Απώλεια του 0,5% των δασικών εκτάσεων κάθε χρόνο από πυρκαγιές

• Παραμένει μεγάλο το πρόβλημα υποστελέχωσης με τον συνολικό αριθμό να ανέρχεται στα 88 άτομα. Πολύ μικρός αριθμός αναμένεται να προσληφθεί σύντομα
• Σε περίπτωση που παρατηρήσουμε πυρκαγιά καλούμε στο 1407 ή το 112
• 9 στις 10 δασικές πυρκαγιές προκαλούνται από τον άνθρωπο και το 48% είναι πυρκαγιές εκ προθέσεως
• Σημαντικές ελλείψεις και στα επίγεια μέσα πυρόσβεσης, ενώ τα πτητικά που φτάνουν τις επόμενες μέρες κρίνονται ως ικανοποιητικά
• Ειδική Έκθεση ΟΗΕ: Η ταχύτητα με την οποία θα αυξάνεται ο αριθμός των μεγάλων καταστροφικών πυρκαγιών παρομοιάζεται με την ταχύτητα που εξαπλώνονται οι ίδιες οι πυρκαγιές

Του Γιάννη Κακαρή

Καθώς πλησιάζουμε στην καλοκαιρινή περίοδο, με τις θερμοκρασίες να ξεπερνούν τα σαραντάρια, η πρόκληση πυρκαγιάς απειλεί όλο και περισσότερο τα δάση μας. Η προστασία των δασών είναι ευθύνη όλων μας, αν θέλουμε να προστατεύσουμε τους φυσικούς μας πνεύμονες και να αντισταθούμε στην επίσπευση της κλιματικής αλλαγής.

Το ρητό «η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία» ταιριάζει το ίδιο, τόσο στα ζητήματα υγείας, όσο και στην προστασία των δασών μας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα δάση της Κύπρου φιλοξενούν και προστατεύουν αποτελεσματικά το 80% της κυπριακής βιοποικιλότητας. Φιλοξενούν τα 1.400 από τα 1.649 ιθαγενή είδη και υποείδη χλωρίδας και περίπου τα 110 από τα 141 ενδημικά είδη και υποείδη. Ποσοστό μεγαλύτερο του 80% του ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο καλύπτεται από δασικές περιοχές και το 58% του δικτύου είναι κρατικά δάση.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν τη χειρότερη απειλή για τα δάση μας, αφού την τελευταία 10ετία είχαμε κατά μέσο όρο 247 πυρκαγιές κάθε χρόνο, οι οποίες έκαναν στάχτη κατά μέσο όρο 2.108 εκτάρια δασικών και γεωργικών εκτάσεων το χρόνο.

Είχαμε κατά μέσο όρο 104 δασικές πυρκαγιές, οι οποίες έκαιγαν κατά μέσο όρο 1.826 εκτάρια δασικών εκτάσεων το χρόνο. Κάτι που αντιστοιχεί σε απώλεια του 0,5% των δασικών εκτάσεων κάθε χρόνο. Η άμεση οικονομική ζημιά από την απώλεια αυτών των εκτάσεων προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη αίσθηση, αφού εκτιμάται ότι υπερβαίνει τα €50.000.000 το χρόνο.

Δυστυχώς, αιτία αυτών των πυρκαγιών είναι ο άνθρωπος, με τον διευθυντή του Τμήματος Δασών να υποδεικνύει ότι 9 στις 10 δασικές πυρκαγιές προκαλούνται από τον άνθρωπο και το 48% είναι πυρκαγιές εκ προθέσεως. Δηλαδή, πυρκαγιές που τίθενται επί σκοπού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι κακόβουλες.

Αλλάζουν οι πυρκαγιές…

Ο Χαράλαμπος Αλεξάνδρου υπογράμμισε ότι οι δασικές πυρκαγιές δεν αποτελούν μόνο τη χειρότερη απειλή για τα δάση μας, αλλά πλέον συνιστούν και θέμα ασφάλειας. Δηλαδή, αποτελούν απειλή για απώλεια ανθρώπινων ζωών, αλλά και απειλή για καταστροφή περιουσιών.

Επίσης, λόγω της εγκατάλειψης της υπαίθρου, οι πυρκαγιές που βιώνουμε σήμερα δεν είναι οι πυρκαγιές που ξέραμε. Έχουν αλλάξει και αλλάζουν συνεχώς.

Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από την Ειδική Έκθεση του ΟΗΕ στην οποία συμπεραίνεται ότι οι πυρκαγιές θα είναι πιο επικίνδυνες και καταστροφικές. Στην εν λόγω έκθεση, η ταχύτητα με την οποία θα αυξάνεται ο αριθμός των μεγάλων καταστροφικών πυρκαγιών παρομοιάζεται με την ταχύτητα που εξαπλώνονται οι ίδιες οι πυρκαγιές.

Παρ’ όλα αυτά, τα περσινά αποτελέσματα της αντιπυρικής περιόδου είναι σημαντικά βελτιωμένα, χωρίς να σημαίνει ότι δεν υπάρχει πρόβλημα, ούτε ότι θα παραμείνουν τα ίδια ή θα βελτιωθούν στο μέλλον.

Κατά το 2022, στη ζώνη ευθύνης του Τμήματος Δασών, εκδηλώθηκαν 179 πυρκαγιές, με συνολική καμένη έκταση 143,3 εκτάρια. Ο αριθμός των πυρκαγιών είναι μεγαλύτερος κατά 18% από τον μέσο όρο της δεκαετίας 2012-2021 (152 πυρκαγιές), ενώ η καμένη έκταση είναι μικρότερη κατά 77% από τον μέσο όρο (611 εκτάρια). Η μέση καμένη έκταση ανά πυρκαγιά για το 2022 είναι 0,8 εκτάρια, ενώ η αντίστοιχη για τη δεκαετία ανέρχεται στα 4 εκτάρια, παρουσιάζεται δηλαδή μείωση κατά 80%.

Από τις 179 πυρκαγιές, μόνο οι 57 αφορούν δασικές πυρκαγιές, οι οποίες κατέκαψαν συνολική έκταση 29,7 εκταρίων, ενώ η μέση καμένη έκταση ανά δασική πυρκαγιά είναι 0,5 εκτάρια. Ο αριθμός των δασικών πυρκαγιών, η καμένη έκταση, καθώς και η μέση καμένη έκταση ανά πυρκαγιά, παρουσίασαν πολύ μικρότερες τιμές από τους μέσους όρους της δεκαετίας (Μέσοι όροι δεκαετίας 2012-2022 για δασικές πυρκαγιές: αριθμός πυρκαγιών 68, καμένη έκταση 537 εκτάρια, μέση καμένη έκταση ανά πυρκαγιά 7,9 εκτάρια).

Να έχουμε το νου μας…

Ο κόσμος πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός στη χρήση ηλεκτρικών εργαλείων που παράγουν σπινθήρα (σμιρίλιο, ηλεκτροσυγκόλληση). Αν είναι αναγκαίο να γίνει χρήση τους, πρέπει ο χώρος μας να είναι καθαρός. Επίσης πρέπει να έχουμε τα κατάλληλα εργαλεία για κατάσβεση μικρής εστίας πυρκαγιάς και παροχή νερού.

Πρέπει να κλαδεύουμε τα δέντρα που βρίσκονται στις αυλές των σπιτιών, να μην πετούμε στη φύση αποτσίγαρα, να μην ψήνουμε φαγητό στο δάσος εκτός των προκαθορισμένων χώρων και να μην καίμε σκουπίδια, αποκαλάμη, κλαδιά και άλλα ξηρά χόρτα.

Όταν εκδίδεται ο κόκκινος συναγερμός, ο κόσμος να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός και να μην ασκεί επικίνδυνες δραστηριότητες, αφού οι άνεμοι είναι ισχυροί.

Σε περίπτωση που παρατηρήσουμε πυρκαγιά καλούμε στο 1407 ή το 112.

Υποστελέχωση 88 ατόμων

Παρ’ όλη την προσπάθεια που γίνεται, η υποστελέχωση στο Τμήμα Δασών εξακολουθεί να είναι μεγάλη.

Συγκεκριμένα, υπάρχουν 42 κενές θέσεις στον εισαγωγικό βαθμό (Δασικός Λειτουργός). Σε τέσσερις προσφέρθηκε διορισμός και αναμένεται να προσληφθούν άμεσα, ως εκ τούτου παραμένουν 38 κενές θέσεις.

Οι περισσότερες εξ αυτών είναι για την πρώτη γραμμή και τη στελέχωση δασικών σταθμών. Οι 20 θέσεις από αυτές τις 38 δημοσιεύθηκαν και αναμένεται η ολοκλήρωση της διαδικασίας για διορισμό.

Την ίδια ώρα όμως, υπάρχουν άλλες θέσεις προαγωγών, με τις οποίες ο συνολικός αριθμός έλλειψης ατόμων ανέρχεται στους 88.

Ελλείψεις και στα μέσα πυρόσβεσης

Εκτός από ελλείψεις προσωπικού, το Τμήμα Δασών έχει σημαντικές ελλείψεις και στα επίγεια μέσα πυρόσβεσης.

Έχει τροχιοδρομηθεί μερικώς η αγορά νέων μέσων πυρόσβεσης, ωστόσο δεν θα τα έχουμε στη διάθεσή μας για φέτος. Συγκεκριμένα, ξεκίνησαν οι διαδικασίες για την αγορά 25 νέων πυροσβεστικών οχημάτων που θα αξιοποιηθούν είτε για αντικατάσταση των παλαιών, είτε για ενίσχυση του στόλου. Η διαδικασία όμως θα ολοκληρωθεί το 2024 και το 2025.

Επίσης, υπογράφηκε πρόσφατα η σύμβαση για 75 οχήματα μεταφοράς προσωπικού, αλλά θα είναι στη διάθεση του Τμήματος Δασών στα τέλη του 2023 με αρχές του 2024.

Σε ό,τι αφορά τα εναέρια μέσα, το Τμήμα Δασών θεωρεί ότι είναι ικανοποιητικά και εντός των επόμενων ημερών θα έχουμε 8. Όσα και πέρσι. Την ίδια ώρα, υπάρχουν και τα πτητικά μέσα της Εθνικής Φρουράς και των Βρετανικών Βάσεων.