ΦΑΚΕΛΟΣ : Ιδιωτικοποιήσεις – Ξεπουλιούνται όσα-όσα

Αυτή η κυβέρνηση έβαλε σκοπό να ξεπουλήσει όσα περισσότερα προλάβει. Όσα έκτισαν οι παππούδες μας γκρεμίζονται ή ξεπουλιούνται στο όνομα ενός νεοφιλελεύθερου «εκσυγχρονισμού».

Από το Λιμάνι Λεμεσού στον Συνεργατισμό και από τη Cyta στην ΑΗΚ, στο Κρατικό Λαχείο, στις κατοικίες στο Τρόοδος, στο Συνεδριακό Κέντρο… ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό. Αεροδρόμια, ενέργεια, ορυκτά, ταχυδρομεία, παραλίες, ακόμα και το πόσιμο νερό… βγήκαν στο ξεπούλημα σε τιμές συμβολικές, καταστροφικές.

Μετά το στραπάτσο του Λιμανιού της Λεμεσού, πραγματικά είναι να απορεί κάποιος με ποιο θράσος εξακολουθούν οι κυβερνώντες να επιμένουν ότι τα ξεπουλήματά τους εξυπηρετούν την κοινωνία ή την οικονομία του τόπου. Η ιδεολογική εμμονή τους (και τα οικονομικά συμφέροντα που εξυπηρετούν) έχουν αναχθεί σε αιχμή της πολιτικής τους.

Κρατάει χρόνια αυτή η κολόνια…

Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, σε μια σειρά κρατών στην ΕΕ, είχε κορυφωθεί η συζήτηση για την αναγκαιότητα «αποκρατικοποίησης» ή «μετοχοποίησης» οργανισμών κοινής ωφελείας.

Στην Κύπρο κάποιοι προέτασσαν το επιχείρημα ότι αυτό επιβάλλεται από την εναρμόνιση της Κύπρου με το κοινοτικό κεκτημένο, άσχετα αν το άρθρο 222 της Συνθήκης της Ρώμης ανέφερε ρητά ότι «με κανένα τρόπο δεν προκαταλαμβάνει (αμφισβητεί) στα κράτη μέλη το υπάρχον καθεστώς ιδιοκτησίας», ενώ η ευρωπαϊκή νομοθεσία ξεκαθαρίζει ότι «δεν απαγορεύεται από τους ευρωπαϊκούς νόμους η διατήρηση οργανισμών ή κρατικών επιχειρήσεων».

Στις 27 Ιανουαρίου 1999, πριν ακόμα «ελευθεροποιηθεί» η αγορά στις τηλεπικοινωνίες και πολύ πριν η Κύπρος ενταχθεί στην ΕΕ, το Υπουργικό Συμβούλιο, υπό την προεδρία Γλαύκου Κληρίδη, αποφάσισε τη μετοχοποίηση της Cyta μετά από πρόταση τού τότε Υπουργού Συγκοινωνιών, Αβέρωφ Νεοφύτου.

Η προσπάθεια τότε ναυάγησε, αλλά οι συνήθεις ύποπτοι ποτέ δεν σταμάτησαν την επιχείρηση «ιδιωτικοποιήσεις».

Ή μάλλον σταμάτησαν. Για μια μέρα. Την Παρασκευή, πριν τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών του 2013, οπόταν ο κ. Αναστασιάδης δεσμεύτηκε με επιστολή του στους εργαζομένους των Ημικρατικών να «εξεύρει άλλες πηγές χρηματοδότησης του δημοσίου χρέους, ώστε να αποτρέψει την ενεργοποίηση πρόνοιας για ιδιωτικοποιήσεις».

Επανήλθαν όμως σύντομα με τον νόμο ομπρέλα (28(Ι)/2014) για σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις, εκμεταλλευόμενοι μιαν ευκαιριακή πλειοψηφία στη Βουλή, ενώ είχε απορριφθεί από την Ολομέλεια μόλις την προηγούμενη βδομάδα.

Σε ρυθμούς fast track

Η κρίση χρέους σε ολόκληρο τον κόσμο αξιοποιήθηκε για αναδιανεμητικές πολιτικές υπέρ των ισχυρών διεθνών ιδιωτικών συμφερόντων του μονοπωλιακού καπιταλισμού. Εκποίηση της δημόσιας περιουσίας με ρυθμούς fast track, με τη διαδικασία του «κατεπείγοντος», χωρίς στρατηγικό πλάνο, παραβλέποντας το πρόβλημα του χρέους σε σχέση με τα αναμενόμενα μελλοντικά εισοδήματα και τη διασφάλιση πόρων στο μέλλον.

Τα Λιμάνια, η Ενέργεια, οι Τηλεπικοινωνίες και άλλοι στρατηγικοί τομείς αποτελούν, όμως, βασικά εργαλεία για τη σωστή λειτουργία της πολιτείας. Αν υπάρχουν έσοδα από ένα δημόσιο μονοπώλιο, μπορούν να διοχετευτούν για το γενικό καλό. Αντίθετα, αν ιδιωτικοποιηθούν, θα χαθούν για την κοινωνία και θα τα κερδίσει ο ιδιώτης. Αποτελούν ταυτόχρονα βασικά κοινωνικά αγαθά που χρειάζεται να υπόκεινται σε κοινωνικό έλεγχο και να διασφαλίζεται η απρόσκοπτη πρόσβαση σ’ αυτά από όλους τους πολίτες.

Ενώ εξαναγκάζονται τα κράτη να κρατικοποιήσουν τις χρεοκοπημένες ιδιωτικές τράπεζες, είναι αδιανόητο να συζητείται η ιδιωτικοποίηση, ουσιαστικά το ξεπούλημα, ακόμη και κερδοφόρων ημικρατικών οργανισμών. Είτε ονομαστεί ιδιωτικοποίηση, είτε αποκρατικοποίηση, είτε μετοχοποίηση, στην πραγματικότητα απλώς καταστρέφεται ο κοινωνικός χαρακτήρας τους και δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για κερδοσκοπική εκμετάλλευσή τους.

Οι οργανισμοί αυτοί που διαδραματίζουν στρατηγικό, οικονομικό, κοινωνικό και αναπτυξιακό ρόλο αποτελούν δημόσιο πλούτο και πρέπει να εκσυγχρονίζονται και να διαδραματίζουν τον ουσιώδη ρόλο τους στην κοινωνία παραμένοντας δημόσιοι.

 

 

Οι αλήθειες πίσω από τα ψέματα

  • Ισχυρισμός 1: Θα βοηθήσουν τα δημόσια οικονομικά
  • Αλήθεια: Το όφελος θα είναι μικρότερο από την απώλεια κερδών

Οι ιδιωτικοποιήσεις δεν πρέπει να αναλύονται μόνον από οικονομικής πλευράς, για τον απλό λόγο ότι αποτελούν πολιτική και κοινωνική μεταρρύθμιση. Είναι άμεσα συνυφασμένες με τον κρατικό ή ιδιωτικό έλεγχο των διαθέσιμων παραγωγικών συντελεστών μιας οικονομίας και έχουν πολλαπλές επιπτώσεις τόσο στις εργασιακές σχέσεις όσο και στην οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας.

  1. Για μεγάλο χρονικό διάστημα η πρόνοια του μνημονίου για είσπραξη 1,4 δις ευρώ από ιδιωτικοποίηση της ΑΗΚ, Cyta και ΑΛΚ ήταν η καραμέλα που πιπιλούσε η κυβέρνηση προκειμένου να προχωρήσει σε ιδιωτικοποιήσεις.

Μετά έπεσαν οι μάσκες βεβαίως. Ο Υπ. Οικονομικών δήλωσε μερικές φορές ότι δεν είναι εισπρακτικό το θέμα αλλά πολιτικό. Δεν θα μπορούσε να κάνει και διαφορετικά, αφού με κάθε ευκαιρία ισχυρίζεται ότι τα δημόσια οικονομικά ανθούν. Ακόμα και στην αιτιολογική έκθεση για ιδιωτικοποίηση της Cyta παραδέχονται ότι από την πώληση αυτή δεν θα έχει κανένα όφελος η κυπριακή οικονομία και οι προοπτικές ανάπτυξής της.

Η ιδιωτικοποίηση μιας επιχείρησης μπορεί να βοηθήσει τα δημόσια οικονομικά, όταν το όφελος από την πώληση υπερκαλύπτει την απώλεια κερδών που θα είχε το κράτος από την εκμετάλλευση της επιχείρησης. Ακόμα και τότε όμως, η βιωσιμότητα του χρέους, για παράδειγμα, συνδέεται περισσότερο με την κάλυψη ετήσιων τόκων παρά με την παροδική μείωση του ποσού.

  1. Την τελευταία δεκαετία μόνο οι τρεις ημικρατικοί οργανισμοί -ΑΗΚ, Cyta και Αρχή Λιμένων- έχουν συνεισφέρει περισσότερο από 1 δις ευρώ στο κράτος.

Τον δε Δεκέμβρη του 2012 στήριξαν την Κυπριακή Δημοκρατία όταν υπήρχε ο κίνδυνος της στάσης πληρωμών, αγοράζοντας κρατικά ομόλογα ύψους 250 εκ.

Χώρια οι χιλιάδες θέσεις εργασίας που διατηρούν στηρίζοντας την οικονομία, χώρια οι μεγάλες επενδύσεις σε υποδομές από τις οποίες θα επωφελούμαστε για πολλά χρόνια ακόμα, χώρια η κοινωνική τους προσφορά (υποδομή σε απομακρυσμένα χωριά ανεξαρτήτως επικερδότητας, ειδική μέριμνα για στήριξη των ασθενέστερων εισοδηματικά πολιτών, ενεργός ρόλος για το περιβάλλον -π.χ. το κόστος της παραγωγής ρεύματος από ανανεώσιμες μορφές ενέργειας το φορτώνεται η ΑΗΚ).

Ένας ιδιώτης που επιδιώκει την κερδοσκοπία θα συμπεριφερόταν το ίδιο;

  1. Το όποιο όφελος εξαρτάται καταρχήν από τον τρόπο με τον οποίο ο ιδιωτικός τομέας αυξάνει ή δημιουργεί τα κέρδη της επιχείρησης.

Αν για παράδειγμα τα δημιουργεί μειώνοντας μισθούς και προσωπικό, όπως συμβαίνει συνήθως, τότε δεν έχουμε αύξηση του πλούτου στην οικονομία, αλλά απλώς μεταβίβαση πόρων από τους εργαζόμενους στην επιχείρηση. Σε αυτή την περίπτωση, λοιπόν, η οικονομία και η κοινωνία συνολικά δεν ωφελούνται, πιθανότατα μάλιστα ζημιώνονται. Το ίδιο ισχύει αν τα κέρδη δημιουργούνται μέσω αύξησης των χρεώσεων.

Βασικό ερώτημα, επίσης, είναι τι μέρος των κερδών παραμένει στην οικονομία και επανεπενδύεται σε αυτήν. Αν για παράδειγμα ο νέος ιδιοκτήτης είναι μια πολυεθνική ή ξένη επιχείρηση, τότε έχουμε απώλεια πόρων από την εγχώρια οικονομία.

 

  • Ισχυρισμός 2: Ό,τι είναι ιδιωτικό είναι και καλό
  • Αλήθεια: Και οι τράπεζες ήταν ιδιωτικές

 

  • Οι τράπεζες που παρέσυραν την οικονομία στη μεγαλύτερη κρίση της ανθρωπότητας δεν ήταν δημόσιες (βλέπε Lehman Brothers Holdings Inc), ούτε ο ενεργειακός κολοσσός της Enron ήταν δημόσιος, ούτε η Worldcom των τηλεπικοινωνιών ήταν δημόσιος οργανισμός.
  • Καταγράφονται πολλές περιπτώσεις εταιρικών σκανδάλων ή παταγώδους αποτυχίας «κορυφαίων» επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα με άκρως αποσταθεροποιητική επίδραση στην παγκόσμια οικονομία.
  • Το παράδειγμα της British Telecom είναι χαρακτηριστικό. Η ιδιωτικοποίησή της και αξιοποίηση της δεσπόζουσας θέσης της κατέληξε απλά στη μετατροπή του δημόσιου μονοπωλίου σε ιδιωτικό. Ως αποτέλεσμα, οι ιδιώτες επενδυτές απομύζησαν τεράστια κέρδη την περίοδο 1984-1999, χωρίς αυτό να οδηγήσει είτε σε μειώσεις τιμών είτε σε κοινωφελή αξιοποίηση των κερδών.
  • Η διαµόρφωση καρτέλ στις τιµές των υπηρεσιών αποδείχθηκε επίσηµα στην κινητή τηλεφωνία στη Γαλλία.
  • Η χαµηλή ποιότητα των υπηρεσιών ορισµένων παρόχων στην Ελλάδα προκάλεσε την επιβολή χρηµατικών προστίµων από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών.

Η ανάγκη για εκσυγχρονισμό των ημικρατικών οργανισμών δεν μπορεί να λειτουργεί ως άλλοθι για ξεπούλημά τους.

Οι ημικρατικοί οργανισμοί μπορούν και οφείλουν να εκσυγχρονίζονται συνεχώς στην προσπάθειά τους να επιτελούν με αρτιότητα τη δημόσια αποστολή τους ως Οργανισμοί Δημοσίου Δικαίου με γνώμονα την κοινωνική συνοχή, τη μείωση της εξάρτησης από εισαγόμενους ενεργειακούς πόρους και τη συμβολή στην παραγωγική ανασυγκρότηση της Κύπρου.

 

  • Ισχυρισμός 3: Το κράτος θα διατηρήσει τον έλεγχο
  • Αλήθεια: Κατήφορος χωρίς φρένα

Ας εξετάσουμε ποιο ήταν σε πραγματικούς όρους το αποτέλεσμα για τους δημόσιους οργανισμούς σε χώρες που δεν απέρριψαν τους παρωχημένους δογματισμούς περί ξεπουλήματος του δημοσίου πλούτου.

Ελλάδα, 1996. Ο ΟΤΕ μετοχοποιείται με το επιχείρημα ότι απλά θα εκσυγχρονισθεί χωρίς να ιδιωτικοποιηθεί, αφού το κράτος θα παρέμενε ο κύριος μέτοχος (92,4% των μετοχών). Το 2013 η Deutsche Telecom κατείχε το 40%, άλλοι διεθνείς θεσμικοί επενδυτές το 26% και το Ελληνικό Δημόσιο μόνο το 10%.

Γαλλία, 1996. Η δημόσια France Telecom μετοχοποιείται. Σήμερα το γαλλικό κράτος κατέχει μόνο το 27% των μετοχών. Ο δε «εκσυγχρονισμός» των εργασιακών σχέσεων στην εταιρεία προκάλεσε τέτοια επιδείνωση στις συνθήκες εργασίας, που ανάμεσα σε άλλα 126 εργαζόμενοι αυτοκτόνησαν από το 2000 μέχρι το 2011.

 

  • Ισχυρισμός 4: Η Ευρώπη επιβάλλει ιδιωτικοποιήσεις
  • Αλήθεια: Στροφή σε επανακρατικοποιήσεις

Όπως είπαμε και στην εισαγωγή, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Το κυριότερο όμως είναι ότι η τάση προς ιδιωτικοποιήσεις φαίνεται να ανατρέπεται λόγω και των προβληματικών εμπειριών. Μελέτη του Κέντρου Οικονομικών Μελετών του Πανεπιστημίου του Greenwich της Βρετανίας καταδεικνύει ότι χώρες όπως η Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία και Φιλανδία επανακτούν τον έλεγχο σε τομείς οι οποίοι είχαν ιδιωτικοποιηθεί τα προηγούμενα χρόνια, λόγω ακριβώς των αρνητικών κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων που υπήρξαν.

  • Σημαντικά τμήματα του τομέα ενέργειας ανακτώνται σήμερα από τον δημόσιο τομέα στη Γερμανία. Είχαμε π.χ. αγορά της 5ης μεγαλύτερης εταιρείας παραγωγής ενέργειας (Steag) από μια σύμπραξη 7 Δήμων στη Βόρεια Ρηνανία Βεστφαλία. Συνολικά, πάνω από 30 νέες δημοτικές ενεργειακές επιχειρήσεις (Stadtwerke) έχουν δει το φως από το 2007.
  • Η Φινλανδία αναγκάστηκε λόγω των υψηλών τιμών να αγοράσει πίσω το 53% του εθνικού δικτύου ενέργειας.
  • Η Λιθουανία επανεθνικοποίησε ολόκληρο το ενεργειακό σύστημα.
  • Στη Βουλγαρία η απακρατικοποίηση του ηλεκτρισμού είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του ρεύματος κατά 140%, με αποτέλεσμα οι πολίτες να εξεγερθούν ανάγκαζοντας την κυβέρνηση της χώρας τους σε παραίτηση.
  • Παρόμοια τάση παρατηρείται για τις συγκοινωνίες στη Βρετανία, τη Γαλλία και την Ιρλανδία. Στη Βρετανία ήδη η East Coast Mainline ανήκει πλέον στο κράτος, ενώ μετά από τρεις δεκαετίες εμπειρίας ιδιωτικοποιήσεων σε δημοσκοπήσεις το 61% των ερωτηθέντων θεωρεί πως οι κύριες υπηρεσίες κοινής ωφέλειας απέδιδαν καλύτερα ενόσω ήταν δημόσιες.
  • Στη Γαλλία έχουμε μια από τις πρώτες και πιο εμβληματικές περιπτώσεις ανάκτησης του ελέγχου ιδιωτικοποιημένων επιχειρήσεων (Suez) από το δημόσιο (2001). Αίτια της απόφασης: η διαφθορά, οι αδικαιολόγητες αυξήσεις τιμών, η έλλειψη επενδύσεων. Στο δε Παρίσι είχαμε (2010) την ανάκτηση ελέγχου της Υδατοπρομήθειας από τον Δήμο μετά από 26 έτη παραχώρησης σε πολυεθνικές (Suez, Veolia).

Και στην Κύπρο όμως, ακόμα και το ΚΕΒΕ, για παράδειγμα, παραδέχεται ότι το μοντέλο ιδιωτικοποίησης της ΑΗΚ, το οποίο προωθεί η κυβέρνηση, «είναι δυσανάλογο με τα χαρακτηριστικά της Κύπρου, θα είναι δυσλειτουργικό, δαπανηρό και πολύπλοκο». Στη δε περίπτωση της Cyta, δυσκολεύονται τόσο οι κυβερνώντες να πείσουν για τη λογική του ξεπουλήματός της, που προσπαθούν να την απαξιώσουν με κάθε τρόπο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η σκόπιμη καθυστέρηση μετάβασης στην τεχνολογία 4G.

 

  • Ισχυρισμός 5: Θα μειωθούν οι τιμές για τους καταναλωτές
  • Αλήθεια: Αυξήσεις και μόνο αυξήσεις

 

  • Μελέτη την οποία εκπόνησε η Παγκόσμια Τράπεζα (Newbery & Pollitt 1997) καταδεικνύει ότι οι μεγάλοι κερδισμένοι από την ιδιωτικοποίηση, π.χ. της ηλεκτρικής ενέργειας στη Βρετανία, ήταν οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, σε αντίθεση με τους καταναλωτές, οι οποίοι πληρώνουν πλέον πολύ υψηλότερες τιμές.
  • Μελέτη του Australia Institute φανερώνει ότι οι τιμές του ηλεκτρισμού στην Αυστραλία αυξήθηκαν κατά 170%, έναντι αύξησης του δείκτη τιμών καταναλωτή μόνο κατά 60%.
  • Συγκριτική έρευνα σε χώρες του ΟΟΣΑ έδειξε ότι ιδιώτες πάροχοι ηλεκτρικού ρεύματος έχουν 23,1% ψηλότερες τιμές σε σχέση με τους αντίστοιχους δημόσιους.
  • Έρευνες καταδεικνύουν τις μεγάλες ανισότητες μεταξύ επιχειρηματικών και οικιακών πελατών, π.χ. στην περίπτωση της British Telecom: «Οι πλέον κερδισμένοι ανήκουν στον επιχειρηματικό τομέα (διεθνείς κλήσεις), ενώ τα νοικοκυριά είτε ζημιώθηκαν είτε επωφελήθηκαν σε πολύ μικρότερο βαθμό από τις άλλες κατηγορίες χρηστών» (Florio, 2001).

Και στην Κύπρο άλλωστε, είναι η ίδια η κυβέρνηση που προχώρησε σε αύξηση των τελών στα λιμάνια για να προετοιμάσει την ιδιωτικοποίησή τους. Αποκαλυπτική είναι και η μελέτη που είχαν ετοιμάσει ξένοι σύμβουλοι, κατ’ εντολή της κυβέρνησης, σύμφωνα με την οποίαν για να είναι συμφέρουσα η πώληση της ΑΗΚ σε ιδιώτες, θα πρέπει να αυξηθεί η τιμή του ρεύματος.

Και αναμένει ειλικρινά η κυβέρνηση να πιστέψουμε ότι θα προστατευτούν οι πολίτες από την κερδοσκοπία όταν θα πάμε σε ιδιωτικά ολιγοπώλια ή σε ιδιωτικά μονοπώλια στις τηλεπικοινωνίες;

 

 

Παραδείγματα που ανατρέπουν το παραμύθι των πετυχημένων ιδιωτικοποιήσεων

Βρετανική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (CEGB)

Σκόπιμα επιλέγεται ως ένα από τα πλέον επιτυχημένα εγχειρήματα ιδιωτικοποίησης διεθνώς. Τα κέρδη του κλάδου αυξήθηκαν σημαντικά και τα κέρδη αυτά επαναχρησιμοποιήθηκαν στη βρετανική οικονομία.

Μελέτη όμως της Παγκόσμιας Τράπεζας για τα πρώτα έξι χρόνια της ιδιωτικοποίησης της βρετανικής αγοράς ηλεκτρισμού είναι αποκαλυπτική:

  • Όλα τα οφέλη των εταιρειών ηλεκτρισμού δεν μεταφράστηκαν σε όφελος για τους καταναλωτές. Οι τιμές παρέμειναν αδικαιολόγητα υψηλές και τα «ενεργειακώς πτωχά» νοικοκυριά αυξήθηκαν από 2 σε 3,5 εκατ. νοικοκυριά.
  • Οι εταιρείες ηλεκτρισμού κέρδισαν από όλη αυτή την ιστορία μεταξύ 9-11 δις ευρώ. Το κράτος ωφελήθηκε ελάχιστα, καθώς μαζί με τα έσοδα από την πώληση εκτιμάται πως κέρδισε όλα κι όλα κάπου 0,4-1,3 δις ευρώ. Και οι καταναλωτές; Ααα, αυτοί ήταν οι μεγάλοι χαμένοι, έχασαν κάπου 1,4-5 δις ευρώ. Μόνο μέσα σε μία 6ετία!!
  • Από το 1997 έως το 2002, δε, οι τιμές αυξήθηκαν κατά 28%, ενώ από το 2003 μέχρι το 2008 έχουν αυξηθεί κατά ακόμα 40% επιπλέον (8% ετησίως! κατά μέσο όρο). Παράλληλα, διαπιστώθηκε πως οι εταιρείες ηλεκτρισμού έκαναν μόνο επενδύσεις βραχείας απόδοσης προκειμένου να βγάλουν γρήγορα κέρδη και να περιορίσουν το ρίσκο, υπονομεύοντας τη μελλοντική ενεργειακή επάρκεια της Μ. Βρετανίας.

Τελικά, μετά από 20 χρόνια ιδιωτικοποίησης η Ofgem (η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Μ.Βρετανίας), που ήταν ένθερμος υποστηρικτής της ιδιωτικοποίησης, αναγνώρισε κι επισήμως πως το μοντέλο της ιδιωτικοποιημένης αγοράς ενέργειας δεν δουλεύει και πρότεινε την πώληση των εταιρειών ηλεκτρισμού (και αερίου) στους καταναλωτές με τη βοήθεια ενός κρατικά ελεγχόμενου φορέα.

Γερμανική Εταιρεία Αποκρατικοποιήσεων (Treuhand)

Η Treuhand συνεστήθη το 1990 με στόχο την ιδιωτικοποίηση της κρατικής περιουσίας της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Η γερμανική εταιρεία-πρότυπο ανέλαβε τη διαχείριση συνολικά 8.500 κρατικών φορέων και επιχειρήσεων με περίπου 4 εκατ. εργαζόμενους, προκειμένου να τις ιδιωτικοποιήσει.

Στόχος του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων ήταν η αποκομιδή κερδών ύψους 600 εκατ. ευρώ σε ορίζοντα 4ετίας, αλλά κατέληξε μέσα σε τέσσερα χρόνια με… χρέη 135 δις ευρώ, τα οποία φυσικά επιβαρύνθηκαν οι Γερμανοί φορολογούμενοι. Πάνω από 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους και η πάλαι ποτέ ισχυρή βιομηχανία της πρώην Ανατολικής Γερμανίας αποβιομηχανοποιήθηκε πλήρως.

 

Αρχή Λιμένων: Λιμάνι Λεμεσού

28 Ιανουαρίου 2017: «Η σημερινή μέρα είναι ιστορική για τα λιμενικά δρώμενα του τόπου, αλλά και για την ίδια την οικονομία μας». Αυτά έλεγε ο Υπουργός Μεταφορών, Μάριος Δημητριάδης, με αφορμή την παράδοση σε ιδιώτες (για 15 τουλάχιστον χρόνια) του μεγαλύτερου λιμανιού της Κύπρου. Και ακολούθησε μπάχαλο… Ως αποτέλεσμα, την «ιστορική» αυτή μέρα μαζί με τις υπηρεσίες του λιμανιού να καταρρεύσει και ο μύθος για την αποτελεσματικότητα του ιδιωτικού τομέα.

Η ιδιωτικοποίηση του Λιμανιού Λεμεσού βρίσκεται στον τρίτο χρόνο. Ήδη υπάρχει ένα σαφές δείγμα για τις αρνητικές επιπτώσεις της ιδιωτικοποίησης.

  • Η ΑΛΚ πραγματοποιούσε εκατομμύρια κέρδη κάθε χρόνο -από το 2010 μέχρι το 2015 η ΑΛΚ έδωσε μέρισμα στο κράτος 90 εκατομμύρια ευρώ. Τώρα χρειάζεται τη χρηματοδότηση του κράτους για να μπορεί να επιβιώσει. Η ίδια χρηματοδότησε τις επενδύσεις που έγιναν στα λιμάνια μας (μόνο για το λιμάνι Λεμεσού τα τελευταία είκοσι χρόνια η ΑΛΚ επένδυσε 120 εκατομμύρια ευρώ).
  • Για να ισοσκελίσει τον φετινό προϋπολογισμό της, η Αρχή αφαίρεσε αναπτυξιακά έργα και πρωτίστως το στρατηγικής σημασίας έργο του βιομηχανικού λιμανιού στο Βασιλικό.
  • Η ιδιωτικοποίηση δεν έκανε το λιμάνι Λεμεσού πιο ανταγωνιστικό, όπως ισχυριζόταν η κυβέρνηση. Αντίθετα! Η κίνηση στο λιμάνι Λεμεσού μειώθηκε σημαντικά και εταιρείες αποχώρησαν πηγαίνοντας αλλού.
  • Οι ταρίφες και οι χρεώσεις αυξήθηκαν σημαντικά και βάζουν πίεση στους εγχώριους παραγωγούς και επιχειρηματίες. Μέχρι και το ΚΕΒΕ -το οποίο υποστήριξε σθεναρά την ιδιωτικοποίηση- τώρα διαμαρτύρεται και ζητά αναθεώρηση της συμφωνίας που έκανε η κυβέρνηση με τις εταιρείες.
  • Διαμαρτυρίες σημειώνονται και για καθυστερήσεις στην εξυπηρέτηση πλοίων -θέμα που έχει εγείρει ο Σύνδεσμος Ναυτικών Πρακτόρων σε σχετική επιστολή του.
  • Στη δογματική εμμονή της, δε, να ιδιωτικοποιήσει το λιμάνι, η κυβέρνηση Αναστασιάδη αποδέχτηκε όρους που είναι σε βάρος της οικονομίας του τόπου και της κοινωνίας. Μια από τις απαράδεκτες πρόνοιες είναι ο καθορισμός οροφής στο διακινούμενο φορτίο από το λιμάνι Λάρνακας. Αν διακινηθούν περισσότεροι από 900 χιλιάδες τόνοι φορτίου το χρόνο, το κράτος είναι υποχρεωμένο να πληρώνει αποζημιώσεις στις εταιρείες που ανέλαβαν το λιμάνι Λεμεσού! Κατά τα άλλα, η κυβέρνηση είναι υπέρ της ελεύθερης αγοράς και του ελεύθερου ανταγωνισμού.

Με δυο λόγια: Επενδύσαμε στο λιμάνι Λεμεσού (εμείς, οι φορολογούμενοι) για να γίνει ανταγωνιστικό και το χαρίσαμε σε ιδιώτες για να κερδοσκοπούν σε βάρος μας.

 

 

Ιδιωτικοποιήσεις: Ιδεολογική αγκύλωση ή πανάκεια;

Οι ιδιωτικοποιήσεις δημόσιων οργανισμών ζωτικού χαρακτήρα για την οικονομία και το κοινωνικό σύνολο αποτελούν ζήτημα μείζονος σημασίας. Πρώτη φορά ωστόσο έγιναν πολιτική πράξη σ’ αυτή την 6ετή διακυβέρνηση ΔΗΣΥ.

Ο γ.γ. της ΠΕΟ, Πάμπης Κυρίτσης, επανατονίζει τις πάγιες θέσεις της Ομοσπονδίας απορρίπτοντας τις ιδιωτικοποιήσεις, υποδεικνύοντας ότι αλλού εντοπίζονται οι ιδεολογικές αγκυλώσεις που επιδιώκουν εκχώρηση του εθνικού πλούτου σε ιδιωτικά χέρια.

Ο γ.δ. της ΟΕΒ, Μιχάλης Αντωνίου, επαναλαμβάνει τη διαχρονική θέση της Ομοσπονδίας υπέρ των ιδιωτικοποιήσεων, καλώντας σε παραμερισμό των ιδεολογικών συνθημάτων και να προχωρήσουμε προς όφελος των οργανισμών και της οικονομίας.

 

Συνεντεύξεις στην Αντωνία Λαμπράκη

  1. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι οι ιδιωτικοποιήσεις θα διορθώσουν παθογένειες και θα βελτιώσουν μέσα από τον ανταγωνισμό τις παρεχόμενες υπηρεσίες από τους εν λόγω οργανισμούς. Συμμερίζεστε αυτήν την πολιτική;

  2. Η ιδιωτικοποίηση κερδοφόρων οργανισμών κοινής ωφελείας, που κατέχουν δεσπόζουσα θέση σε μικρή αγορά όπως η κυπριακή, δεν εγκυμονεί κινδύνους δημιουργίας μονοπωλίων ή και ολιγοπωλίων;

  3. Πώς αποτιμάτε την περίπτωση ιδιωτικοποίησης του λιμανιού Λεμεσού;

  4. Η ιδιωτικοποίηση οργανισμών κοινής ωφελείας σε ευρωπαϊκές χώρες επέφερε τέτοια προβλήματα, ώστε οι κοινωνίες ζητούσαν επαναφορά τους στο Δημόσιο. Αυτό δεν πρέπει να προβληματίσει;

 

 

 

Πάμπης Κυρίτσης, γ.γ. της ΠΕΟ: 

«Τα αγαθά δημόσιας ωφέλειας δεν πρέπει να γίνονται αντικείμενο κερδοσκοπίας»

 

  1. Η ΠΕΟ αντιτίθεται στις ιδιωτικοποιήσεις, όχι μόνο γιατί ως συνδικαλιστική οργάνωση οφείλει να υπερασπίζεται τα δικαιώματα των εργαζομένων σε αυτούς τους οργανισμούς. Ως εργατική Ομοσπονδία που εκφράζει τα ευρύτερα κοινωνικά συμφέροντα των δυνάμεων της εργασίας, αφετηρία μας είναι η θέση αρχής ότι τα αγαθά δημόσιας ωφέλειας δεν πρέπει να γίνονται αντικείμενο κερδοσκοπίας, αλλά να υπόκεινται σε κοινωνικό έλεγχο και να διασφαλίζεται η απρόσκοπτη παραχώρησή τους σε όλους τους πολίτες.

Οι υποδομές παροχής αυτών των αγαθών κοινής ωφελείας δημιουργήθηκαν από το κράτος με τεράστιες επενδύσεις.

Ένα από τα πλέον προσφιλή επιχειρήματα των θιασωτών των ιδιωτικοποιήσεων είναι ότι με αυτές προωθείται η δικαιοσύνη με τα ωφελήματα των εργαζομένων μεταξύ ημικρατικού και ιδιωτικού τομέα. Δεν μας εξηγούν όμως πώς η υποβάθμιση των εργασιακών δικαιωμάτων στους ημικρατικούς οργανισμούς θα βοηθήσει στη βελτίωση των υπολοίπων.

Από την εμπειρία του συνδικαλιστικού κινήματος σε άλλες χώρες, αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι οι ιδιωτικοποιήσεις συμβάλλουν στη γενικότερη απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων και στην αμφισβήτηση των συλλογικών συμβάσεων και επιφέρουν δυσμενείς επιπτώσεις στα δικαιώματα και στους μισθούς.

Αυτοί που προβάλλουν την υποτιθέμενη «δικαιοσύνη» μεταξύ εργαζομένων ως πρόσχημα για τις ιδιωτικοποιήσεις, είναι οι ίδιοι που αντιδρούν και εμποδίζουν τη διά νομοθεσίας υποχρεωτική εφαρμογή των συμβάσεων στον ιδιωτικό τομέα. Είναι αυτοί οι οποίοι απορρίπτουν τη νομοθετική παρέμβαση του κράτους, ώστε να μειωθεί η ασυδοσία και να στηριχτούν οι εργαζόμενοι σε εποχές που το ιδιωτικό κεφάλαιο ούτε μπορούσε, ούτε ενδιαφερόταν για αυτές.

  1. Η εμπειρία δηλώνει ότι εκεί και όπου έγιναν σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις στο όνομα των καταναλωτών και της «ελεύθερης αγοράς», όταν αυτά τα αγαθά γίνονται αντικείμενο κερδοσκοπίας από ιδιωτικά μονοπώλια και το κέρδος είναι το μοναδικό κίνητρο διαχείρισής τους, τότε δεν υπάρχει διασφάλιση ότι ο πολίτης θα έχει πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες σε προσιτές τιμές.

 

  1. Η εμπειρία της ιδιωτικοποίησης των εμπορικών δραστηριοτήτων στο λιμάνι Λεμεσού που εξελίσσεται σε φιάσκο, καταδεικνύει πολύ χαρακτηριστικά ότι η αντικατάσταση ενός δημόσιου μονοπωλίου με ένα ιδιωτικό κάθε άλλο παρά εγγυάται ότι συμβάλλει στη βελτίωση του δημόσιου κοινωνικού οφέλους.

Τι έχουμε στο λιμάνι Λεμεσού; Μήπως καλύτερες τιμές για τους εμπορευόμενους ή καλύτερη εξυπηρέτηση; Μήπως περισσότερα έσοδα στην Κυπριακή Δημοκρατία από ό,τι είχε η Αρχή Λιμένων στο παρελθόν; Τίποτα από αυτά. Μάλλον σοβαρές καθυστερήσεις και ζημιές στους εμπορευόμενους και στην οικονομία και απώλειες για το κράτος. Στους ιδιώτες όμως κέρδη, αφού οι συμφωνίες ήταν τέτοιες ώστε είναι εξασφαλισμένοι κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Μάλιστα με το «κότα» στις δραστηριότητες του λιμανιού Λάρνακας φρόντισαν να αποκλείσουν ακόμα και τη δυνατότητα ανταγωνισμού. Κατά τα άλλα αποδίδουν στην Αριστερά ιδεολογικές αγκυλώσεις.

  1. Όπως καταδεικνύεται μέσα από μελέτες, όπως αυτή του Κέντρου Οικονομικών Μελετών του Πανεπιστημίου Greenwich της Βρετανίας, αρκετές χώρες, λόγω των αρνητικών κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων που προκάλεσαν οι ιδιωτικοποιήσεις, όπως είναι οι ψηλότερες τιμές χωρίς επενδύσεις και νέες υποδομές, η μείωση της απασχόλησης, τα χαμηλά επίπεδα ασφάλειας, έχουν επαναφέρει τον έλεγχο σε τομείς οι οποίοι είχαν ιδιωτικοποιηθεί. Για παράδειγμα, η Γερμανία, η Φινλανδία και η Λιθουανία επανακρατικοποίησαν μέρος ή ολόκληρο το δίκτυο ενέργειας, ενώ στη Γαλλία και πιο συγκεκριμένα ο Δήμος Παρισιού επανέκτησε τον έλεγχο της ύδρευσης.

Τα παραδείγματα είναι πάρα πολλά. Σε πολλές περιπτώσεις το ιδιωτικό κεφάλαιο καρπώνεται φθηνά το δημόσιο πλούτο και αφού τον απομυζά οδηγεί τα πράγματα στο σημείο της επανάκτησης από το Δημόσιο, αφού πρόκειται για υπηρεσίες κοινής ωφέλειας απαραίτητες για τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Η διεθνής εμπειρία των ιδιωτικοποιήσεων ανατρέπει το επιχείρημα των νεοφιλελεύθερων υποστηρικτών τους ότι αυτές θα οδηγήσουν σε αύξηση της παραγωγικότητας με συνέπεια τη μείωση των τιμών και τη βελτίωση της ποιότητας υπηρεσιών.

 

Μιχάλης Αντωνίου, γ.δ. της ΟΕΒ

«Η ΟΕΒ απορρίπτει τα μονοπώλια, ιδιωτικά είτε κρατικά…»

 

  1. Δεν είμαι σίγουρος ποια ακριβώς είναι η κυβερνητική πολιτική στα θέματα των αποκρατικοποιήσεων και ουδέποτε καθορίστηκε η πολιτική της ΟΕΒ από τις θέσεις οποιουδήποτε πολιτικού ή πολιτειακού φορέα. Εξ ορισμού μια Οργάνωση όπως η ΟΕΒ που είναι εντεταλμένη να προάγει την ιδιωτική πρωτοβουλία και την ελεύθερη οικονομία, πιστεύει ότι η αποτελεσματικότητα του ιδιωτικού τομέα σαφώς υπερέχει του Δημοσίου. Σωρεία είναι οι αποδείξεις ότι το κράτος δεν μπορεί να είναι επιχειρηματίας, δεν είναι ούτε ο ρόλος του.

Αφότου η οικονομία παγκοσμιοποιήθηκε και ιδιαίτερα από το 2004 όταν η Κύπρος έγινε μέρος μιας ενιαίας αγοράς 28 κρατών, ο ανταγωνισμός είναι διεθνής και οι ρυθμοί μεταβολής των απαιτήσεων ιλιγγιώδεις. Η θέση της ΟΕΒ είναι ότι οι περιορισμοί που επιβάλλει το δημόσιο δίκαιο, που διέπει τα της λειτουργίας των Ημικρατικών Οργανισμών, σκοτώνουν την ανταγωνιστικότητά τους. Χαμηλή ανταγωνιστικότητα μοιραία οδηγεί σε αργό θάνατο. Όλες οι παθογένειες των Ημικρατικών είναι συμπτώματα της βασικής νόσου που είναι η εφαρμογή του δημόσιου δικαίου σε μια επιχειρηματική δραστηριότητα που είναι εκτεθειμένη σε αβυσσαλέο ανταγωνισμό.

  1. Η ΟΕΒ απορρίπτει τα μονοπώλια, ιδιωτικά είτε κρατικά γιατί πλήττουν τα συμφέροντα της οικονομίας, του φορολογούμενου ή και του καταναλωτή. Τα δε ολιγοπώλια στρεβλώνουν βάναυσα τον υγιή ανταγωνισμό, συχνά με τα ίδια οικτρά αποτελέσματα όπως τα μονοπώλια. Για την αποκρατικοποίηση οργανισμών κοινής ωφελείας, η νομοθεσία παρέχει επιλογές διαφορετικών μορφών προσέγγισης, γιατί κανένας οργανισμός δεν είναι ίδιος με τον άλλο και η λογική του «one size fits all», δεν μπορεί να εφαρμοστεί στις αποκρατικοποιήσεις. Μέσα από πολιτική και κοινωνική συνεννόηση πρέπει γρήγορα να βρούμε και να εφαρμόσουμε το καλύτερο για κάθε έναν από αυτούς τους φορείς εθνικού πλούτου. Δεν έχουμε απεριόριστο χρόνο στη διάθεσή μας, οι εξελίξεις τρέχουν και δυστυχώς, δεν τις ελέγχουμε εμείς. Η δε αξία των Οργανισμών μας καθορίζεται από διεθνείς κανόνες στους οποίους δεν περιλαμβάνεται η προηγούμενη ανθοφορία τους, ούτε η παρελθούσα κερδοφορία τους που προέκυψε σε συνθήκες κρατικού μονοπωλίου. Έχουμε απίστευτη τεχνογνωσία, καταπληκτικό ανθρώπινο δυναμικό, τεχνολογία και υποδομές «state of the art». Οφείλουμε να βρούμε τρόπους μέγιστης αξιοποίησής τους για την επόμενη 20ετία, ξεκινώντας από τη μετατροπή τους σε πραγματικές επιχειρήσεις ιδιωτικού δικαίου, με την εγκατάλειψη του δημόσιου δικαίου. Ακολούθως, με την αναζήτηση στρατηγικών επενδυτών είτε διαχειριστών είτε με οποιανδήποτε εφαρμογή υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, να τους βοηθήσουμε να παραμείνουν ανταγωνιστικοί, κερδοφόροι και βιώσιμοι.
  2. Το λιμάνι Λεμεσού είναι απόδειξη ότι αποκρατικοποίηση δεν σημαίνει αποξένωση περιουσίας, δεν σημαίνει παραχώρηση κυριότητας σε εθνικό πλούτο. Δικαίωμα χρήσης παραχωρήθηκε στους επενδυτές στη βάση ενός «concession agreement», το οποίο πιστεύω πρέπει επειγόντως να επανεξεταστεί για χάρη του καλώς νοουμένου δημόσιου συμφέροντος. Η πατρίδα μας καλώς ή κακώς, σχεδόν ό,τι εξάγει και ό,τι εισάγει το κάνει από αυτό το λιμάνι και συνιστά ζήτημα μείζονος εθνικής σημασίας η επίλυση των προβλημάτων που επηρεάζουν είτε τις χρεώσεις στους εμπορευόμενους είτε τις αμοιβές λιμενεργατών και άλλων εργαζομένων. Είναι μέλη της ΟΕΒ, ο Σύνδεσμος Ναυτικών Πρακτόρων, το Κυπριακό Ναυτιλιακό Επιμελητήριο, η Eurogate, και η DP World, και η P&O Maritime και η Αρχή Λιμένων και η ΟΕΒ συμμετέχει στις σχετικές διαβουλεύσεις και διαπραγματεύσεις, σάς λέω ότι το 65% των χρεώσεων από τις διαχειρίστριες εταιρείες πάνε στο κράτος. Όσο το ποσοστό αυτό δεν μειώνεται, το λιμάνι δεν θα βρει ειρήνη. Εκτός βέβαια, αν υπάρξει η αναγκαία πολιτική βούληση για ρύθμιση των απεργιών στις ουσιώδεις υπηρεσίες.

Ιδιαίτερη προσπάθεια πρέπει να καταβληθεί κατά την αποκρατικοποίηση του λιμανιού Λάρνακας, ώστε στη βάση της εμπειρίας με τη Λεμεσό να γίνουν ορθές διευθετήσεις.

  1. Η διεθνής εμπειρία δεν είναι ομοιόμορφη. Εμείς οφείλουμε να αντιγράψουμε και να προσαρμόσουμε στην κυπριακή πραγματικότητα τις βέλτιστες πρακτικές. Πρέπει να εγκαταλείψουμε ένθεν κακείθεν τις καταστροφικές ιδεοληψίες και τα συνθήματα. Πανάκειες υπάρχουν μόνο στην ελληνική μυθολογία.

 

 

 

 

 

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy