Πραγματεία περί έρωτος και λογοτεχνία

Σημεία κοινού/ Ορίζοντας

Πραγματεία περί έρωτος και λογοτεχνία

«Είναι κάτι άρθρα που έγραψα κατά καιρούς», μου είπε δίνοντάς μου τον φάκελο με το βιβλίο ο Άντρος Λυρίτσας. Άνοιξα τον φάκελο όταν είχε φύγει. Τίτλος, Δοκίμια & Αδόκητα (2022). Με σύγχυσε εκείνο το «αδόκητα», μου σπιρούνιζε τον νου να βρω πού το πήγαινε καθώς διάβαζα το βιβλίο. Οπότε θυμήθηκα που με είχε συγχύσει το ίδιο ο αμφίσημος –θα ’λεγα προκλητικός- τίτλος της πρώτης ποιητικής συλλογής του, Αντιποίηση ζωής. Αυτή την «αλογόμυγα» την υποψιαζόμουν, κι όταν δεν την διέκρινα καθαρά, σε πλείστα όσα ποιήματα του Άντρου Λυρίτσα, φορές και σε πεζά κείμενά του. Σε αυτό το βιβλίο, νιώθεις το τσίμπημα της «αλογόμυγας» σε μια από τις πρώτες κιόλας παραγράφους, στο προλόγισμά του. «Τότε λοιπόν γιατί γράφω; Για όλους τους πιο πάνω λόγους και για κανένα λόγο. Γιατί αν μπορούσα να πω γιατί γράφω, για ποιον γράφω, για το πώς γράφω, δεν θα έγραφα.»

Ξανά στον τίτλο. Καθώς διατρέχεις ένα προς ένα τα κεφάλαια, «η επανάσταση της ποίησης», «τέχνη και εξουσία», φιλοσοφία και λογοτεχνία», «ψυχανάλυση, τέχνη και λογοτεχνία», «η πορνεία στη λογοτεχνία», «ερωτικές επιστολές στη λογοτεχνία», «οι αμαζόνες της λογοτεχνίας», «η ποίηση στο Κάμα Σούτρα ή αφορισμοί του έρωτα», «Έλληνες καταραμένοι ποιητές», «ο Διονύσιος Σολωμός και οι γυναίκες», «Ρωμανός ο Μελωδός, ένας ερωτικός υμνογράφος»… διατρέχοντας λοιπόν όλα αυτά τα κεφάλαια, νιώθεις πως κάθε άλλο είναι παρά «κάτι άρθρα…». Έχεις την αίσθηση μιας πραγματείας περί του έρωτος και της λογοτεχνίας. Δοσμένη με τη φρεσκάδα του λόγου ενός ποιητή και το εύρος του γνωστικού πεδίου ενός εγκυκλοπαιδιστή.

Εστιάζοντας στη θέση του ερωτικού στοιχείου στην ποίηση αλλά και του επαναστατικού, του καινούργιου, του κυοφορούμενου, ψηλαφεί τις μεγάλες στιγμές της παγκόσμιας λογοτεχνίας, στιγμές μεταίχμια πολιτικών, κοινωνικών, και πολιτισμικών αλλαγών. Χωρίς να έχει το δύσπεπτο βάρος μιας διατριβής, πραγματεύεται το θέμα του κάθε φορά με εύπεπτο πειστικό λόγο και με πλήθος παραθεμάτων που ζωντανεύουν και αλαφραίνουν το κείμενο.

Ενδεικτικά: Κατά τον μέγα Ανδρέα Εμπειρίκο «σπόρος είναι ο λόγος των ποιητών / αφού μόνον ο έρωτας τον θάνατο νικά / θα ’ναι η ποίηση σπερματική / απόλυτα ερωτική / ή δεν θα υπάρχει». Για να προσθέσει επ’ αυτού ο Ελύτης «αφού το άγγιγμα των σωμάτων είναι πιο καίριο από όλες τις αποφάσεις των συνδικάτων».

Τέλος-τέλος, ίσως το «αδόκητο», το αναπάντεχο, να βρίσκεται στον τρόπο που ο Άντρος Λυρίτσας πραγματεύεται τα θέματά του. Ένας τρόπος προσωπικός εξού και ο λόγος του άμεσος και δραστικός, ένας τρόπος πάνω απ’ όλα αντισυμβατικός, στιγμές προκλητικός, όπως κι η ποίησή του…

Χρυσόστομος Περικλέους