Στο τελευταίο σκαλί

Της
Ελένης Μαύρου

 

 

Η καταγγελία για παρέμβαση προκειμένου να κοπεί η φιλοξενία του βουλευτή της ΕΔΕΚ Κωστή Ευσταθίου από εκπομπή της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, ήρθε, παραμονή της Μέρας για την Ελευθερία του Τύπου, να μας θυμίσει ότι η ελευθεροτυπία δεν είναι δεδομένη, είναι καρπός ατομικών και συλλογικών διεκδικήσεων.

Την επομένη, δόθηκε στη δημοσιότητα η κατάταξη της Κύπρου στον νέο ∆ιεθνή ∆είκτη Ελευθερίας του Τύπου από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα. Η Κύπρος βρέθηκε στην 65η θέση από 180 χώρες -39 ολόκληρες θέσεις πιο κάτω από την περσινή.

Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει η κατάταξη αυτή. Στα 9 και πλέον χρόνια της διακυβέρνησης Αναστασιάδη – ΔΗΣΥ την ελευθεροτυπία στον τόπο μας την πήρε ο «δαίμονας»!

Υπήρξαν καταγγελίες π.χ. από την Ένωση Συντακτών για απειλές κατά δηµοσιογράφων µε αφορµή το ΓεΣΥ, από τον ΟΠΕΚ για ετσιθελικές και αντιδεοντολογικές παρεµβάσεις των κυβερνώντων σε ΜΜΕ και εναντίον δηµοσιογράφων, από πολιτικά κόμματα για χειραγώγηση του ΡΙΚ µε σκοπό τον έλεγχο της πληροφόρησης, από δημοσιογράφους ότι δέχονται (ηλεκτρονική, κ.α.) παρακολούθηση…

Δεν είναι βέβαια μόνο οι πολιτικές παρεμβάσεις. Πρόσφατα, έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σημείωνε ότι στην Κύπρο δεν υπάρχει διαφάνεια όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ΜΜΕ. Σήμερα, τα ΜΜΕ κατέχουν και ελέγχουν μεγάλο μέρος της πληροφορίας. Την ίδια ώρα, όμως, μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα όπου τα μέσα παραγωγής και ο συντριπτικός πλούτος του πλανήτη συσσωρεύονται στα χέρια μια μερίδας ανθρώπων, είναι αναπόφευκτο αυτοί να ελέγχουν και τη συντριπτική πλειοψηφία των μέσων αυτών για την εξυπηρέτηση των δικών τους συμφερόντων. Ούτε τούτο είναι τυχαίο. Έχει αποδειχθεί ότι η ελευθερία του λόγου και η ελευθεροτυπία αποτελούν σημαντικά εργαλεία ελέγχου απέναντι στην κρατική αυθαιρεσία, τη διαπλοκή και τη διαφθορά.

Η ελευθεροτυπία στη Δύση, εδώ και δεκαετίες, κινδυνεύει πλέον από την εμπορευματοποίηση της ενημέρωσης. Πρακτικά, όποιος έχει χρήματα έχει φωνή. Στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση η ενηµέρωση ελέγχεται από µία µικρή οικονοµική ελίτ που εξυπηρετεί αποκλειστικά και µόνο τα συµφέροντά της, ενώ δηµοσιογράφοι και whistleblowers συχνά αντιµετωπίζουν εκφοβισµό, απειλές, νοµικές διώξεις και, χειρότερα, δολοφονούνται.

Η λύση δεν είναι βεβαίως η προσφυγή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία περισσότερο λειτουργούν ως χώρος εκτόνωσης παρά ως πεδίο εναλλακτικής ενημέρωσης.

Σε µια εποχή που η ελευθεροτυπία υπονοµεύεται καθηµερινά από fake news, λογοκρισία, «κιτρινισµό», το κυνήγι του εντυπωσιασµού και των clicks -τόσο στα παραδοσιακά µέσα ενηµέρωσης όσο και στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης, η έγκυρη, αντικειµενική και πλήρης ενηµέρωση των πολιτών είναι µεγάλη υπόθεση -σε αυτή στηρίζεται εν πολλοίς η λειτουργία της δηµοκρατίας.

Όταν σε µια κοινωνία ευδοκιµεί η παραπληροφόρηση, η κοινή γνώµη αποπροσανατολίζεται, η δηµοκρατία ναρκοθετείται και περιορίζονται ο σεβασµός προς τον συνάνθρωπο και η πνευµατική ελευθερία των πολιτών.

Είναι δύσκολο να συμμεριστούμε την αισιοδοξία του Παλαμά στον «Δωδεκάλογο του γύφτου», όπου η «χώρα η παινεμένη» μη έχοντας άλλο σκαλί να κατρακυλήσει πιο κάτω, στου Κακού τη σκάλα, θα δει να φυτρώνουν τα φτερά, τα πρωτινά της τα μεγάλα!

Η Πολιτεία όμως και η κοινωνία μπορούν να ενισχύσουν αυτή την αισιοδοξία προστατεύοντας και δυναμώνοντας το πολύτιµο αυτό αγαθό.