το διακύβευμα των προεδρικών εκλογών, η ταυτότητα της Τουρκίας

Σε μια εκλογική αναμέτρηση με διακύβευμα την ταυτότητα της Τουρκίας, περίπου 65 εκατομμύρια ψηφοφόροι προσέρχονται σήμερα στις κάλπες μέσα σε κλίμα πρωτοφανούς για τα τουρκικά δεδομένα τοξικότητας και υποβόσκουσας βίας.

Του ειδικού μας συνεργάτη Βαγγέλη Αρεταίου

Οι εκλογές «είναι μια μάχη για την ταυτότητα της Τουρκίας, μεταξύ των υποστηρικτών ενός αυταρχικού θρησκευτικού οράματος και των υποστηρικτών μιας δημοκρατικής και κοσμικής χώρας», έγραψε ο διάσημος Τούρκος διανοούμενος Σολί Οζέλ στο Institut Montaigne. Και συνέχισε σημειώνοντας ότι αν κερδίσει η αντιπολίτευση, «το τουρκικό εκλογικό σώμα θα έχει ανατρέψει μια ισλαμιστική και αυταρχική κυβέρνηση μέσω της κάλπης, γεγονός που θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως παράδειγμα για άλλες κοινωνίες σε όλο τον κόσμο που παλεύουν με τον εκλογικό αυταρχισμό ή τον αυταρχισμό εν γένει».

Με τις πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις να δείχνουν οριακό προβάδισμα του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στις προεδρικές εκλογές, που ενισχύεται μετά και την απόσυρση από την προεδρική κούρσα του Μουχαρέμ Ινζτέ, αλλά ένα πολύ ομιχλώδες τοπίο στην Εθνοσυνέλευση, το σενάρια για την επόμενη μέρα στην Τουρκία έχουν ως κοινό παρονομαστή την προοπτική αστάθειας.

Ένα από τα πιο πιθανά σενάρια είναι η εκλογή Κιλιτσντάρογλου από τον πρώτο γύρο, κυρίως καθώς «έφυγε» το εμπόδιο Ινζτέ, με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν περίπου το 60-65% των ψηφοφόρων του να ψηφίζουν Κιλιτσντάρογλου, αλλά με τη Λαϊκή Συμμαχία, δηλαδή τη συμμαχία ΑΚΡ και ΜΗΡ, να διατηρεί την πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση. Σε μια τέτοια περίπτωση ενδέχεται να προκύψει ζήτημα αμφισβήτησης του αποτελέσματος των προεδρικών από τον Ερντογάν, κάτι που θα κινδυνεύσει να οδηγήσει τη χώρα σε χάος. Αν ξεπεραστεί το ζήτημα αυτό, και όταν ο Κιλιτσντάρογλου αναλάβει Πρόεδρος, θα είναι πολύ δύσκολο να κυβερνήσει καθώς η διοίκηση θα διστάσει να τον ακολουθήσει και να συνταχθεί μαζί με τη νέα κυβέρνηση αν το ΑΚΡ και το ΜΗΡ είναι ακόμα ισχυρά στην Εθνοσυνέλευση, διατηρώντας έτσι την προοπτική πρόωρων εκλογών.

Το δεύτερο πιθανό σενάριο είναι η αντιπολίτευση να εξασφαλίσει και την πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση, μαζί με τους Κούρδους, αλλά και την εκλογή Κιλιτσντάρογλου από τον πρώτο ή τον δεύτερο γύρο. Εφόσον ξεπεραστούν τα προβλήματα λόγω του ενδεχόμενου αμφισβήτησης αποτελεσμάτων, ο Κιλιτσντάρογλου και η αντιπολίτευση θα πάρουν περίοδο χάριτος από τις αγορές και τον διεθνή παράγοντα, αλλά θα πρέπει να διαχειριστούν μια βαθιά πολωμένη κοινωνία και οπαδούς του Ερντογάν που θα είναι βαθιά στην απόγνωση και πιθανότατα και στην οργή.

Το τρίτο πιθανό σενάριο είναι ο Ερντογάν να επανεκλεγεί, είτε στον πρώτο είτε στον δεύτερο γύρο, και η Λαϊκή Συμμαχία να έχει την πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση. Αυτό θα είναι το τέλος της αντιπολίτευσης, αλλά ο Ερντογάν θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις αγορές που δεν θα δουν με καλό μάτι την επανεκλογή του. Με το σενάριο αυτό, η Τουρκία θα μεταμορφωθεί ολοκληρωτικά πια σε μια ανατολίτικου τύπου αυταρχική και απρόβλεπτη χώρα, ενώ οι αντιπολιτευόμενοι θα βυθιστούν στην απόγνωση.

Η κατεύθυνση για την εξωτερική πολιτική

Αν κερδίσει ο Κιλιτσντάρογλου και εφόσον σταθεροποιηθεί η κατάσταση στην Τουρκία εκτιμάται ότι θα ανοίξει ένα παράθυρο ευκαιρίας για τη διαμόρφωση νέων σχέσεων της Αθήνας με την Άγκυρα και ενδεχομένως και για το Κυπριακό. Και αυτό διότι η νέα κυβέρνηση θα θελήσει να φέρει έναν ορθολογισμό στη χώρα σε όλα τα μέτωπα, από την εξωτερική πολιτική και την οικονομία μέχρι τη διακυβέρνηση και την εσωτερική πολιτική. Ενώ έχει δηλώσει ότι επιθυμεί την επανάληψη μιας προσπάθειας για επίλυση του Κυπριακού μέσα στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών.

Αναμένεται ότι η Τουρκία θα προσπαθήσει μια επανέναρξη επαφών με την ΕΕ και με τις ΗΠΑ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η Τουρκία θα ευθυγραμμιστεί απόλυτα μαζί τους, αλλά ότι θα επιχειρήσει να ξαναγίνει αξιόπιστος εταίρος και σύμμαχος. Συνεπώς, αναμένεται προσπάθεια της Άγκυρας να ανοίξουν κεφάλαια στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, χωρίς να υπάρχουν ψευδαισθήσεις περί πλήρους ένταξης, αλλά και να ξεκινήσει η αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης.

Η Άγκυρα θα προσπαθήσει να επαναδιαμορφώσει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ και να επανέλθει με νέα προσέγγιση στο ΝΑΤΟ και παράλληλα να πάρει ορισμένες αποστάσεις από τη Ρωσία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα διαρραγούν οι τουρκο-ρωσικές σχέσεις. Μεγάλο ζήτημα θα είναι η Συρία και η τουρκική κατοχή συριακών εδαφών και, σύμφωνα με τα όσα έχουν δηλώσει από την αντιπολίτευση, θα γίνει μια προσπάθεια διαπραγμάτευσης με τον Ασάντ ώστε να διευθετηθούν όλα τα προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων και των Σύρων προσφύγων στην Τουρκία.

Άνοιξαν οι κάλπες

Οι κάλπες άνοιξαν σε συνθήκες ακραίας πόλωσης, και κλείνουν στις 5 το απόγευμα, ενώ μετά τις 9 το βράδυ θα είναι δυνατές οι πρώτες εκτιμήσεις για τα αποτελέσματα.

Βασικοί αντίπαλοι είναι ο απερχόμενος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν και ο Κεμάλ Κιλιντσντάρογλου, με τον 2ο να έχει προβάδισμα σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, ωστόσο όλα τα σενάρια είναι ανοιχτά.

Στις τελευταίες προεκλογικές συγκεντρώσεις που είχε το Σάββατο 13/5 στην Κωνσταντινούπολη ο απερχόμενος πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατηγόρησε την αντιπολίτευση ότι συνεργάζεται με τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν για να τον ανατρέψουν.

Ψηφοφόροι για πρώτη φορά

Στους εκλογικούς καταλόγους είναι εγγεγραμμένοι κάπου 64 εκατομμύρια ψηφοφόροι (επί συνόλου 85 εκατ. κατοίκων).

Από αυτούς, 3,4 εκατ. έχουν ήδη ψηφίσει στο εξωτερικό.

Άλλοι 5,2 εκατομμύρια είναι νέοι, που θα ψηφίσουν για πρώτη φορά. Δεν έχουν γνωρίσει κανέναν άλλο ηγέτη παρά τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που κατηγορείται για αυταρχική παρέκκλιση μετά τις μαζικές κινητοποιήσεις του 2013 και το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα του 2016.

Παρατηρητές

Εκατοντάδες παρατηρητές βρίσκονται στα 50.000 εκλογικά κέντρα που άνοιξαν στις 08:00 και θα κλείσουν στις 17:00 [τοπικές ώρες και ώρες Κύπρου], συμπεριλαμβανομένων περιοχών της νότιας Τουρκίας, που υπέστησαν τρομακτική καταστροφή όταν χτύπησε ο σεισμός της 6ης Φεβρουαρίου.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης αναμενόταν να αναπτύξει 350 παρατηρητές, πέραν των εκλογικών αντιπροσώπων που έχουν οριστεί από τα κόμματα, συμπεριλαμβανομένων 300.000 από την αντιπολίτευση.

Στις εκλογές του 2018, το ποσοστό συμμετοχής ξεπέρασε το 86%.