Βάλτωσαν στη γραφειοκρατία έργα 1,2 δισ. ευρώ

«Καµπανάκι» χτυπούν τα θεσµικά όργανα της ΕΕ προς την Κύπρο σε σχέση µε τις µεταρρυθµίσεις, οι οποίες περιλαµβάνονται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ) και οι οποίες είναι άµεσα συνδεδεµένες µε τις χορηγίες τις οποίες δικαιούται η χώρα από το ειδικό ταµείο το οποίο έχει συσταθεί από την ΕΕ για ανάκαµψη της οικονοµίας στη µετα-κορονοϊό εποχή.

Του Κωνσταντίνου Ζαχαρίου

Σύµφωνα µε έκθεση η οποία ετοιµάστηκε από την αρµόδια υπηρεσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για ενηµέρωση των µελών του Σώµατος, το ΕΣΑΑ της Κύπρου εγκρίθηκε από την ΕΕ στις 8 Ιουλίου 2021 και περιλαµβάνει κονδύλια συνολικού ύψους 1,2 δισ. ευρώ, τα οποία συνδέονται µε σειρά από µεταρρυθµίσεις και ορόσηµα.

Παρά ταύτα, προστίθεται, µέχρι στιγµής η Κύπρος κατάφερε να εκταµιεύσει µόνο 242 εκατ. ευρώ, ποσό το οποίο αντιστοιχεί µόλις στο 20% του ΕΣΑΑ και είναι πιο χαµηλό από τον µέσο όρο της ΕΕ (28,4%). Τονίζεται µάλιστα µε νόηµα ότι «η τελική προθεσµία για την ολοκλήρωση των οροσήµων και των στόχων είναι η 31η Αυγούστου 2026», αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί ότι η χώρα κινδυνεύει πλέον να µην καταφέρει να εκταµιεύσει το σύνολο των κονδυλίων που δικαιούται από το ειδικό ταµείο, το οποίο έχει συσταθεί από την ΕΕ.

Σηµειώνεται ότι η Κύπρος πήρε υπό µορφή προκαταβολής ακόµη 20,9 εκατ. ευρώ από το REPowerEU, το οποίο εντάχθηκε στη συνέχεια στο ΕΣΑΑ και δεν περιλαµβάνεται στην αξιολόγηση. Παρά ταύτα, αυτό δεν αλλάζει τη γενική εικόνα, αφού το ποσοστό παραµένει σε πολύ πιο χαµηλό επίπεδο από τον µέσο όρο της ΕΕ.

Με βάση τον προγραµµατισµό, ο οποίος έχει γίνει από το Υπουργείο Οικονοµικών, εντός του 2024 θα υποβληθούν ακόµη δύο αιτήµατα πληρωµής για την 4η και 5η δόση µε σκοπό την εκταµίευση ακόµη 197 εκατ. ευρώ.

Ακόµη, επισηµαίνεται ότι µε βάση τις εκτιµήσεις του Υπουργείου Οικονοµικών σε σύγκριση µε ένα σενάριο χωρίς το Μηχανισµό Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας, οι επενδύσεις οι οποίες περιλαµβάνονται στο ΕΣΑΑ αναµένεται να οδηγήσουν στην αύξηση του ΑΕΠ µέχρι 3% βραχυπρόθεσµα και 7% µεσοπρόθεσµα. Το σχέδιο αναµένεται να αυξήσει την απασχόληση κατά περισσότερο από 2,5% (ή περίπου 11.000 θέσεις εργασίας) έως το 2026.

Οι πέντε άξονες και οι στόχοι που έχουν τεθεί

Σύµφωνα µε την έκθεση, το ΕΣΑΑ της Κύπρου βασίζεται στους ακόλουθους πέντε άξονες:

• «∆ηµόσια υγεία, πολιτική προστασία και διδάγµατα που αντλήθηκαν από την πανδηµία»

Οι τρεις πιο σηµαντικές επενδύσεις οι οποίες περιλαµβάνονται στο συγκεκριµένο κεφάλαιο είναι η ενίσχυση, ο εκσυγχρονισµός και η αναβάθµιση των δηµοσίων νοσηλευτηρίων, η ανάπτυξη και εφαρµογή συστήµατος προειδοποίησης του κοινού για στήριξη λειτουργιών έκτακτης ανάγκης µέσω SMS και η διαπίστευση των δηµοσίων και ιδιωτικών νοσοκοµείων.

• «Επιτάχυνση της µετάβασης σε µια πράσινη οικονοµία»

Οι τρεις πιο σηµαντικές επενδύσεις είναι η ηλεκτρική διασύνδεση EuroAsia Interconnector, η προώθηση επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης σε µικροµεσαίες επιχειρήσεις, δήµους, κοινότητες και στον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα, και η µαζική εγκατάσταση και λειτουργία έξυπνης υποδοµής µέτρησης από τον διαχειριστή συστήµατος διανοµής.

• «Ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ανταγωνιστικότητας της οικονοµίας»

Οι τρεις πιο σηµαντικές επενδύσεις είναι τα προγράµµατα χρηµατοδότησης για την ενίσχυση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας των νεοφυών και των καινοτόµων επιχειρήσεων και των ΜΜΕ, οι έξυπνες πόλεις και η κατασκευή συλλογικής υποδοµής θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας στην παράκτια περιοχή Πεντακώµου.

• «Προς µια ψηφιακή εποχή»

Οι τρεις πιο σηµαντικές επενδύσεις οι οποίες περιλαµβάνονται στο συγκεκριµένο κεφάλαιο είναι η επέκταση των δικτύων πολύ υψηλής χωρητικότητας (VHCN) σε υποεξυπηρετούµενες περιοχές, η ψηφιοποίηση της κεντρικής κυβέρνησης και η ενίσχυση της καλωδίωσης των κτιρίων, ώστε να είναι έτοιµες για χωρητικότητες Gigabit (Gigabit – ready) και προώθηση της αφοµοίωσης της συνδεσιµότητας.

• «Αγορά εργασίας, κοινωνική προστασία, εκπαίδευση και ανθρώπινο κεφάλαιο»

Οι τρεις πιο σηµαντικές επενδύσεις είναι η κατασκευή δύο «µοντέλων τεχνικών σχολών», η δηµιουργία δοµών κατοικιών για παιδιά, εφήβους µε διαταραχές συµπεριφοράς, άτοµα µε αναπηρίες και άτοµα που χρήζουν µακροχρόνιας φροντίδας και η ίδρυση πολυλειτουργικών κέντρων και κέντρων παιδικής φροντίδας.

Τρεις παράμετροι καθοριστικής σημασίας για την ανάκαμψη

Οι μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις οι οποίες έχουν συμπεριληφθεί στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις συστάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου προς την Κύπρο.

Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, το Συμβούλιο θεωρεί τους ακόλουθους τρεις παράγοντες ως «καθοριστικής σημασίας για τη διαδικασία ανάκαμψης της Κύπρου».

Ο πρώτος είναι η βελτίωση της ποιότητας, της αποτελεσματικότητας και της συνάφειας της εκπαίδευσης και της κατάρτισης με την αγορά εργασίας. Όπως αναφέρεται, «το να εξοπλιστούν οι άνθρωποι με τις κατάλληλες δεξιότητες καθίσταται ακόμη πιο σημαντικό σε καιρούς όπου αυξημένος αριθμός ανθρώπων ενδέχεται να χάσουν τη δουλειά τους». Σημειώνεται επίσης ότι «το χαμηλό επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων επηρεάζει αρνητικά δραστηριότητες όπως η τηλεργασία, η εξ αποστάσεως μάθηση και η χρήση υπηρεσιών ηλεκτρονικής υγείας, κάτι που πρέπει να διορθωθεί».

Ο δεύτερος παράγοντας είναι η ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού συστήματος απονομής δικαιοσύνης. Όπως επισημαίνεται, «οι ανεπάρκειες του δικαστικού συστήματος εξακολουθούν να υπονομεύουν την εκτέλεση των συμβάσεων και να παρεμποδίζουν την ταχεία επίλυση αστικών και εμπορικών υποθέσεων». Σημειώνεται επίσης ότι αν και έχουν ανακοινωθεί μεταρρυθμίσεις, «η πρόοδος παραμένει αργή».

Ο τρίτος παράγοντας είναι η ανθεκτικότητα και η ικανότητα του συστήματος υγείας. Όπως επισημαίνεται, «έχουν ζωτική σημασία οι πολιτικές που βελτιώνουν τη νοσοκομειακή ικανότητα, αντιμετωπίζουν τις συνθήκες εργασίας των εργαζομένων στον τομέα της Υγείας και διασφαλίζουν την ανάπτυξη μέσων ατομικής προστασίας, διαγνωστικών εξετάσεων, φαρμάκων και ιατροτεχνολογικών προϊόντων». Σημειώνεται επίσης ότι «η ενσωμάτωση της μακροχρόνιας φροντίδας, καθώς και της πρωτοβάθμιας και κοινοτικής φροντίδας είναι ζωτικής σημασίας υπό το πρίσμα της δημογραφικής αλλαγής και της ανάγκης στήριξης των πλέον ευάλωτων ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία».